نویسنده: امید هاشمی
منبع: سی امین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
در طول بیش از دو سال گذشته، نشد ما دست به کار گردآوری مطالب پیشخوان بشویم و رد پایی از هوش مصنوعی و کمک هایش به تسهیل زندگی نابینایان در مطالب گردآوری شده پیدا نشود. این بار هم پیشخوان را با یک اتفاق شگفت آور در حوزۀ هوش مصنوعی آغاز خواهیم کرد. در ادامه، گزارشی از یک هم اندیشی مرتبط با بیماری دیابت را از نظر خواهیم گذراند و در انتهای این شماره از پیشخوان هم با یک کمدین نابینا آشنا خواهیم شد.
تولید ویدئو های توضیح دار به کمک هوش مصنوعی
چند سالی می شود که پای ویدئو های توضیح دار و ضبط توصیف صوتی برای ویدئو ها برای استفادۀ افراد با آسیب بینایی به ایران هم باز شده است و اغلب نابینایان و کم بینایان، با مشقت ها و هزینه های تولید نسخه توضیح دار از ویدئو ها، کمابیش، آشنایی دارند. با توجه به رشد فزایندۀ کاربرد هوش مصنوعی، دور از انتظار نیست که این حوزه هم تحت تأثیر هوش مصنوعی و قابلیت هایش قرار گیرد و فرایند تولید تسهیل شود. اتفاق هایی هم، جسته و گریخته، در ابزارهای مختلف در این راستا رقم خورده است و ما قبلاً هم درباره اش صحبت کرده بودیم، مثلاً قابلیتی در صفحه خوان جاز به وجود آمده است که کاربران عکسی از یک صحنۀ ویدئو را با آن به اشتراک بگذارند و برایش توصیفی دریافت کنند یا اینکه به سادگی می توان پیوند یک ویدئوی یوتیوب را به جِمینای داد و از او خواست تا توصیفی برایش ارائه دهد، اما آنچه می خواهیم درباره اش بنویسیم به کلی با همۀ اینها تفاوت دارد. «اودیبل سایت» به معنای واقعی ویدئوی توضیح دار تولید می کند، یعنی خودش می تواند صفر تا صد تولید را برای شما انجام دهد.
این پروژه به این دلیل اهمیت دارد که قادر است هزینه های تولید نسخۀ توضیح دار را تقریباً به صفر برساند و زمان را هم آن قدر کاهش دهد که دیگر عامل تعیین کننده ای به شمار نیاید. سری به وبگاه پرکینز می زنیم که خبر عرضۀ چنین فناوری کارآمدی را معرفی کرده است تا اطلاعاتی درباره اش به دست آوریم، اما نتیجۀ خاصی در بر ندارد؛ چراکه این وبگاه فقط گزارش داده که چنین امکانی عرضه شده است. سپس به وبگاه پروژه سرک می کشیم. آنچه در ادامه می خوانید، اطلاعاتی است که از طریق وبگاه پروژۀ اودیبل سایت به دست آورده ایم.
روش کار اودیبل بر این قرار است که کاربر ابتدا باید فایل ویدئوی مورد نظرش را در وبگاهی که به همین منظور طراحی شده بارگذاری کند. حجم و کیفیت و زمان هم مهم نیست و کاربر می تواند هر ویدئویی را بارگذاری کند. اینجا است که هوش مصنوعی وارد عمل می شود و شات به شات و فریم به فریم، ویدئو را تحلیل می کند و نتیجه را در سربرگی که به همین منظور در صفحه ایجاد شده است درج می کند. از سوی دیگر، متن گفتگو های ویدئو را هم پیاده و توضیح ها را به متن اضافه می کند. پشت این کار این فکر نهفته است که کاربر بتواند توضیح ها را بر مبنای متن گفتگو ها جابه جا کند و در جای درستی قرار دهد.
برای هر بخش از توضیح هایی که هوش مصنوعی می نویسد، دو دکمه تعریف شده است؛ اولی دکمه ای به اسم «توضیحات بیشتر» است که چنانچه کاربر بخشی از توضیح های ساخته شده با هوش مصنوعی را ناکافی بداند می تواند آن را بفشارد تا هوش مصنوعی اودیبل، جزئیات بیشتری را به توصیفش بیفزاید. دکمۀ دیگر اسمش «افزودن» است که چنانچه کاربر بخواهد توضیحی را به توصیف هوش مصنوعی اضافه کند، می تواند از این دکمه مدد بگیرد.
بخش دیگری که برای این ابزار در نظر گرفته شده، قابلیتی برای دریافت خروجی صوتی توضیح است. در اودیبل، ۶۵ صدای انسانی تعبیه شده است که کاربران می توانند در سربرگی که به همین منظور طراحی شده، نمونه ها را بشنوند و بر مبنای محتوای تصویر و سلیقۀ خودشان یکی را انتخاب کنند تا توضیح ها با آن صدا روی فیلم قرار بگیرد. درنهایت هم می توانند از ویدئو خروجی بگیرند و کار را تمام کنند.
امکانات اودیبل فقط به این مواردی که گفتیم خلاصه نمی شود. اگر به حوزۀ فیلم های توضیح دار علاقه دارید با من در نسخۀ صوتی پیشخوان همراه شوید. در حال حاضر کاربران می توانند هرماه زمان محدودی را به رایگان از این قابلیت استفاده کنند. در نسخۀ صوتی، راجع به هزینۀ عضویت این وبگاه هم توضیحاتی داده شده است؛ به علاوه جالب است بدانید که این قابلیتِ کاربردی نخستین بار در اجلاس موسوم به «اِیتیا» ارائه شده است که هرساله در آمریکا برگزار می شود. ایتیا یکی از قدیمی ترین و معتبر ترین اجلاس ها در زمینۀ فناوری های کمکی در دنیا است. در نسخۀ صوتی راجع به پیشینه و منشأ این اجلاس هم توضیح هایی ارائه شده است.
