نویسنده: رقیه شفیعی
منبع: بیست و نهمین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
درود بر خوانندگان و همراهان سرویس نوای کتاب نسل مانا! بار دیگر میهمان لحظات شما عزیزان می شویم تا باهم از لا به لای کتاب ها عبور کنیم و به پاس بزرگداشت روز فردوسی که پشت سر گذاشته ایم، از زبان یکی از علاقه مندانش با تاریخ، اسطوره و حماسه که فردوسی با زبان و بیان شعری برای ما به میراث گذاشته است، بیشتر آشنا شویم.
میزبانِ محمدقاسم کفیلی، متولد تهران، و دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق نفت و گاز دانشگاه تهران شده ایم. او علاقه مند به ادبیات داستانی و منظوم است و کتاب های بسیاری در زمینۀ فلسفه، روان شناسی و به ویژه ادبیات خوانده است. کفیلی توضیح می دهد که از کودکی و زمانی که خواندن و نوشتن نمی دانسته به شاهنامه علاقه داشته است و آن وقت ها والدینش برایش شاهنامه را می خواندند. سپس در نوجوانی داستان های شاهنامه را به نثر مطالعه کرده و سیزده یا چهارده ساله بوده که مادرش شاهنامۀ 25 جلدی به خط بریل را از کتابخانۀ رودکی برایش تهیه کرده است. همین اتفاق سبب شده تا اکنون محمدقاسم کفیلی برای نهمین بار در حال خواندن شاهنامه باشد. او یک بار هم شاهنامه را صوتی گوش داده و کتابی را که محمد دبیر سیاقی نوشته جزءِ آثار مطالعاتی خود قرار داده است. کفیلی در ادامه می افزاید که با هر بار خواندن شاهنامه نکتۀ جدیدی از این کتاب سترگ به معلوماتش اضافه شده است. او معتقد است که هر ایرانی وطن دوست باید یک بار شاهنامه را بخواند.
کفیلی دربارۀ تطابق داستان های شاهنامه با داستان های تاریخی نیز توضیح هایی می دهد که شنیدن آنها در پادکست برای شنوندگان خالی از لطف نخواهد بود.
میهمان نواک از چگونگی شکل گیری شاهنامه سخن می گوید و با خواندن بیتی از مقدمۀ شاهنامه ادامه می دهد: دقیقی هزار بیت راجع به جنگ گشتاسب و ارجاسب را سروده بود که کشته شد و فردوسی تصمیم گرفت کار ناتمام دقیقی را ادامه دهد و شاهنامه را به صورت منظوم درآورد.
کفیلی در پاسخ به این پرسش که «آیا شاهنامه فقط شرح داستان های حماسی است؟» می گوید: شاید مردم جز داستان هایی از رستم و سهراب، رستم و اسفندیار و تا حدی داستان سیاوش چیز دیگری راجع به شاهنامه نخوانده باشند، اما اتفاق های جالب دوران انوشیروان و داستان زال و رودابه و آزمایش هایی که از زال به عمل می آید؛ داستان متولد شدن کیخسرو و قتل افراسیاب به دست او؛ داستان های بهرام گور و برقراری دادگری در سرزمین تحت پادشاهی اش و همچنین اعتقادات و باور های ایرانیان باستان و دیگر داستان های تاریخی و اجتماعی در سرتاسر شاهنامه، جذابیت خاص خود را دارند و باید مورد توجه بیشتر قرار گیرند.
کفیلی راجع به نکات دقیق و قابل توجه در شاهنامه نیز بیان می کند: فردوسی اولین تولد غیرطبیعی را مختص رستم می داند که او را از پهلوی مادر بیرون می آورند؛ و دیگر اینکه فردوسی قبل از هر کشفی در بیتی از شاهنامه زمین را گرد می دانسته است.
میهمان نواک دربارۀ داستان های مورد علاقه اش می گوید که بعد از نه بار خواندن شاهنامه هنوز هم داستان رستم و سهراب را با بغض می خواند، زیرا چگونگی رویارویی سهراب با رستم روح و روان آدمی را تحت تأثیر قرار می دهد. او همچنین به بخشی از داستان بیژن و منیژه اشاره می کند که رستم برای آزادی بیژن خود را به شکل یک تاجر درمی آورد و اسفندیار هم چنین کاری را برای آزادی خواهرانش در یک جنگ با تورانیان انجام می دهد. از نظر کفیلی فرار اردشیر بابکان از دست اردوان پنجم نیز داستان جذابی دارد. او اضافه می کند که بین 60 تا 70درصد داستان های شاهنامه را دوست دارد و برایش جذاب هستند.
میهمان نواک در پایان راجع به شاهنامه می گوید: شاهنامه چکیدۀ فرهنگ ایرانی است و کتابی است که با خواندنش مطالب بسیاری در مورد ایران و ایرانی بودن عاید خواننده می شود. او توصیه می کند هر شخص به هر شکلی که می تواند نسخۀ صوتی یا بریل یا الکترونیک شاهنامه را مطالعه کند، البته از نظر او هرکس شاهنامه را بخواند، به یک بار مطالعۀ این شاهکار ادبی بسنده نخواهد کرد.