تازه‌های IOS ۱۳ از منظر کاربران نابینا

مقدمه

 

سپتامبر یکی از ماه‌های مورد علاقه Apple باز‌ها است. معمولاً سیستم عامل IOS در این ماه به‌روز می‌شود و با هر به‌روز‌رسانی، کاربران با اتفاقات جالب توجهی رو به رو می‌شوند. امسال هم این اتفاق رخ داده و Apple به تازگی IOS ۱۳ را عرضه کرده است. سیستم عاملی که دستخوش چند تغییر عمده شده که احتمالاً آنهایی که پیگیر اتفاقات Apple‌باشند جزئیات این تغییرات را در وبسایت‌ها و وبلاگ‌های مختلف خوانده‌اند. تغییراتی که از نظر کاربران، مهم‌ترینش اضافه کردن حالت تاریک یا Dark Mode به کل سیستم Apple است. در این نسخه از IOS, همچنین شرکت اپل بالاخره راضی شده امکان پشتیبانی از فلش‌ها و سایر حافظه‌های USB را هم در اختیار کاربران بگذارد. Quick path keyboard, دیگر قابلیتی است که به IOS ۱۳ اضافه شده و کاربران می‌توانند با استفاده از این امکان، به وسیله سوایپ کردن، کلمات را تایپ کنند. گفته می‌شود این قابلیت قرار است سرعت نوشتن را افزایش دهد. همچنین اپل به تازگی امکان ایجاد لیست سیاه برای مسدود کردن شماره‌های مزاحم را هم به IOS اضافه کرده است. شما می‌توانید جزئیات تمام این قابلیت‌های تازه را در وبسایت‌های دیگر بخوانید اما آنچه در این مطلب نسبتاً طولانی به آن خواهیم پرداخت، تغییراتی است که در حوزه دسترسی نابینایان در این نسخه اضافه شده است. از آنجا که نه خودِ Apple به طور مستقل به این موضوع پرداخته و نه در جای دیگری چنین موضوعی مورد بررسی قرار گرفته، بر آن شدیم تا این جزئیات را با شما در میان بگذاریم. گفتنی آنکه این جزئیات، از تجربه یکی از کاربران نابینا اقتباس شده که آنرا در وبسایت Applevis به اشتراک گذاشته بود. باشد که برای کاربران Apple مفید واقع شود و برای سایر کاربران هم منشأ ایده‌های نو گردد.

 

پیش از انجام به‌روز‌رسانی، تحقیق کنید

 

قبل از اینکه به جزئیات مورد نظرمان بپردازیم، ذکر این نکته ضروری است که گویا برخی از کاربران نابینا بعد از به‌روز کردن IOS به نسخه ۱۳ دچار مشکلاتی شده‌اند و به باگ‌هایی برخورده‌اند که آنها را به زحمت انداخته. پس، چنانچه قصد انجام به‌روز‌رسانی دارید اول سری به این مطلب در وبسایت Applevis بزنید و مشروح باگ‌ها و راه حل آنها را مطالعه کنید.

 

تغییرات کلی

حذف گزینه Accessibility از منو general

 

کاربران برای پیدا کردن گزینه Accessibility دیگر نیازی به رفتن به قسمت General ندارند و در همان اولین صفحه از بخش Settings می‌توانند این گزینه را پیدا کنند. این کار دسترسی به Accessibility را به شکلی سریع و آسان، فراهم کرده است.

نسخه جدید و صدای تازه برای Siri

 

در IOS ۱۳، صدای جدیدی به دستگاه شما اضافه شده است. این یک صدای زنانه است و Apple سعی کرده با افزودن نواختِ بیشتر به این صدا، آن را طبیعی‌تر و انسانی‌تر جلوه دهد. البته این صدا تقریباً شبیه همان صدایی است که در IOS ۱۲ هم در اختیار کاربران قرار داشت. با ذکر این نکته که صدای جدید فعلاً فقط برای زبان انگلیسی، آن هم با لهجه آمریکایی قابل استفاده است.

