نویسنده: مسعود طاهریان
منبع: دوازدهمین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
تأمین منابع مطالعاتی
در اولین روزهای دانشجویی با تنوع منابع درسی برای هر واحد دانشگاهی مواجه می شویم که دسترس پذیر نبودن آن ها، نگرانمان می کند؛ ولی امروزه راه های مختلفی برای رفع این مشکل وجود دارد: می توانیم کتاب هایمان را با کمک همکلاسی ها، دوستان و بستگان بینا ضبط کنیم؛ مطالب مهم کلاس درس را در حین تدریس اساتید با لوح و قلم، به خط بریل بنویسیم یا با لپ تاپ و هدفون، تایپ کنیم؛ بعد از کلاس جزوه های همکلاسی هایمان را بگیریم و ضبط کنیم؛ با پرداخت حق الزحمه افرادی را برای دسترس پذیری منابع آموزشی مان استخدام کنیم؛ با مراجعه به معاونت دانشجویی دانشگاه ها می توانیم برای پیدا کردن افراد جویای کار دانشجویی، کمک بگیریم (حتی برخی از دانشگاه ها، مانند دانشگاه تهران، بوجه محدودی هم برای این کار در اختیارمان می گذارند).
علاوه بر این، می توانیم در کتابخانه ها و مؤسسه هایی عضو شویم که خدمات کتابداری به افراد با آسیب بینایی ارائه می دهند و با کمک آن ها، منابع مطالعاتی خودمان را به صورت صوتی، الکترونیکی، بریل یا با خط درشت از طریق مراجعه حضوری، بسته های پستی یا لینک دانلود اینترنتی تهیه کنیم (خوب است برای مشاهده جدیدترین اطلاعات این مراکز به سایت شورای کتاب کودک سر بزنیم).
همچنین در برخی از گروه های موجود در شبکه های اجتماعی، سایت های اینترنتی (مانند سایت محله نابینایان) و اپلیکیشن های پادگیر (مانند کَست باکس) می توانیم به تعدادی از کتاب ها و درس نامه های مورد نیاز خود دست پیدا کنیم که برای ما نابینایان و کم بینایان قابل استفاده هستند. از طرفی دیگر، در این روز ها، گسترش بستر های قانونی عرضه کتاب های الکترونیکی (مانند فیدیبو، طاقچه، نوار و کتابراه) به ما کمک می کنند تا بتوانیم بسیاری از کتاب های خود را تهیه کنیم.
نرم افزار ها و سخت افزار های کمک آموزشی
وقتی سخن از امکانات و تجهیزات کمک آموزشی نابینایان و کم بینایان می شود، در قدم اول ضروری است تا یک دستگاه کامپیوتر یا لپ تاپ برای خود تهیه کنیم و کار با نرم افزار های صفحه خوان را یاد بگیریم تا بتوانیم فایل های صوتی درسی را گوش بدهیم؛ مطالب الکترونیکی آموزشی را بخوانیم و تکالیف کلاسی را بنویسیم. همچنین با داشتن دستگاه های الکترونیکی ضبط صدا می توانیم کتاب ها و جزواتمان را گویا کنیم و در حین مطالعه با ضبط صدای خود، مطالب درسی را خلاصه برداری کنیم. با استفاده از قابلیت های مختلف نرم افزار های پخش صدا (مانند پات پلیر) می توانیم قسمت های مختلف فایل های صوتی را به منظور نکته برداری نشانه گذاری کنیم و سرعت پخش این فایل ها را تند یا کند کنیم. با نرم افزارهای ويرايش صدا (مانند گُلدوِیو) می توانیم بخش های مهم مطالب صوتی را بِبُریم و به هم بچسبانیم. اگر می خواهیم کتاب ها و مقالات الکترونیکی بخوانیم، باید از نرم افزار های پی دی اف خوان استفاده کنیم. برای خواندن کتاب های کاغذی هم باید آن ها را اِسکَن کنیم و بعد فایل های گرافیکی شان را با نرم افزارهای نویسه خوان نوری (معروف به OCR) به فرمت هایی مثل DOC یا txt تبدیل کنیم تا بتوانیم این مطالب تبدیل شده را با صفحه خوان هایمان بخوانیم. در روزهای اخیر نویسه خوان های تحت ویندوز درخور توجهی برای مطالب فارسی توسعه یافته است که نرم افزار google OCR for Persian blinds یکی از بهترین آن هاست. علاوه بر این نویسه خوان های مناسبی برای تلفن همراه (مانند اِنویژِن اِی آی، اینستاریدِر و سالیوان پِلاس) وجود دارد که می توانیم از آن ها استفاده کنیم.
