رویکرد نویدبخش سلول های بنیادی برای اصلاح انحطاط سلول های گیرنده نوری، که باعث کاهش بینایی و نابینایی می شود.
یک مطالعه پیش بالینی با استفاده از سلول‌های بنیادی برای تولید سلول‌های گیرنده نوری پیش‌ساز (سلول‌های تشخیص‌دهنده نور موجود در چشم) و سپس پیوند آنها به مدل‌های تجربی شبکیه آسیب‌دیده منجر به بازیابی چشمگیر بینایی شده است. این یافته توسط دانشمندان دانشکده پزشکی Duke-NUS، مؤسسه تحقیقات چشم سنگاپور و مؤسسه Karolinska در سوئد، اولین گام به سمت بازیابی احتمالی بینایی در بیماری های چشمی است که با از دست دادن گیرنده نور مشخص می شود. این تحقیق در مجله Molecular Therapy منتشر شده است.
پروفسور Tay Hwee Goon، نویسنده اول این مطالعه از مرکز تحقیقات بینایی Duke-NUS گفت: آزمایشگاه ما روش جدیدی را توسعه داده است که امکان تولید سلول های پیش ساز گیرنده نوری مشابه سلول های موجود در جنین انسان را فراهم می کند. پیوند این سلول‌ها به مدل‌های تجربی باعث بازیابی نسبی عملکرد شبکیه شده است.
انحطاط گیرنده های نوری در چشم یکی از دلایل مهم کاهش بینایی است که در نهایت می تواند منجر به نابینایی شود و در حال حاضر هیچ درمان موثری برای آن وجود ندارد. دژنراسیون گیرنده نوری در انواع بیماری های ارثی شبکیه، مانند رتینیت پیگمانتوزا، یک بیماری چشمی نادر که سلول های شبکیه را در طول زمان تجزیه می کند و در نهایت باعث از دست دادن بینایی می شود، و دژنراسیون ماکولا وابسته به سن، که یکی از دلایل اصلی اختلال بینایی در سراسر جهان است، رخ می دهد.
Tay و تیم او روشی را برای رشد سلول‌های بنیادی جنینی انسان در حضور پروتئین‌های لامینین خالص‌شده که در رشد طبیعی شبکیه انسان نقش دارند، توسعه دادند. در حضور لامینین‌ها، سلول‌های بنیادی می‌توانند به سلول‌های پیش‌ساز گیرنده نوری که مسئول تبدیل نور به سیگنال‌هایی هستند که به مغز ارسال می‌شوند، هدایت شوند.
هنگامی که این سلول ها به شبکیه آسیب دیده پیوند زده شدند، مدل های بالینی بهبود قابل توجهی از بینایی را نشان دادند. یک آزمایش تشخیصی به نام الکترورتینوگرام نیز بهبود قابل توجهی را در شبکیه از طریق فعالیت الکتریکی در شبکیه در پاسخ به یک محرک نوری شناسایی کرد. سلول های پیوند شده با سلول های اطراف شبکیه و اعصاب در شبکیه داخلی ارتباط برقرار کردند. آنها همچنین برای چندین هفته پس از پیوند زنده ماندند و عمل کردند.
با حرکت رو به جلو، تیم امیدوار است که روش خود را برای ساده‌تر کردن و دستیابی به نتایج ثابت‌تری نسبت به تلاش‌های قبلی برای کشف درمان با سلول‌های بنیادی برای جایگزینی سلول‌های گیرنده نوری اصلاح کند.
دکتر هلدر آندره، رئیس تحقیقات مولکولی و سلولی از بخش علوم اعصاب بالینی موسسه کارولینسکا و نویسنده ارشد این مطالعه گفت: پیدا کردن این نتایج هیجان‌انگیز است که مسیری امیدوارکننده را برای استفاده از سلول‌های بنیادی برای درمان انواع زوال بینایی و نابینایی ناشی از از دست دادن گیرنده‌های نوری نشان می‌دهند.
دانشیار انریکو پترتو، مدیر مرکز زیست شناسی محاسباتی در Duke-NUS و سرپرست آنالیز بیوانفورماتیک این مطالعه، افزود: روش ما همچنین ممکن است برای درک مسیرهای مولکولی و سلولی که پیشرفت دژنراسیون ماکولا را هدایت می‌کنند، مفید باشد و شاید منجر به توسعه روش‌های درمانی دیگر شود.
چالش بعدی برای محققان این است که کارایی روش خود را در مدل‌های انحطاط گیرنده‌های نوری که بیشتر با شرایط انسانی مطابقت دارد، بررسی کنند.
پروفسور کارل تریگواسون، از برنامه اختلالات قلبی عروقی و متابولیک Duke-NUS و نویسنده مسئول این مطالعه، گفت: اگر نتایج امیدوارکننده‌ای در مطالعات آینده خود به دست آوریم، امیدواریم به آزمایش‌های بالینی روی بیماران برویم. این یک گام مهم در جهت معکوس کردن آسیب شبکیه و بازگرداندن بینایی خواهد بود.
منبع: سینا پرس