توسعه  قابلیت املا کردن

 

حالا دیگر املا کردن یا در واقع گفتنِ هر آنچه که باید نوشته شود، دیگر به کادر‌های ویرایش ایمیل و پیامک و مواردی از این دست خلاصه نمی‌شود و تقریباً در همه جا این کار امکان‌پذیر شده است. در کنار هر کادر جستجو یک دکمه Dictate قرار داده شده که کاربران می‌توانند به وسیله آن موردی را که می‌خواهند جستجو کنند، به صورت صوتی اعلام کنند.

با من حرف بزن

 

یکی دیگر از قابلیت‌های جالب در IOS ۱۳ امکان تازه‌ای است که در کنترل صوتی به وجود آمده است. این امکان به صورت پیشفرض خاموش است. شما می‌توانید برای فعال کردنش به بخش Voice Control بروید. برای این کار می‌توانید به سادگی به Siri بگویید Open Settings for Voice Control, یا خودتان به مسیر Settings > Accessibility > Voice Control بروید و این قابلیت را روشن کنید. وقتی Voice Control را روشن می‌کنید، از شما خواسته می‌شود که به وایفای وصل شوید تا ۲۵۰ مگابایت داده‌هایی که برای استفاده از این قابلیت نیاز است، دانلود شود. با بارگیری این ۲۵۰ مگ حتی بدون اینترنت هم می‌توانید از Voice Control استفاده کنید.

بعد از دانلود، می‌توانید با رفتن به گزینه اول، توضیحاتی را در مورد کاری که Voice control انجام می‌دهد، مطالعه کنید. در گزینه کناری، می‌توانید زبانی را که قرار است با آن به IOS دستور بدهید، تعیین کنید که خب طبعاً فارسی در میان زبان‌های پیشنهادی جای ندارد. در ادامه این صفحه با گزینه‌هایی  همچون Customize Commands, Command Feedback, Vocabulary, Show Confirmation, Play Sound, Show Hints, Overlay و یک گزینه برای کمک به اپل به منظور بهبود کیفیت Voice control مشاهده خواهید کرد. در ادامه به کاربرد برخی از این دکمه‌ها مختصراً اشاره‌ای می‌کنیم.

از طریق گزینه Customize command نه تنها می‌توانید ببینید چه فرمانی منجر به انجام کدام کار از طریق voice control می‌شود، بلکه حتی می‌توانید فرمان‌های دلخواه خود را هم ایجاد کنید. با انتخاب هر کدام از گزینه‌ّای این منو، فرمان‌های موجود برای آن گزینه را مشاهده خواهید کرد. همچنین می‌توانید هر کدام از گزینه‌های موجود را در صورت عدم نیاز، غیر فعال کنید.

گزینه‌های منوی Voice control را که یکی یکی پایین بروید، به گزینه Vocabulary خواهید رسید. اینجا، جایی است که می‌توانید یک واژه یا عبارت را که دوست دارید به وسیله Voice control شناسایی شود، بنویسید. Show Confirmation و Play Sound، دو گزینه‌اند برای اینکه Voice control بتواند به شما اطلاع دهد که آیا فرمان صوتی شما را به درستی شنیده یا نه. به کمک گزینه Hints، کاربران تازه‌کار راهنمایی‌هایی برای استفاده بهتر از Voice control دریافت خواهند کرد. مثلا تصور کنید می‌خواهید گزینه mail در حالتی برایتان فعال شود که Voice over هم Enable باشد. شما ممکن است از عبارت Select mail استفاده کنید اما در قالب یک پیغام راهنما به شما اطلاع داده می‌شود که بهتر است از عبارت “VoiceOver, select Mail” استفاده کنید. گزینه Overlay هم به کاربران امکان می‌دهد به جای استفاده از اسم گزینه‌ها، شماره متناسب با آن را اعلام کنند. مثلاً اگر شماره ۲۲ به گزینه‌ای اختصاص یافته، شما می‌توانید فقط با گفتن ۲۲، به آن دست یابید. اگر می‌خواهید در خصوص قابلیت Voice control بیشتر بدانید، بهتر است به پادکستی که Thomas Domville برای وبسایت applevis ضبط کرده گوش کنید. او در این پادکست به تمام جزئیات Voice control پرداخته است.

