نویسنده: دکتر بهرام اشراقی – فلوشیپ پلاستیک و ترمیمی چشم
عفونت پلک و حدقه مشکلی است که در صورت بروز می تواند آزاردهنده باشد و در مواردی نیز آسیب های غیرقابل جبران مانند نابینایی را در پی داشته باشد. عوامل مختلفی وجود دارند که می توانند منجر به عفونت پلک و حدقه شوند. شناخت این عوامل برای انتخاب روش درمانی مناسب ضروری است. برای پاسخ به این سؤال که چرا پلک و حدقه دچار عفونت می شوند بهتر است تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
علت عفونت پلک و حدقه
عامل ایجاد کننده عفونت ها میکروارگانیسم های عفونی هستند. میکروارگانیسم ها موجودات زنده و گاه غیر زنده ای مانند ویروس ها هستند که وارد بدن شده و با اختلال در سیستم ایمنی بدن، خود را تکثیر می کنند. تکثیر عوامل عفونی در بدن منجر به ایجاد علائمی همچون التهاب چشم، درد، ورم، قرمزی و در برخی موارد تب می شود. میکروارگانیسم های درگیرکننده افراد بستگی به سن و وضعیت سلامتی فرد دارند. برای مثال زمانی که عفونت سینوس اطراف چشم منجر به عفونت پلک و حدقه شود میکروارگانیسمی به نام استرپتوکوکوس نومونیا عامل اصلی است اما عفونت های حاصل از تروما و جراحت معمولاً از نوع استافیلوکوکوس اورئوس هستند. قارچ ها نیز به عنوان عامل عفونی شناخته می شوند اما به ندرت در بیماران مشاهده می شوند. عفونت پلک و حدقه در کودکان زیر 9 سال معمولاً به علت یک میکروارگانیسم واحد است اما در سنین بالاتر، از جمله بالاتر از 15 سالگی، شاهد این هستیم که چندین میکروارگانیسم با همکاری هم منجر به ایجاد عفونت می شوند. بنابراین در تشخیص عامل ایجاد عفونت پلک و حدقه توجه به سن و وضعیت کلی سلامت بدن مهم است.
شایع ترین عفونت های پلک و حدقه
از شایع ترین عفونت هایی که می توانند پلک و حدقه را درگیر کنند سلولیتیس حدقه (Orbital Cellulitis) و پری اوربیتال (periorbital Cellulitis) هستند. سلولیتیس به هر نوع عفونت باکتریایی گفته می شود که پوست را درگیر می کند و منجر به قرمزی، ورم و درد در ناحیه درگیر می شود. سلولیتیس حدقه چشم اکثراً به علت گسترش عفونت از سینوس های مجاور چشم ایجاد می شود. در موارد کمتری نیز سلولیتیس چشم به صورت مستقیم ایجاد می شود، به این معنی که از سایر بافت ها به پلک یا حدقه چشم سرایت نمی کند بلکه منشأ آن خود پلک یا حدقه است. در این حالت معمولاً علت ایجاد عفونت یک آسیب فیزیکی یا تروما است. تروما لزوماً یک زخم بزرگ نیست و گاهی این عفونت ها در اثر نیش حشرات، گاز گرفتگی حیوانات در نزدیکی چشم یا ایجاد زخم ایجاد می شوند. زخم ها می توانند مسیری را ایجاد کنند که باکتری ها و عوامل عفونی به راحتی وارد بدن بشوند و منجر به پاسخ عفونی شوند. سلولیتیس حدقه یا اوربیتال و سلولیتیس پری اوربیتال از این نظر متفاوت هستند که در شکل اوربیتال عفونت در حدقه چشم و در شکل پری اوربیتال عفونت در پلک و پوست اطراف چشم ایجاد می شود. امروزه به علت واکسیناسیون شاهد کاهش چشم گیر ابتلا به این نوع عفونت ها هستیم. در صورت بروز سلولیتیس اوربیتال در کودکان لازم است تا هر چه سریع تر به پزشک مراجعه شود زیرا با گذشت زمان وضعیت عفونت تشدید شده و در صورت عدم رسیدگی به موقع می تواند منجر به از دست رفتن بینایی در کودک شود.
