نویسنده: امید هاشمی
منبع: بیست و دومین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
این شماره را با معرفی یک نرم افزار کاربردی آغاز خواهیم کرد که درشت نمایی را در آیفون و آی پد تسهیل می کند؛ نرم افزاری که به زودی نسخۀ اندروید آن هم منتشر خواهد شد. سپس از یک نیکوکار لیبریایی خواهیم گفت که امکان تحصیل نابینایان هم وطنش را آسان کرده است. همچنین با یادداشت بردار بریل جدید و احتمالاً ارزان آشنا خواهیم شد و به بهانۀ تقارن این شماره از نسل مانا با ماه آگاهی در خصوص استخدام معلولان، نکاتی در زمینة چگونگی فعالیت کنشگران در این حوزه در کشور آمریکا خواهیم شنید.
همۀ امکانات یک درشت نمای سخت افزاری در یک نرم افزار کاربردی رایگان
آسان تر شدن دسترسی کاربران نابینای ایرانی به سیستم عامل آی او اس ما را هم بر آن داشته تا به نرم افزارهایی که بر اساس این سیستم عامل طراحی می شوند، توجه بیشتری نشان دهیم؛ هرچند قوانین خلق الساعه ای که در خصوص دسترسی ایرانی ها به گوشی های آیفون اختراع می شود، همۀ علاقه مندان را نگران کرده است، اما به هرحال امیدواریم با مقاومت در برابر قوانین من درآوردی، مانع از جاماندنمان از قطار سریع السیر فناوری باشیم.
این که سَم سیوی و آیز آن ساکسِس، دو تا از محبوب ترین پادکست ها و برنامه های ویژۀ نابینایان در طول ماه گذشته به سراغ یک افزار کاربردی رفته باشند، خود دلیل محکمی است بر اهمیت این محصول تازه؛ محصولی که امکانات یک درشت نمای سخت افزاری چند صد دلاری را در اختیار کاربران آیفون و آی پد قرار می دهد. به روال همیشه، ابتدا با سازندۀ این نرم افزار کاربردی آشنا می شویم و سپس امکانات نرم افزاری را که طراحی کرده است مرور می کنیم.
رِبکا روزِنبِرگ، در اثر ابتلا به آلبینیسم کم بینا شده است. او دورۀ کارشناسی مهندسی پزشکی را در دانشگاه باکنِل و دورۀ کارشناسی ارشد یکی از شاخه های مربوط با رشته اش را در دانشگاه جانز هاپکینز گذراند. سپس روزِنبِرگ و همکارانش در قالب طرحی تحقیقاتی کوشیدند تا از هوش مصنوعی برای مهار مالاریا در مناطق جنوبی صحرای آفریقا استفاده کنند. ربکا در سال ۲۰۱۹ از این پروژه جدا شد و شرکت خودش را تأسیس کرد؛ شرکتی که نامش را با الهام از اسم خودش، «رِبوکا» گذاشت.
او پس از سه سال کار مداوم، در سال ۲۰۲۲ توانست اولین نسخۀ نرم افزارش را روانۀ بازار کند؛ نرم افزاری که به قول خودش، قرار است کاربران کم بینا را از پرداخت چند هزار دلار برای یک درشت نمای سخت افزاری بی نیاز کند.