Voice over

صدا‌ها و بازخورد‌های لمسی

 

اگر عملیات به‌روز‌رسانی به IOS ۱۳ را درست انجام بدهید ملاحظه خواهید کرد که بازخورد‌های جدیدی در زمان لمس گزینه‌ها اضافه شده است. همچنین بازخورد‌های صوتی Voice over هم تغییر کرده است و صدا‌های جدیدی به مجموعه سر و صدا‌هایی که Voice over معمولاً تولید می‌کند، اضافه شده است.. اگر خیلی علاقه‌ای به این قبیل سر و صدا‌ها ندارید، برای اعمال تنظیمات دلخواهتان به مسیر Settings > Accessibility > VoiceOver > Audio > Sounds & Haptics بروید. اگرچه در این بخش امکان غیر فعال کردن همه سر و صدا‌ها به صورت یکجا وجود ندارد اما شما می‌توانید هر کدام از صدا‌ها را که دوست ندارید، خاموش کنید. همچنین امکان تعیین میزان بلندی صدا‌ها هم در این قسمت در اختیار کاربران قرار گرفته است.

همه چیز در باره context menu ها

 

همانطور که احتمالاً می‌دانید، اپل در نسخه جدید IOS بی‌خیالِ فناوری لمس سه بُعدی شده و آن را با فناوری تازه‌ای با نام Haptic touch جایگزین کرده است. بنا بر این باید برای منو‌هایی که پیش‌تر از طریق فناوری لمس سه بعدی در دسترس کاربران بودند، فکری شود. در نسخه جدید IOS در صفحه Home و سایر صفحاتی که در آنها یک گزینه از طریق لمس سه بعدی فعال می‌شده، گزینه‌ای تحت عنوان Show context menu گنجانده شده که همان منویی را فعال می‌کند که قبلاً از طریق لمس سه بعدی فعال می‌شده است.

آسان‌تر scroll کنید

 

در شرایطی که Voice over روشن باشد، در بیشتر صفحات با گزینه‌ای مواجه خواهید شد تحت عنوان Vertical scroll bar. این گزینه به شما امکان می‌دهد به بخش‌های مختلف یک لیست، پیام یا متن طولانی دسترسی داشته باشید. در حالت عادی این گزینه در سمت راست صفحه لمسی قرار گرفته است. وقتی voice over نام گزینه را می‌خواند، اطلاعات دیگری نظیر اینکه در چه صفحه‌ای هستید و دقیقاً در کجای صفحه قرار دارید هم برایتان خوانده می‌شود. این اطلاعات از طریق درصد‌های مختلف اعلام می‌شود. مثلاً در صورتی که با عبارت 99 percent مواجه شوید، به این معنا است که نشانگر شما تقریباً در انتهای متن قرار گرفته است. وقتی انگشت را به سرعت به سمت بالا یا پایین بکشید، می‌توانید بر روی متن جا به جا شوید. مثلاً اگر انگشت را به بالا بکشید و عبارت 50 percent را بشنوید و سپس انگشت را به چپ بکشید، نشانگر در وسط متن، لیست یا پیام قرار خواهد گرفت.

به سادگی هرچه تمام‌تر عکس بگیرید

 

وقتی به وسیله اپلیکیشن Camera عکس می‌گیرید، حالا IOS این قدرت را پیدا کرده که به شما اطلاع دهد دوربین در چه level یا سطحی قرار گرفته است. افزون بر این، می‌تواند به شما بگوید که چهره‌هایی که در تصویر وجود دارند، در کجای تصویر دیده می‌شوند. مثلاً ممکن است موقع عکس گرفتن با جمله‌ای مواجه شوید با این مضمون: یک چهره در پایین سمت راست تصویر. می‌توانید بر اساس این اطلاعات، زاویه و محل استقرار دوربین را تنظیم کنید. اپلیکیشن دوربین همچنین می‌تواند چهره‌های آشنا را شناسایی کند. اگر چهره‌ای در دید‌رس دوربین قرار بگیرد که قبلاً عکسش در گوشی شما موجود بوده و نام صاحب عکس را هم ذخیره کرده‌اید، دوربین با دیدن آن چهره، نام او را اعلام خواهد کرد. این اپلیکیشن پا را از این هم فرا‌تر گذاشته و می‌تواند اصلی‌ترین اجزای یک تصویر را به کاربر نابینا اعلام کند. این کار از طریق پیوند یادگیری ماشین و هوش مصنوعی صورت گرفته است.

