نویسنده: امین عرب
منبع: پانزدهمین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
گاهی زود از کوره در می رویم، با کوچک ترین مشکل تا سرحد انفجار حالمان بد می شود، نمی توانیم مشکلاتمان را مدیریت کنیم و آستانه تحملمان در مواجهه با مسائل بسیار پایین می آید. اکثر ما چنین شرایطی را به صورت مقطعی یا پایدار تجربه کرده ایم؛ زمانی که به قول روانشناسان تاب آوری ما پایین آمده است. مشکلات اقتصادی و اجتماعی که در کشورمان با آن مواجهیم، می تواند تأثیر منفی بسزایی بر تاب آوری مردم بگذارد و با توجه به اینکه ما افراد با آسیب بینایی نا ملایمات و مشکلات زیادی را که ناشی از شرایط نامناسب اجتماعی برای افراد دارای معلولیت است تجربه می کنیم، تلاش برای رشد در مهارت تاب آوری می تواند به بهبود کیفیت زندگی مان منجر شود. در ادامه صحبت های آدری دمیت، مشاور وبسایت vision aware را در این راستا با اندکی تغییر خواهید خواند.
اخیراً در رویدادی شرکت کردم و وقتی با سگ راهنمایم حرکت می کردم، آقایی جلوی من را گرفت و گفت: «وای! من واقعاً تحت تأثیر قرار گرفتم که شما اینجا هستید. چگونه می توانید خودتان رفت و آمد کنید؟ اگر من جای شما بودم، از عهده اش بر نمی آمدم.» من برخوردهای مشابه زیادی با این افراد داشته ام که از نابینایی می ترسند و باور ندارند که می توان با چنین شرایطی کنار آمد و زندگی کرد. پاسخ من همیشه یکسان است: «بله، اگر مجبور بودید می توانستید. شما از قبل آنچه را که برای سازگاری با چنین شرایطی لازم است در درون خود دارید. فقط آن را کشف نکرده اید.»
من این را در مورد خودم یاد گرفتم. یک توانایی در من وجود داشت که امکان سازگاری با معلولیتم را فراهم می کرد. البته هنوز باید روند دردناک غم و اندوه را طی می کردم و به حالتی معمولی و جدید در زندگی می رسیدم؛ اما از پس آن برآمدم. من خودم را خارق العاده، روشندل یا الهام بخش نمی دانم و چالش من بدتر از چالش دیگری نیست. فقط یک انسانم که سعی می کند زندگی اش را به بهترین شکل ممکن زندگی کند.
تاب آوری چیست؟
هلن کلر می گوید: «گرچه جهان پر از ناملایمات است؛ توانایی غلبه بر آن را نیز در بر دارد.» پس از وقوع تراژدی ها و آسیب های بزرگ در زندگی مردم، ما داستان های فائق آمدن آنان بر مشکلات را می شنویم. چه چیزی در وجود انسان است که موجب غلبه او بر مشکلات می شود؟ من معتقدم که تاب آوری است؛ یعنی ظرفیت سازگار شدن و بهبود یافتن از رویداد های استرس زا. تاب آوری توانایی بازگشت به حالت تعادل یا سازگاری با شرایط دشوار در مواجهه با ناملایمات است. این قدرت درونی و تسلط بر احساسات است که به ما امکان می دهد بر چالش های زندگی غلبه کنیم. همه ما تا حدی این ظرفیت را داریم و در صورت نیاز می توانیم آن را بپروریم. ما همگی با ناملایمات رو به رو خواهیم شد و سؤالی که باید از خود بپرسیم این است که «چگونه بر آن غلبه کنم؟»
چگونه می توانیم تاب آوری خود را پرورش دهیم؟
تاب آوری ما با گذراندن دوران سخت و آموختن از آن دوره های زندگی رشد می کند. زندگی به شما فرصت های زیادی برای رشد تاب آوری و انعطاف پذیری می دهد که لازمه آن از دست دادن ها، ضربه های احساسی، بیماری ها و سایر رویداد های استرس زا است. ما می توانیم آگاهانه از راهبرد های سالم مقابله مانند نگرش مثبت، تکنیک های مراقبت از خود و مهارت های حل مسئله در مواجهه با ناملایمات استفاده کنیم و تاب آوری مان را بهبود بخشیم. در ادامه حقایقی را که در خصوص افزایش تاب آوری در تجربه نابینایی ام آموخته ام، آمده است.
۱. شما از ابتدا آنچه را که برای زنده ماندن و زندگی خوب با وجود نابینایی نیاز دارید، در درونتان دارید. انسان ها به طرزی باورنکردنی منعطف اند. این توانایی در DNA ما وجود دارد. تنها کاری که باید انجام دهیم این است که این ظرفیت را به کار ببندیم، به آن دست یابیم و آن را وارد عمل کنیم. پسرم اخیراً یک دستبند به من داد که روی آن نوشته شده بود: «او باور داشت که می تواند؛ بنابراین آنچه را که می خواست انجام داد!» در ابتدا باید به توانایی خود در مقابله با مشکلات ایمان داشته باشید.
