نویسنده: مریم مشایخی
منبع: بیست و هشتمین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
ضمن تبریک سال نو خورشیدی به مخاطبان گرامی نسل مانا در این یادداشت به معرفی مناسبت های جهانی مرتبط با افراد دارای معلولیت، به ویژه افراد با آسیب بینایی می پردازیم تا ضمن یاد آوری به سازمان ها و نهاد های مرتبط با این افراد، به منظور برگزاری برنامه های مناسبتی با هدف آگاهی بخشی جامعه در طول سال، لزوم توجه به نیاز ها و حمایت افراد دارای معلولیت به مسئولان گوشزد شود.
۴ ژانویه؛ روز جهانی خط بریل
لویی بریل روز چهارم ژانویه ۱۸۰۹ در کوپْرِ، دهکده ای در شمال فرانسه، چشم به جهان گشود. او وقتی سه ساله بود در حال بازی با ابزار های مغازۀ پدرش نابینا شد. لویی را در سن ده سالگی به مدرسۀ نابینایان پاریس فرستادند، اما در آن زمان کتاب های قابل استفاده برای نابینایان بسیار اندک بود. لویی با الهام از شیوۀ نوشتاری لمسی که افسر ارشد ارتش فرانسه، شارل باربیه، اختراع کرده بود، در طول دو سال توانست این خط را برای استفادۀ نابینایان ساده سازی و تکمیل نماید.
وقتی لویی پانزده ساله شد این خط آماده بود؛ خطی که حالا یادگیری اش ساده تر و خواندنش سریع تر شده بود. سال ها طول کشید تا این خط به صورت گسترده مورد استفاده قرار گیرد.
اولین کتاب به خط بریل در سال ۱۸۲۷ منتشر شد و در سال ۱۸۷۸ کنگرۀ جهانی نابینایان خط بریل را به عنوان خط بین المللی نابینایان جهان برای خواندن و نوشتن تصویب کرد. پس از آن جنگ نقطه ها آغاز شد تا سر انجام در سال ۱۹۳۲ خط بریل انگلیسی معیار برای کشور های انگلیسی زبان ایجاد شد.
در نوامبر سال ۲۰۱۸، مجمع عمومی سازمان ملل با هدف بزرگداشت آگاهی از اهمیت خط بریل به عنوان یکی از ابزار های ارتباطی در دستیابی کامل افراد با آسیب بینایی به حقوق بشر ضمن انتشار بیانیه ای ۴ ژانویه، زادروز لویی بریل، را «روز جهانی خط بریل» نام گذاری کرد.
۱۲ مارس؛ روز جهانی گلوکوم
گلوکوم یا آب سیاه مجموعه ای از بیماری های چشمی را در برمی گیرد که می توانند به عصب بینایی چشم شما آسیب وارد کنند و به آرامی سبب کاهش بینایی و درنهایت نابینایی شوند. علت آسیب به عصب بینایی در این بیماری هنوز مشخص نیست، با این حال گلوکوم معمولاً با فشار چشم و سایر عوامل ریسک همراه است. این بیماری قابل درمان نیست، اما می توان با تجویز دارو و جراحی از پیشرفت آن جلوگیری کرد. هرچند بیش از ۷۵ میلیون نفر در سراسر جهان دچار گلوکوم شده اند، اما هنوز بیشتر مردم از عوامل ریسک و آسیب های این بیماری آگاه نیستند.
انجمن جهانی گلوکوم در سال ۲۰۲۰ با هدف ترویج آگاهی افراد از علل، علائم، عوامل ریسک و کنترل این بیماری روز ۱۲ مارس را «روز جهانی گلوکوم» اعلام کرد.
۲۳ مارس؛ روز جهانی بینایی سنجی
انجمن بین المللی بینایی سنجی که در حال حاضر با عنوان «شورای جهانی بینایی سنجی» شناخته می شود، برای اولین بار در سال ۱۹۹۲ «روز جهانی بینایی سنجی» را جشن گرفت. هدف اصلی این رویداد، افزایش آگاهی از اهمیت مراقبت از چشم ها و ترویج نقش بینایی سنجی در ایجاد امکان دسترسی به خدمات مراقبت از چشم در سراسر جهان بود. روز جهانی بینایی سنجی هرسال با زمینۀ ویژه ای برگزار می شود که نشانگر جنبۀ متفاوتی از مراقبت از چشم است. این زمینه های جامع نه تنها بر اهمیت دسترس پذیری خدمات مراقبت از چشم برای همگان تأکید دارند، بلکه به ایجاد آگاهی از بینایی سنجی به عنوان گزینۀ شغلی برای علاقه مندان به حوزۀ سلامت نیز کمک می کنند.
۱۶ می؛ روز جهانی آگاهی از دسترس پذیری
هر کاربر شایستۀ تجربۀ دیجیتال عالی در فضای وب است. افراد معلول نیز باید امکان تجربۀ خدمات و محتوای مبتنی بر وب و سایر محصولات دیجیتالی را با همان کیفیت مطلوبی که افراد دارای سلامت کامل جسمانی تجربه می کنند داشته باشند.
این آگاهی و تعهد نسبت به ایجاد دسترس پذیری، هدف تعیین روز ۱۶ می به عنوان «روز آگاهی از دسترس پذیری عمومی» است؛ رویدادی جهانی که بر اهمیت دسترسی دیجیتال و ایجاد آن برای افراد معلول تأکید دارد.
بنیاد گاد نیز در سال ۲۰۲۱ برای بزرگداشت دهمین سالگرد روز آگاهی از دسترس پذیری عمومی راه اندازی شد. کارکرد این بنیاد دگرگونی فرهنگ فناوری و توسعۀ محصولات دیجیتال با هدف گنجاندن دسترس پذیری به عنوان یکی از الزامات اصلی در طراحی این محصولات است.
۱۲ اکتبر؛ روز جهانی بینایی
نمایندگی بین المللی پیشگیری از نابینایی با حمایت بیش از دویست سازمان عضو، روز ۱۲ اکتبر را «روز جهانی بینایی» نامیده است. سازمان ها و نهاد ها می توانند از این روز به عنوان فرصتی برای متمرکز کردن توجه مردم سراسر جهان به سمت سلامت چشم به عنوان مسئله ای فراگیر و افزایش آگاهی افراد، خانواده ها و جوامع از سلامت چشم استفاده کنند.
۱۵ اکتبر؛ روز ایمنی عصای سفید
عصای سفید یکی از ابزار های حرکتی است که برای افراد نابینا اختراع شده و قرن ها است که مورد استفادۀ این قشر قرار می گیرد. اکنون عصای سفید نماد آزادی، استقلال و اعتماد به نفس نابینایان است؛ چراکه امکان رفت و آمد یا حرکت آزادانه و استقلال در انجام کار های شخصی را برای این قشر فراهم کرده است. «روز ایمنی عصای سفید» ازجمله مناسبت های ملی ایالات متحدۀ آمریکا است که از سال ۱۹۶۴ در 15 اکتبر هرسال برگزار می شود. این روز به تدریج به عنوان یکی از رویداد های مهم جهانی برای به رسمیت شناختن افراد نابینا، نقش فعال آنها در جامعه و گرامیداشت استقلال آنها در نظر گرفته شده است.
۳ دسامبر؛ روز جهانی معلولان
این روز از سوی سازمان ملل متحد با هدف ترفیع حقوق و افزایش رفاه افراد معلول در همۀ سطوح جامعه و توسعه و افزایش آگاهی از موقعیت معلولان در تمام جنبه های زندگی در نظر گرفته شده است.