روش تحقیق و نوشتن مقاله
دیگر با توسعه نرم افزار های صفحه خوان، پی دی اف خوان و نویسه خوان می توانیم بیشتر منابع علمی و پژوهشی را بخوانیم و بیش از پیش مستقلانه به انجام فعالیت های تحقیقاتی خود بپردازیم. برای مثال سایت نورمگز فرمت html مقالات و پایان نامه ها را در اختیار کاربران خود قرار می دهد که می توانیم حتی بدون هیچ تغییر و تبدیلی این مطالب علمی را با صفحه خوان ها بخوانیم یا سایت های مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی و بانک اطلاعات نشریات کشور فرمت PDF مقالات و پایان نامه ها را در اختیارمان می گذارند که می توانیم با کمک نرم افزارهای نویسه خوان، این مطالب را به فرمت های قابل فهم برای صفحه خوان ها تبدیل کنیم یا آن ها را با کمک آشنایان بینایمان، ضبط کنیم.
مطالبه گری حقوق دانشجویی
مطالبه گری یکی از صفات ارزشمند ما دانشجویان است؛ ولی اگر می خواهیم حرف هایمان شنیده شود و همکاری سایرین را جلب کنیم، باید به مواردی توجه کنیم:
خوب است در مسیر مذاکرات برای رفع مشکلات احتمالی دانشگاه، صبور باشیم؛ آرام با مسئولان تعامل و گفت وگو کنیم؛ متوقع برخورد نکنیم؛ با امید و با انتظارات واقع گرایانه حقوق دانشجویی مان را پیگیری کنیم؛ به دنبال کسب موفقیت های تحصیلی و پژوهشی باشیم؛ از مسئولان بخش آموزشی دانشگاه بخواهیم که منشی مناسب برای خواندن سؤالات و نوشتن جواب های امتحانات در اختیارمان بگذارند؛ با استناد به قوانین حمایتی از معلولان، مسئولان بی اطلاع را از حقوقمان آگاه کنیم؛ با پیدا کردن دانشجویان مشابه، پیگیری های جمعی انجام دهیم؛ در کانون های دانشگاهی مخصوص دانشجویان نابینا و کم بینا عضو شویم یا برای تأسیس آن ها اقدام کنیم.
از طرفی دیگر باید در فعالیت های آموزشی و کلاسی مشارکت کنیم؛ شرایط بینایی مان را برای اساتید توضیح دهیم تا تدریس کلاسی شان را مناسب سازی کنند و فایل الکترونیکی کتاب های درسی و اسلاید های ارائه کلاسی شان را به رسم امانت در اختیارمان بگذارند؛ با مشاهدۀ عدم همکاری مسئولان دانشگاه هم می توانیم از حمایت اساتیدمان کمک بگیریم یا به رؤسای دانشکده ها و دانشگاه ها شکایت کنیم.
انجام فعالیت های سیاسی اجتماعی
انجام فعالیت های سیاسی اجتماعی یکی دیگر از جنبه های زندگی دانشجویی است که در پرداختن به آن باید نکاتی را مد نظر داشته باشیم:
خوب است با مطالعه و افزایش آگاهی، نسبت به رویداد های روز هشیار باشیم؛ دانش سیاسی اجتماعی مان را افزایش دهیم؛ پلیس درونمان را بکشیم؛ کسی را بر اساس دیدگاه های خود قضاوت نکنیم؛ به کسی برچسب نزنیم؛ به دیگران اجازه دهیم تا درباره طرز فکر و عمل خود تصمیم بگیرند؛ فشار نیاوریم که بقیه شبیه به ما شوند؛ بدانیم در قبال اشتباهات دیگران مسئول نیستیم؛ همراه و بخشنده باشیم؛ با صبر و خویشتن داری برخورد کنیم؛ نسبت به خود و دیگران خشونت نداشته باشیم؛ علت رفتارها و احساسات خود و دیگران را تحلیل کنیم؛ در هر شرایطی میل درونی مان را دنبال کنیم و به دنبال زندگی کردن و افزایش نشاط و کیفیت آن باشیم.