۲. ترس از نابینایی از خود آن بدتر است. در ابتدا از فکر نابینایی و ترس از اینکه زندگی ام را چگونه تغییر می دهد، غرق و فلج شدم؛ اما مشخص شد که نابینایی حکم اعدام نیست و من یاد گرفتم که چگونه با آن زندگی کنم. شما نمی توانید این واقعیت را که مصیبت اتفاق می افتد تغییر دهید؛ اما نحوۀ تفسیر و پاسخ به آن قابل تغییر است.
۳ . ارتباط با دوستان و خانواده با ارزش ترین منبع انرژی روانی من است. با حمایت خانواده، دوستان فداکار و روابط با دیگرانی که آسیب بینایی را تجربه کرده اند بود که قدرت و شهامتم را افزایش دادم تا بتوانم نابینایی را بپذیرم و به زندگی ادامه دهم. بسیاری از مطالعات نشان می دهند که عامل اصلی تاب آوری، داشتن روابط مراقبتی و حمایتی در داخل و خارج از خانواده است.
۴. بهترین راه برای رویارویی با ناملایمات، رویکرد حل مسئله است. زمان آن رسیده بود که احساساتی نشوم و به یادگیری زندگی در شرایط نابینایی بپردازم. من نیاز داشتم منابعی پیدا کنم، مهارت های جدیدی یاد بگیرم و آنچه را نیاز داشتم فراهم آورم. این به معنای دریافت مشاوره، خدمات توانبخشی بینایی و پیوستن به یک گروه حمایتی بود. شاید نیاز شما یادگیری جهت یابی و حرکت، استفاده از عصا یا یادگیری تکنولوژی های کاربردی باشد. نیاز است که شما اقدامات عملی انجام دهید.
۵. ناملایمات ما را قوی می کنند و می توانند توانایی های مثبت زیادی را وارد زندگی مان کنند. من معتقدم که اکنون فردی قوی تر و با تاب آوری بیشتر هستم. زندگی با نابینایی به من مهارت های سازمانی و حل مسئله زیادی را آموخت. این بدان معنا نیست که آسیب بینایی را امری مثبت ارزیابی کنم؛ منظور این است که این سختی ها موجب رشد ما در زمینه هایی می شود. به قول نیچه، «آنچه مرا نکشد، قوی ترم می سازد.»
۶. شوخ طبعی درمانی عالی است! لحظات زیادی به دلیل نابینایی اتفاق می افتند که هرچند ناخوش آیند، خنده دار هستند. من یاد گرفته ام که در این لحظات بخندم و اطرافیانم را نیز در این خنده شریک کنم.
۷. مثبت اندیشی روان ما را در زمان بحران تقویت می کند. اکثر ما این مهارت را فرا گرفته ایم. احساسات منفی ریشه در تفکر منفی دارند. ما اغلب تمایل داریم در مورد همه چیز تفکر منفی داشته باشیم و فقط به بدترین سناریوها فکر می کنیم. ما به خود می گوییم: «این بحران هرگز پایان نخواهد یافت»، «این اتفاق برای من رخ می دهد؛ چون من بدشانسم»، و «این رویداد زندگی من را خراب خواهد کرد.» ما می توانیم یاد بگیریم که شرایط خود را دوباره تنظیم کنیم و خطا های شناختی مان را به چالش بکشیم. من آدم بدبینی بودم و با تمرین توانستم خوشبینی را در خودم تقویت کنم.
۸. باید بپذیریم که تغییر بخشی از زندگی است. ممکن است به دلیل رویداد های نامطلوب زندگی، برخی اهدافمان قابل دستیابی نباشند. پذیرش شرایطی که قابل تغییر نیستند می تواند به ما کمک کند تا روی شرایطی تمرکز کنیم که می توانیم تغییر دهیم. ممکن است نیاز باشد خودمان را دوباره تعریف کنیم، رؤیاهایمان را دوباره تصور و اهداف را دوباره مشخص کنیم.
۹. مراقبت از خود باعث بهبود تاب آوری می شود. هنگام تجربه سختی ها به نیاز ها و احساسات خود توجه کنید، در فعالیت هایی شرکت کنید که از آنها لذت می برید و برایتان آرامش بخش است، به طور منظم ورزش کنید، مدیریت استرس را یاد بگیرید و یک رژیم غذایی سالم داشته باشید. مراقبت از خود کمک می کند تا ذهن و بدن خود را برای مقابله با موقعیت هایی که نیاز به تاب آوری بالایی دارند، آماده نگه دارید. اگر تشخیص جدیدی از کاهش بینایی را تجربه می کنید، نا امید نشوید. با آسیب بینایی، باز هم می توان از زندگی لذت برد. در کتاب محبوب وینی پو، اثر آلن الکساندر میلن، کریستوفر رابین به پو می گوید: «شما شجاع تر از چیزی هستید که فکر می کنید، قوی تر از آنید که به نظر می رسید و باهوش تر از آن هستید که می اندیشید.» این گفته در مورد همه ما صادق است.