عامل کمتر شایع دیگر عفونت چشم و حدقه گسترش عفونت از بافت های صورت و دندان های عفونی است. باید توجه داشت که عفونتی که در حدقه ایجاد شود می تواند به پلک و عفونت پلک نیز می تواند به حدقه گسترش یابد.
قارچ پلک چشم
در موارد کمتر شایع شاهد این هستیم که علت ایجاد عفونت در پلک و حدقه عفونت قارچی است. این حالت معمولاً در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند مشاهده می شود؛ برای مثال در افرادی که پیوند عضو صورت گرفته است سیستم ایمنی بدن سرکوب می شود. در این حالت احتمال ایجاد عفونت پلک چشم در اثر قارچ ها افزایش می یابد. همچنین افراد دیابتی نیز خطر بالاتری برای ابتلا به این نوع عفونت ها دارند.
درمان ورم پلک بالای چشم
ورم پلک بالای چشم زمانی رخ می دهد که مایعات بدن به صورت غیرطبیعی در بافت های اطراف چشم تجمع یابند. در این حالت علاوه بر ایجاد برجستگی در پلک ممکن است علائم دیگری مانند خارش یا درد نیز ایجاد شوند. از جمله دلایل ایجاد ورم چشم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
– حساسیت
– بلفاریتیس یا التهاب پلک
– التهاب ملتحمه
– زونا
– شالازیون
– عفونت پلک
– عفونت حدقه چشم
– مشکلات تیروئیدی
برای درمان ورم پلک باید ابتدا علت ایجاد آن مشخص گردد. در صورتی که ورم پلک به علت ایجاد عفونت باشد لازم است تا از آنتی بیوتیک ها استفاده شود. گاهی نیز ممکن است لازم باشد تا از داروهای استروئیدی برای درمان عفونت پلک استفاده گردد.
برای کاهش علائم التهاب پلک می توان از روش های زیر استفاده کرد:
– پاک کردن اطراف چشم
– استفاده از کمپرس یخ بر روی موضع
– شستشوی آرام ناحیه ورم کرده با شامپو بچه
– استراحت چشم
– استفاده از قطره اشک مصنوعی
کیست پلک چشم
کیست (cyst) به انواعی از برآمدگی هایی گفته می شود که در بافت ها ایجاد می شوند و انواع گوناگونی دارد. کیست ها از نظر ساختار و علت ایجاد متفاوت هستند و روش درمانی متفاوتی برای رفع هر کدام از آن ها به کار گرفته می شود. گاهی کیست پلک چشم به دلیل عفونت ایجاد می شود و گاهی علت آن انسداد مجرای غدد چربی است. مهم ترین انواع کیست پلک چشم شامل موارد زیر هستند:
گل مژه (stye): گل مژه پلک معمولاً به علت عفونت اطراف پلک ایجاد می شود. این نوع کیست پلک معمولاً ایجاد درد می کنند و شکلی زرد رنگ دارند که حاوی چرک هستند. همچنین برای از بین بردن آن ها معمولاً نیازی به مداخلات درمانی نیست و به صورت خودبه خودی رفع می شوند مگر اینکه لازم باشد تا محتوای درون آن ها خالی شود.
غده پلک چشم: غده ها به تجمعی از سلول های گفته می شود که به علت تکثیر بیش از حد و غیرطبیعی سلول ها در یک بافت ایجاد می شود. غدد خوش خیم در بافتی که ایجادشده اند باقی می مانند و غدد بدخیم از بافت اولیه به سایر بافت ها گسترش یافته و منجر به ایجاد سرطان می شوند.
پاپیلوما پلک چشم: پاپیلوما نوعی کیست است که علت ایجاد آن ویروس ها است. پاپیلوماها معمولاً شکل زگیل مانند دارند و اکثر آن ها خوش خیم هستند؛ با این حال گاهی به شکل سرطانی و بدخیم نیز در می آیند.
شالازیون: شالازیون کیست غیر عفونی است که در اثر انسداد غدد حاوی چربی ایجاد می شود. علت ایجاد شالازیون معمولاً یک گل مژه درمان نشده است.
منبع: زندگی آنلاین