مقاله: بهبود هوش هیجانی در افراد با آسیب بینایی

نویسنده: امین عرب

منبع: هفدهمین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا

دانلود نسخه ی صوتی نوشته

هوش هیجانی یکی از مؤلفه های مؤثر در زندگی هر فرد است. داشتن هوش هیجانی بالا می تواند به هر فرد کمک کند تا احساسات خود و دیگران را بهتر مدیریت کند. همچنین به هر کس کمک می کند تا در موقعیت های گوناگون خانوادگی، تحصیلی و شغلی موفقیت بیشتری به دست آورد. با داشتن هوش هیجانی بالا ایجاد ارتباطات مستحکم آسانتر است، احتمال تصمیم گیری از سر خشم کمتر و تعامل با دیگران آسانتر می شود. در افراد با آسیب بینایی مانند هر فرد دیگر داشتن مهارت های مرتبط با هوش هیجانی کار آمد است. آنچه مشکلاتی را در بهبود هوش هیجانی افراد با آسیب بینایی ایجاد می کند، محدودیت هایی است که جامعه بر این قشر تحمیل می کند. برای مثال انزوای اجتماعی که موضوع شماره پیشین همین ستون بود، از جمله عوامل اجتماعی است که می تواند بر رشد هوش اجتماعی اثرات منفی بگذارد. در ادامه ابتدا با هوش هیجانی آشنا می شویم، سپس به مؤلفه های چهارگانه آن می پردازیم و در نهایت راهبرد هایی را برای بهبود این توانایی معرفی می کنیم.

هوش هیجانی چیست؟

هوش هیجانی به توانایی فرد در شناسایی، کنترل و ارزیابی احساسات در خود و دیگران اشاره دارد. برخی از محققان معتقدند که این مهارت ها ژنتیکی هستند، اما اکثر پژوهشگران باور دارند که می توان آنها را آموخت یا حداقل تقویت کرد. تقریباً همه موافقند که برای موفقیت در زندگی، هم هوش هیجانی (EQ) و هم بهرۀ هوشی (IQ)  لازم است.  هوش هیجانی را می توان به چهار مؤلفه اصلی تقسیم کرد:

۱. خود آگاهی

خود آگاهی به چگونگی درک فرد از احساسات خود اشاره دارد. این مؤلفه سنگ بنای هوش هیجانی است و سه مؤلفه دیگر همگی به میزان تسلط فرد بر خود آگاهی بستگی دارد. این ویژگی شامل آگاهی از چگونگی تأثیر احساساتمان بر دیگران نیز می شود. بسیاری بر این باورند که افراد خود آگاه، خلاق تر و با اعتماد به نفس تر هستند و تصمیمات بهتری می گیرند. برای مثال ما گاهی دچار ملقمه ای از احساسات می شویم و خشم، غم و نا امیدی را با هم تجربه می کنیم. شناخت هر یک از احساسات و توانایی تمیز دادن آنها از یکدیگر بخشی از مهارت خود آگاهی است.

۲. خود مدیریتی

خود مدیریتی بر پایه خود آگاهی استوار است و بدین معناست که چون شما از احساسات خود آگاهید، می توانید این احساسات و رفتار های ناشی از آن را کنترل و مدیریت کنید. یک مثال خوب این است که وقتی چیزی شما را

خشمگین می کند، به جای واکنش فوری به صورت کلامی یا فیزیکی، عقب نشینی کنید و نفس عمیق بکشید. تصمیم گیری از روی خشم و ارتباطات بین فردی با هم سازگار نیستند.

۳. آگاهی اجتماعی

مؤلفه کلیدی در آگاهی اجتماعی همدلی است. فردی که آگاهی اجتماعی بالایی دارد، می تواند با آنچه دیگران احساس می کنند ارتباط برقرار کند و بر اساس آن عمل نماید. این کار با قرار دادن خود به جای دیگران متفاوت است، زیرا آگاهی اجتماعی در مورد آن چیزی است که طرف مقابل احساس می کند، نه آنچه اگر شما به جای او بودید احساس می کردید. افرادی که مهارت های آگاهی اجتماعی  بالایی دارند، معمولاً مهربان و مورد احترام اند.

۴. مدیریت روابط

مدیریت روابط که به آن مهارت های اجتماعی نیز گفته می شود، می تواند تأثیر بسزایی در تعاملات بین فردی بگذارد. این مهارت ها شامل نفوذ، مدیریت تعارض، کار گروهی و توانایی الهام بخشیدن به دیگران است که می توانند به بهود روابط بین فردی از جمله پویایی خانواده، روابط عاشقانه و پروژه های گروهی کمک کنند.

مزایای هوش هیجانی

داشتن رضایت شغلی بیشتر و شادتر بودن در زندگی تنها دو مورد از مزایای فراوان پرورش هوش هیجانی است. برخی از مزایای دیگر آن عبارت انداز:

توانایی مواجهه و سازگاری با محیط های جدید

افرادی که هوش هیجانی شان بالاست، انعطاف پذیری  قابل قبولی دارند و می توانند بدون استرس بیش از حد در

محیط های جدید فعالیت کنند.