علاوه بر این، باید راه مبارزۀ منحصر به فرد خود را مبتنی بر تجربه زیسته مان پیدا کنیم؛ برای انجام فعالیت های بدنی و حضور در گردهمایی ها، مهارت های جهت یابی و حرکتمان را تقویت کنیم؛ به علت امکان بالای شناسایی معترضان معلول، کارهای پرخطر و جلب توجه کننده انجام ندهیم؛ با نوشتن مقالات علمی و رسانه ای از دغدغه ها و نیازهایمان حرف بزنیم و راه حل های پیشنهادی مان را بیان کنیم؛ با انجام کارهایی مانند تولید پادکست یا نوشتن در مجلات، برای خود تریبون شخصی بسازیم و از هنر در فرهنگ سازی و مطالبه گری کمک بگیریم.
همچنین باید روابط عمومی بالایی داشته باشیم؛ با پیدا کردن افراد هم فکر، تیم درست کنیم؛ جریان ها و اقدام های گروهی راه بیندازیم؛ برای تغییر و اصلاح شرایط کنونی، فشار جمعی به مسئولان بیاوریم؛ با انجمن ها و مؤسسات مردم نهاد همکاری کنیم؛ از طریق فعالیت های مدنی و حقوقی، با تبعیض های موجود مبارزه کنیم؛ بیانیه های جمعی همسو با فعالیت هایمان را امضا کنیم و مستقیم با مسئولان حکومتی (مانند نمایندگان مجلس یا وزرای دولت) مکاتبه و مذاکره کنیم.
سخن آخر
پذیرفته شدن در جمع ها و پیدا کردن دوست، یکی از اصلی ترین دغدغه هایمان در دوره دانشجویی است که برای رسیدن به این خواسته باید ویژگی هایی را در خود پرورش دهیم. خوب است در اولین قدم خودمان را بشناسیم، محدودیت هایمان را بپذیریم و نقاط قوتمان را زندگی کنیم؛ خودمان را دوست داشته باشیم؛ در مسیر خوشحالی خودمان حرکت کنیم؛ ماسک نزنیم و خودمان باشیم چراکه دیگران مشابه خودمان با ما رفتار می کنند. همچنین باید متناسب با توانایی هایمان برای سایرین مفید باشیم؛ شرایط بقیه را درک کنیم و در سختی ها همراهی شنونده و همدل باشیم؛ علاوه بر این، نگاه ایرادگیر و کمالگرایانه را از خود دور کنیم؛ از شکست و اشتباه نترسیم؛ برای ایجاد روابط جدید قدم برداریم؛ با کسب تجربه های زیسته مختلف و افزایش دانش عمومی مان، حرفی برای زدن داشته باشیم؛ تلاش کنیم فردی جذاب باشیم؛ در کسب انواع موفقیت تلاش کنیم؛ به ظاهر و پوشش خود توجه کنیم؛ مهارت های جهت یابی و حرکت با استفاده از عصای سفید را یاد بگیریم؛ در تردد مستقل باشیم و فعالیت های روزانه مان را تا جایی که امکان دارد، خودمان انجام دهیم. در نهایت هم روابط اجتماعی گسترده داشته باشیم؛ در فعالیت های گروهی شرکت کنیم و عضو گروه های همسو با علایقمان شویم؛ برای ایجاد رابطه نزدیک با هم خوابگاهیان، در کارهای خوابگاه (مانند تمیز کردن اتاق و پختن غذا) همکاری کنیم؛ شرایط خودمان را (مانند نیاز به رعایت نظم و رفع موانع محیطی در فضای اتاق) به هم خوابگاهی هایمان توضیح بدهیم؛ تلاش کنیم از طریق مذاکره با مسئولان، از هم خوابگاهیان نا هماهنگ جدا شویم و اتاقمان را تغییر بدهیم؛ از امکانات موجود در خوابگاه و سطح شهر برای انجام کارهای مختلف (مانند تردد، پختن غذا و شستن لباس ها) استفاده کنیم و آموزش های ویژۀ افراد نابینا و کم بینا را برای یاد گرفتن آشپزی و زندگی مستقل پیدا کنیم.