حواسِت بهش باشه لطفاً

 

یکی دیگر از امکانات جالبی که به IOS ۱۳ اضافه شده، قابلیتی است با نام «Watch Item». می‌توانید این قابلیت را در مسیرِ Settings > Accessibility > VoiceOver > Commands فعال کنید. ابتدا باید یک gesture به آن اختصاص دهید تا بتوانید از آن استفاده کنید. اما این امکان کجا به کار شما خواهد آمد؟ اگر در پنجره‌ای باشید و نیاز داشته باشید تغییرات و اتفاقات پنجره، به محض وقوع به اطلاعتان برسد، می‌توانید Watch Item را فعال کنید. مثلاً می‌توانید از این امکان در هنگام دانلود یک فایل در مرورگر برای مشاهده وضعیت دانلود استفاده کنید. زمان رسیدن راننده به مبدأ شما در اپلیکیشن‌هایی نظیر تپ۳۰ هم از دیگر موقعیت‌هایی است که چنین قابلیتی به کار می‌آید. به محض کم یا زیاد شدن زمان، Voice over آن را به شما اعلام خواهد کرد.

Gesture های جدید

 

چند Gesture به voice over اضافه شده که هیچ فرمانی به آن اختصاص نیافته است. مثلاً دو بار لمس با سه انگشت یا نگه داشتن و سپس کشیدن در جهت‌های مختلف. این Gesture ها البته ممکن است در برخی دستگاه‌های قدیمی قابل اجرا نباشند.

حالا این همه داده یعنی چه؟

 

در برخی اپلیکیشن‌های خاص، حالا Voice over قادر است محتوای چارت‌ها یا داده‌های گرافیکی را برای کاربر تحلیل کند. این امکان فعلاً برای اپلیکیشن‌های Health, Stocks و Battery life فراهم شده است. کاربر در هر یک از این اپلیکیشن‌ها ابتدا باید چارتی را انتخاب کند. در چنین موقعیتی، یکی از گزینه‌هایی که به rotor اضافه شده، Data comprehention یا تفسیر داده نام دارد. کاربر بعد از انتخاب این گزینه چنانچه انگشت را یک بار با سرعت به سمت بالا بکشید، توصیف صوتی داده را خواهید شنید. بار بعد، بازنمایی صوتی آن برای شما پخش خواهد شد. توصیف سری‌های داده‌ای هم برایتان خوانده خواهد شد. برای این کار باید کک بار دیگر انگشت را به بالا بکشید. بدر دفعه چهارم هم خلاصه داده‌ها خوانده خواهد شد.

آنچه را که تو می‌شنوی، من می‌بینم

 

یکی از قابلیت‌های MacOS که به IOS راه یافته، Caption panel است. در این قابلیت که از مسیر Settings > Accessibility > VoiceOver > Caption Panel فعال می‌شود، هر آنچه که توسط Voice over خوانده می‌شود، در قالب نواری در بالای صفحه نمایش داده می‌شود. این امکان به کار کسانی می‌آید که می‌خواهند ببینند یک کاربر Voice over دقیقاً دارد چه کار می‌کند، اما به هر دلیل نمی‌توانند صحبت‌های voice over را بفهمند یا بشنوند. کاربران Voice over با فعال کردن این گزینه با هیچ تغییری در صفحه یا نوع کاربری مواجه نخواهند شد.

امکان شخصی‌سازی Voice over برای محیط‌های مختلف

 

به نظر می‌رسد فاز اصلی آپدیت‌ها در IOS ۱۳، ایجاد امکان شخصی‌سازی است. دامنه شخصی‌سازی حالا به Voice over هم کشیده شده. در IOS 13 این امکان به وجود آمده که بتوانید چند پروفایل مختلف برای Voice over طراحی کنید و در مواقع لزوم، پروفایل‌ها را به وسیله rotor تغییر دهید. سرعت خواندن، گوینده، زیر و بمی صدا و حتی زبان و بسیاری دیگر از تنظیمات voice over قابل شخصی‌سازی است. می‌توانید با رفتن به مسیر Settings > Accessibility > VoiceOver > Activities شخصی‌سازی را انجام دهید. این شخصی‌سازی می‌تواند برای اپلیکیشن‌های مختلف هم باشد. به طوری که مثلاً در اپلیکیشن کتاب‌خوان Voice over با تنظیمات دلخواه شما برای آن محیط رفتار کند و در پخش کننده موسیقی، رفتار دیگری متناسب با محیط پخش موسیقی داشته باشد.