پذیرش انتقاد و یاد گرفتن از آن

هیچ کس انتقاد را دوست ندارد. با این حال، فردی با هوش هیجانی بالا انتقاد را شخصی تلقی نمی کند. در عوض، او از انتقاد به عنوان یک فرصت یادگیری و راهی برای تقویت هوش هیجانی اش استفاده می کند.

آماده بودن برای هر گونه تغییر

اغلب آدم ها از تغییر می ترسند و به روش های قدیمی انجام کارها می چسبند؛ اما افراد با هوش هیجانی بالا تغییرات را می پذیرند و مشتاقانه منتظر راه های جدیدی برای بهبود هستند. ما با این عقیده رو به رو هستیم که هوش هیجانی را می توان با صرف زمان و تلاش بهبود داد و تقویت کرد. برخی از راه های تقویت هوش هیجانی عبارت انداز:

۱. خود آگاهی را تمرین کنید

همانطور که در بالا ذکر شد، خود آگاهی قوی برای داشتن هوش هیجانی بالا ضروری است. یکی از راه های افزایش خود آگاهی، تمرین ذهن آگاهی (mindfulness) است که تمرکز بر زمان حال و اجتناب از نگرانی های غیرضروری در مورد آینده را در بر دارد. همچنین می توانید از دوستان مورد اعتماد و خانواده خود بخواهید که در مورد میزان همدلی، انعطاف پذیری، همکاری و سازگاری تان به شما بازخورد دهند. از این بازخورد برای رشد و بهبود هوش هیجانی خود استفاده کنید.

۲. با دیگران همدلی کنید

توانایی درک احساسات دیگران نیز برای پرورش هوش هیجانی مهم است. شما می توانید با خواندن رمان یا مقاله، تماشای فیلم و حتی لذت بردن از آثار هنری، توانایی خود را در انجام این کار افزایش دهید. نکته کلیدی این است که شما احساسی را تجربه کنید. این احساس می تواند خشم، غم، شادی یا هر حس دیگری باشد.

۳. به بازخورد های دیگران گوش دهید

دریافت بازخورد می تواند چالش برانگیز باشد، به خصوص اگر برخی از این بازخورد ها انتقادات سازنده را در بر بگیرند. به جای اینکه وقتی کسی به شما بازخورد می دهد، حالت تدافعی بگیرید و بهانه بیاورید، از آن لحظات برای رشد و تفکر در مورد کار هایی که دفعه بعد در موقعیت مشابه ممکن است طور دیگری انجام دهید، استفاده کنید. دریافت بازخورد اصلی ترین آزمون مهارت های شنیداری شماست. حتی اگر نمی توانید در آن زمان اطلاعات را درست پردازش کنید، گوش دادن را تمرین و آنچه را که به شما می گویند یادداشت نمایید تا در فرصتی دیگر به آن بیندیشید.

۴. انگیزه های خود را شناسایی کنید

گاهی اوقات ما تکانشی رفتار می کنیم، بی آنکه درست علت آن را بدانیم. فردی با هوش هیجانی بالا تلاش می کند تا قبل از انجام رفتار، انگیزه عمل خود را درک کند. این کار نه تنها از گرفتن تصمیمات نادرست و تکانشی جلوگیری می کند؛ بلکه به فرد کمک می دهد تا خودآگاه تر شود که البته همیشه آسان نیست. یک شروع خوب می تواند این باشد که مطمئن شوید بر اساس واقعیت عمل می کنید، نه فقط احساسات. همۀ ما تجربیات و باور های گذشته مان را وارد فرآیند تصمیم گیری می کنیم. یک فرد موفق تلاش می کند اجازه ندهد که آن تجربیات و باور ها بر تصمیمات او تأثیر بگذارند.

۵. احساسات منفی تان را کنترل کنید

افراد دارای هوش هیجانی بالا به ندرت در خشم یا نا امیدی واکنش نشان می دهند؛ در عوض، پاسخ های خود را ارزیابی می کنند و تنها زمانی به رفتار دست می زنند که احساسات خود را تحت کنترل داشته باشند و بدانند که می توانند این احساسات را به طور سازنده بیان نمایند. همچنین برای دور نگه داشتن احساسات و افکار منفی، تمرین مدیتیشن، تأمل، دعا و نیز تمرکز فعالانه روی افکار مثبت مفید است.

۶. شبکه های ارتباطی بسازید

شبکه سازی به شما این فرصت را می دهد که با افراد بیشتری گفت وگو کنید و هرچه با افراد بیشتری رو به رو شوید، بهتر می توانید همدلی و ایجاد ارتباط را تمرین کنید. می توانید رویدادهای شبکه های ارتباطی را در انجمن ها و سازمان های مردم نهاد یا به صورت آنلاین از طریق شبکه های اجتماعی مانند اینستاگرام و نیز از راه پرس و جو از دوستانتان بیابید. تماس هایی که در این رویداد ها برقرار می کنید می توانند به شما کمک کنند تا در زمینه های مورد علاقه تان دوست یابی کنید. از این راه شبکه ارتباطی خود را گسترش دهید و فعالیت های مشترکی را برای انجام در نظر بگیرید. اجتماعی بودن و تعامل با دیگران یکی از بهترین راه ها برای تقویت هوش هیجانی شماست.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

پنج − 5 =

لطفا پاسخ عبارت امنیتی را در کادر بنویسید. *