امکانات ربوکا، موارد گوناگونی را در بر می گیرد که سعی می کنیم به اندازۀ بضاعت این نوشته به بخشی از این امکانات اشاره کنیم. طبیعتاً مهم ترین ابزاری که در ربوکا تعبیه شده، قابلیت درشت کردن متن و عکس است. کاربران می توانند با نزدیک یا دور کردن دو انگشت، اندازۀ تصاویر را تغییر دهند، البته امکانی هم در نظر گرفته شده است که کاربران بتوانند این کار را با یک دست و صرفاً به وسیلۀ کشیدن یک انگشت روی صفحه انجام دهند. نور فلش از دیگر امکانات این برنامه است. کاربر می تواند فلش دوربین را روشن کند تا تصاویر با وضوح بیشتری دیده شود. همچنین این امکان هم در اختیارش قرار گرفته است که به کمک یک نوار لغزنده، میزان نور فلش دوربین را کم و زیاد کند. امکان فریز کردن، یعنی ثابت نگه داشتن بخشی از یک عکس از دیگر امکانات ربوکا است. کاربران می توانند از قابلیت تضاد رنگ هم استفاده کنند. گفتنی است اگرچه ربوکا رایگان در اختیار کاربران قرار گرفته، اما استفاده از برخی امکانات آن مستلزم پرداخت سه دلار حق عضویت ماهانه است. ازجمله امکانات نسخۀ پیشرفته این است که کاربران می توانند افزون بر رنگ های سیاه و سفید، ده ها ترکیب رنگی دیگر را هم انتخاب کنند. همچنین دارندگان نسخۀ پیشرفته می توانند به کمک یک دکمه، به محتوای گالری خود دسترسی داشته باشند و عکس ها را مستقیم از گالری بازخوانی کنند.
دیگر ویژگی جالب توجه ربوکا این است که کاربران کم بینا می توانند بسته به کیفیت بینایی خود، رنگ عکس ها را به گونه ای تغییر دهند که جزئیات بیشتری از محتوای عکس برایشان قابل رؤیت باشد. کاربران برای استفاده از این ویژگی، می توانند با دو ابزار چرخ دنده ای طیف اصلی رنگ و میزان تیرگی و روشنی آن را به دلخواه تنظیم کنند.
در نسخۀ صوتی پیشخوان، جزئیات بیشتری از این نرم افزار کاربردی را در اختیار مخاطبانمان قرار داده ایم، اما لازم است همین جا به این نکته هم اشاره کنیم که طراحان ربوکا قرار است به زودی نسخۀ اندرویدی این برنامه را هم عرضه کنند. اگر می خواهید از اولین کاربرانی باشید که از انتشار نسخۀ اندروید مطلع می شوند، به صفحه فهرست انتظار نسخۀ اندروید اپلیکیشن ربوکا بروید و ایمیل، نام و نام خانوادگی تان را وارد کنید.
ابعاد تازۀ امید: از لیبریا تا کلرادو
روایتی که در ادامه می خوانید، در آخرین شماره از نشریۀ «بریل مانیتور» منتشر شده است، البته بریل مانیتور هم آن را از وبگاه مرکز نابینایان کلرادو وام گرفته است. قصه، قصۀ مردی معمولی است که توانسته یک تنه آموزش نابینایان را در کشور لیبریا کلید بزند.
لیبریا نام کشوری است در ساحل غربی آفریقا؛ کشوری که سال ها پیش، بردگان سیاه پوستی که از آمریکا گریخته بودند، آن را بنا نهادند. حالا مردی به نام «نورتون» توانسته است از لیبریا به آمریکا مهاجرت کند و در یک دانشگاه آمریکایی درس بخواند. نورتون رانندۀ تاکسی اینترنتی است. او دو سال تلاش کرده است تا با جمع آوری کمک های بشر دوستانه، مدرسه ای را برای کودکان هم وطنش راه اندازی کند. نورتون با تمام فراز و نشیب ها و علی رغم آنکه یک بار مجبور می شود همه چیز را از ابتدا شروع کند، مدرسه را راه می اندازد. حالا هشت صد دانش آموز لیبریایی در مدرسه درس می خوانند.