شخصی‌سازی علائم نگارشی

 

این یکی هم از قابلیت‌های شگفت‌انگیزی است که به Voice over اضافه شده است. شما می‌توانید چند پروفایل مختلف برای موقعیت‌های گوناگون طراحی کنید و در هر موقعیت، پروفایل مورد نیاز را اجرا کنید. به عنوان مثال، شما در زمان مواجهه با یک متن ممکن است دو گونه انتظار متفاوت از Voice over داشته باشید: یکی در حالت خواندن و دیگری در موقعیت ویرایش کردن. در حالت خواندن، مثلاً وقتی مشغول خواندن روزنامه یا متن یک ایمیل هستید، نقطه‌گذاری و سجاوندی زیاد برایتان اهمیتی ندارد. اما در موقعیت ویرایش، لازم دارید همه پرانتز‌ها، آکولاد‌ها و کروشه‌ها برایتان خوانده شود. می‌توانید دو پروفایل مختلف برای هر یک از این موقعیت‌ها تنظیم کنید. امکان دیگری که از همین طریق در اختیار کاربران Voice over قرار گرفته این است که تنظیم کنند به ازای نام اصلی علائم، کلمه دیگری خوانده شود. موقعیتی را تصور کنید که دارید به عنوان برنامه‌نویس، با یک زبان برنامه نویسی کار می‌کنید که علامت تعجب یا Exclaim در آن به معنای Not است. شما می‌توانید پروفایلی مثلاً با نام Programming بسازید و Exclaim را در آن پروفایل به Not تغییر نام دهید. به این ترتیب می‌توانید در زمان شروع برنامه‌نویسی، از پروفایل Programming استفاده کنید تا exclaim ها برایتان not خوانده شوند.

تغییر خودکارِ زبان

 

یکی دیگر از قابلیت‌های اضافه شده به voice over در IOS ۱۳ این است که می‌توانید تعیین کنید در متونی که به زبانی غیر از زبان پیشفرض گوشی می‌خوانید، زبانِ Voice over هم به طور خودکار تغییر کند یا نه. برای انجام این تنظیم می‌توانید به مسیر Settings > Accessibility > VoiceOver > Speech مراجعه کنید.

ختم کلام

 

آنطور که از جزئیاتی که در بالا گفته شد بر می‌آید، اپل روز به روز در حال ارتقا کیفیت دسترسی کاربران نابینا به محصولاتش است. چیزی که از سوی گوگل در محصولات اندروید مغفول واقع شده. البته گزارش‌ها نشان می‌دهد IOS ۱۳ آنچنان هم بی‌اشکال نیست و باید منتظر باشیم تا اشکالات در ۱۳.۱ برطرف شود. با توجه به وجود اشکالات احتمالی، بهتر است اگر قصد به‌روز‌رسانی دارید، IOS ۱۳ را اول بر روی یک دستگاه دیگر امتحانی کنید و وقتی از همه چیز اطمینان حاصل کردید، آنگاه با خیال راحت دستگاه خودتان را هم به‌روز کنید. برای انجام به‌روز‌رسانی به مسیر Settings > General > Software update مراجعه کنید و طبق دستور‌ها کار را پیش ببرید. البته از طریق Itunes هم می‌توانید این کار را انجام دهید.

در پایان، این هم از فهرست دستگاه‌هایی که می‌توانند IOS ۱۳ را دریافت کنن:

• iPhone XS
• iPhone XS Max
• iPhone XR
• iPhone X
• iPhone 8
• iPhone 8 Plus
• iPhone 7
• iPhone 7 Plus
• iPhone 6s
• iPhone 6s Plus
• iPhone SE
• iPod touch (7th generation)