دانش شیرین است
این فقط یک میان تیتر معمولی نیست، بلکه عنوان هم اندیشی ای است که فدراسیون ملی نابینایان آمریکا چند وقت پیش برگزار و حالا گزارشش را در آخرین شماره از بریل مانیتور منتشر کرده است. از این عنوان می توان حدس زد که «دیابت» موضوع اصلی این هم اندیشی را تشکیل می داده است.
دیابت از آن دست موضوع هایی است که در زندگی نابینایان بسیار اهمیت دارد؛ چراکه افراد بسیاری هستند که اساساً در اثر دیابت نابینا می شوند و نابینایان بسیاری هم هستند که مثل سایر شهروندان، دچار گونه های مختلف دیابت می شوند. آنچه این میان اهمیت دارد این است که فرد نابینا چطور تبعات این بیماری را مدیریت کند و بتواند نیاز های مراقبتی ناشی از دیابت را برطرف کند. این هم اندیشی هم به منظور اشتراک گذاری دانش در این باره تشکیل شده بود. در هم اندیشی «دانش شیرین است»، افراد با آسیب بینایی که به دیابت مبتلا بودند، گرد هم آمدند تا از ارائه های مختلفی که هر یک به بخشی از زندگی یک فرد مبتلا می پرداخت بهره ببرند و دانش و تجربه شان دربارۀ این بیماری را باهم به اشتراک بگذارند.
اگر به محتوای سخنرانی های ارائه شده بپردازیم، بخشی از آنها مسائل پزشکی را در بر می گرفت، ازجمله اینکه آخرین پژوهش هایی که در زمینۀ دیابت انجام شده کدام اند و چه تحول هایی در این زمینه به وقوع پیوسته است. دو سخنرانی را هم دو نابینای مبتلا به دیابت انجام دادند و تجربه شان از استفاده از تجهیزات پزشکی مرتبط با دیابت را ارائه کردند. آنها به این موضوع پرداختند که اغلب پمپ های انسولین موجود در بازار برای نابینایان قابل استفاده نیستند و با توجه به اهمیت نظم در تزریق انسولین، در این شرایط چطور می توان به عنوان یک نابینا اطمینان حاصل کرد از اینکه انسولین دقیق و منظم به بدن می رسد؟ روان شناسی دیابت، بحث های مربوط به مراقبت از کلیه، اهمیت مراقبت از چرخۀ خواب در سلامت مبتلایان به دیابت و بسیاری موضوع های دیگر هم در این هم اندیشی مطرح شد. با توجه به اهمیت این موضوع، بد ندیدیم جزئیات بیشتری از این هم اندیشی را در نسخۀ صوتی پیشخوان هم مطرح کنیم.
تماشای سمت بامزه ماجرا
«جیک دونالدسون» تنها کمدین نابینای دنیا نیست. غیر از او کمدین های نابینای دیگری هم در سراسر دنیا مشغول فعالیت اند، اما او تنها کمدینی است که در فستیوال فرینج در ادینبروی اسکاتلند روی صحنه خواهد رفت. این فستیوال را بی اغراق می توان «بزرگ ترین دور همی هنری دنیا» نامید؛ جایی که در طول کمتر از یک ماه، از همۀ اقشار هنرمندان در ادینبرو جمع می شوند و به اجرای برنامه می پردازند و بیش از سه میلیون نفر از اجراهای آنها بازدید می کنند. امسال هم حدود شصت هزار اجرا از تئاتر و موسیقی گرفته تا نمایش
و سایر هنرها در معرض دید سه میلیون بازدیدکننده قرار خواهد گرفت. جیک هم قرار است در طول این چهار هفته، اجراهایی در زمینۀ استند آپ کمدی تجربه کند.
جیک دربارۀ بینایی اش می گوید: «من خودم را نیمه بینا یا نیمه نابینا می دانم. بستگی دارد از کدام سمت به قضیه نگاه کنید!» او سی ساله و اهل نیوکاسل انگلستان است و می خواهد در طول این اجراها راجع به باورهای غلطی که دربارۀ نابینایی وجود دارد شوخی کند تا شاید بتواند تصورات اشتباه مخاطبانش را اصلاح کند. این اولین بار نیست که جیک صحنه های بزرگ را تجربه می کند. او در سال ۲۰۲۲ هم یک تور سراسری در انگلستان برگزار کرده که بسیار موفقیت آمیز بوده است و همین حالا هم فیلم های اجرایش در آمازون پرایم به فروش می رسد.
جیک از نوجوانی به کمدی علاقه داشته و در زمانی که هم سن و سال هایش پول هایشان را برای لباس و تفریح هزینه می کردند، او ترجیح می داده است که به سالن های اجرای کمدی برود. جیک در دانشگاه کمدی را جدی تر دنبال می کند و سر انجام هم به عنوان یک کمدین جایگاه خود را تثبیت می کند. دربارۀ این کمدین نابینا در وبگاه سازمان ملی سلطنتی نابینایان بریتانیا مطلبی منتشر شده و جزئیاتی از اجراهایش و نوع نگاهش به اجرا در این خبر بازگو شده است. اگر شنوندۀ نسخۀ صوتی پیشخوان باشید، این جزئیات را با شما در میان خواهیم گذاشت. همچنین در نسخۀ صوتی پیشخوان، مطالب دیگری را هم در خصوص مسائل روز نابینایان در دنیا خواهید شنید که از حوصلۀ این نوشته خارج است.