قصه از آنجا آغاز می شود که امسال، چند دانش آموز نابینا برای ثبت نام به مدرسه ای که نورتون ساخته است مراجعه می کنند؛ اتفاقی که تابه حال در لیبریا رخ نداده بود و هیچ کس نمی دانست چطور باید با آن مواجه شود. نورتون، پرسان پرسان، مرکز نابینایان کلرادو را پیدا می کند و یک روز که مسافری را به آن محدودۀ جغرافیایی می برد، به مرکز هم سری می زند و حکایت را با مدیر آن مرکز در میان می گذارد. مدیر مرکز با آغوش باز از رانندۀ لیبریایی استقبال می کند و بنا را بر این می گذارند که چند نفر از معلمان این مدرسه، به خرج مرکز نابینایان کلرادو به آمریکا بیایند تا آموزش های لازم را فرابگیرند. نورتون که ماجرا را این گونه می بیند، افزون بر معلمان مدرسۀ خودش، چندنفری را هم از معلمان کشور غنا، در همسایگی لیبریا، که وضعیت مشابهی با لیبریا دارد، به این سفر دعوت می کند. سپس این معلمان آموزش های مربوط به خط بریل، جهت یابی و حرکت و استقلال فردی را یاد می گیرند تا بتوانند به کودکان نابینای غنا و لیبریا آموزش دهند. کار به اینجا ختم نمی شود. در سفری دیگر، چهار نفر دیگر از معلمان، مدیر مدرسه، معلم ریاضی و یک نفر نابینای تحصیل کرده، اما ناآشنا با امکانات ویژۀ نابینایان دوباره به کلرادو سفر می کنند. آنها بریل، جهت یابی و فناوری های ویژه، ازجمله آشنایی با صفحه خوان های ویژۀ ویندوز و اندروید را یاد می گیرند و به لیبریا بازمی گردند. اکنون مهمان نابینای این جمع، در همان مدرسه به تدریس تاریخ مشغول است. ما در نسخۀ صوتی پیشخوان، جزئیات مربوط به کیفیت زندگی نابینایان در لیبریا و نوع همکاری های مرکز نابینایان کلرادو با نورتون را با شما در میان گذاشته ایم.
سه تفنگ دار، هم پیمان برای تولید یادداشت بردار ارزان قیمت
سه نفری که مهمان پادکست بلایندَبیلیتیز شده اند، همگی در دانشگاه ایالتیِ اوهایو تحصیل کرده اند. آنها کار در حوزۀ نابینایان را با چاپ سه بعدی آغاز کرده و حالا در نشست سالانۀ فدراسیون ملی نابینایان آمریکا اعلام کرده اند که در حال طراحی و ساخت یک یادداشت بردار ارزان به نام «اِنیگما ریدِر» هستند. آنها این کار را در قالب یک شرکت تجاری به نام «اِکیوبد دیزاین» پیش می برند. انیگما یک یادداشت بردار بیست سلولی مبتنی بر سیستم عامل لینوکس است و طبق گفتۀ سازندگانش قرار است حداکثر تا یک سال دیگر روانۀ بازار شود.
ما در پادکست، هیچ توضیحی دربارۀ جزئیات مربوط به امکانات دستگاه نمی شنویم. همچنین اشاره ای هم به قیمت تمام شدۀ انیگما نمی شود. تنها نکته ای که مدیر شرکت بر آن تأکید می کند این است که در حال حاضر از فناوری پیِزو برای ساختن سلول ها استفاده می شود که به خودی خود فناوری گرانی محسوب می شود و آنها در تلاش اند در صورت امکان از فناوری ارزان تری بهره ببرند تا قیمت تمام شدۀ دستگاه را کاهش دهند. از سایر مشخصات سخت افزاری دستگاه هم سخن به میان نمی آید. ما حتی با جستجو در وبگاه شرکت سازنده هم نتوانستیم چنین اطلاعاتی را به دست آوریم. در نسخۀ صوتی پیشخوان، این اپیزود چهارده دقیقه ای را با تفصیل بیشتری بازگو خواهیم کرد. همچنین لازم به یادآوری است که ماه اوت در آمریکا با عنوان «ماه استخدام افراد دارای معلولیت» نام گذاری شده و هرساله فعالان حقوق معلولان در طول این ماه به تبادل نظر در خصوص چگونگی ارتقای فرصت های شغلی معلولان می پردازند. آخرین اپیزود از پادکست اِف اِس کَست هم به همین موضوع اختصاص یافته است که به علاقه مندان این حوزه پیشنهاد می کنیم برای اطلاع از جزئیاتش به نسخۀ صوتی پیشخوان مراجعه کنند.