به مناسبت هفته پژوهش، دومین نشست باشگاه مقاله خوانی با موضوع «تعامل کاربران نابینا و کم بینا با کتابخانه های عمومی ایران؛ اهداف، انگیزه ها و میزان رضایت مندی» با حضور جمعی از اساتید و دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی برگزار شد.
به مناسبت هفته پژوهش، دومین نشست باشگاه مقاله خوانی با محوریت مقاله حاصل از پایان نامه با عنوان «تعامل کاربران نابینا و کم بینا با کتابخانه های عمومی ایران؛ اهداف، انگیزه ها و میزان رضایت مندی» منتشر شده در شماره ۴ دوره ۲۸ فصلنامه تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی و با حضور جمعی از مهدی محمدی، مدیر کتابخانه مرکزی دانشگاه و دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم؛ عیسی زارعی، مدیر پژوهش دانشکده صدا وسیمای استان؛ رضا کریمی، مدیر گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم و حضور مجازی محمد محسن رفیعی، مدیرکل کتابخانه های عمومی استان یزد و جمعی از دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی و کتابداران بخش نابینایان کتابخانه عمومی آیت الله خامنه ای (مدظله العالی) به میزبانی سالن یاس دانشگاه قم برگزار شد.
رضایت اعضای نابینا و کم بینای کتابخانه های عمومی از برخورد کتابداران
محمد محسن رفیعی، کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی در این نشست گفت: کتابخانه های عمومی وظیفه دارند که در تمام رشته های مختلف علوم، فنون، فرهنگ، هنر و کلیه معارف بشری، انواع کتاب ها، مجلات و نشریات سودمند و جدید را جمع آوری کرده و در اختیار مردم بگذارد و از آنجا که همه افراد جامعه حق استفاده از کتابخانه عمومی را دارند، باید شرایط لازم برای حضور و استفاده همه گروه ها فراهم شود.
وی در ادامه افزود: در شرایطی که شاهد افزایش فزاینده حجم اطلاعات و افزایش تعداد افراد نابینا و کم بینا در جامعه و رشد و تنوع نیازهای اطلاعاتی آن ها هستیم، ارائه خدمات به نابینایان و کم‌بینایان یکی از پر چالش‌ترین وظایف کتابخانه‌ها و کتابداران است.
مدیرکل کتابخانه های عمومی استان یزد در ادامه تاکید کرد: این پژوهش به وضعیت بخش نابینایان و کم بینایان کتابخانه‌های عمومی کشور از نظر نیروی انسانی، فضا و مکان، مجموعه سازی و منابع، تجهیزات و امکانات موجود و شیوه‌ها و راه‌های ارائه خدمت به کاربران نابینا و کم‌بینا و میزان رضایت مندی آنها از خدمات دریافتی پرداخته است.
وی تصریح کرد: نتایج این پژوهش نشان داد یکی از مشکلات بخش های نابینایان کتابخانه های عمومی، فقدان علائم راهنمای مخصوص برای تعیین جهت و کفپوش مناسب و برجسته در کف یا دیوارهای مسیر رفت و آمد نابینایان و کم‌بینایان است. نحوه برخورد و راهنمایی کتابداران بخش نابینایان و کم بینایان از رضایت بالایی از سوی کاربران برخوردار بود که این نشان از استخدام افراد توانا و با مهارت ارتباطی مناسب در این بخش ها است. با توجه به این که اکثر کتابخانه های نابینایان در مراکز استان‌ها واقع شده پیشنهاد می‌شود کتابخانه سیار برای نابینایان راه‌اندازی شود به نحوی که حداقل ماهی یکبار به محل سکونت آنها مراجعه کرده و خدمات لازم را به آنان ارائه دهد.
ضرورت سیاست گذاری و تدوین خط مشی در راستای ارائه خدمات به گروه های خاص
در ادامه این نشست، مهدی محمدی، دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم گفت: سالها پیش در نشستی که با موضوع سرفصل های رشته علم اطلاعات و دانش شناسی داشتیم، دکتر رحمت الله فتاحی اظهار داشتند که مزیت و افتخار رشته ما این است که همه افراد و گروه های جامعه در همه سنین تحت پوشش خدمات کتابداران و کتابخانه ها قرار می گیرند.
وی افزود: چنانچه در نشست قبلی نیز گفته شد، نهاد کتابخانه های عمومی کشور در سال های گذشته تحولات مثبتی را در حوزه های مختلف و به خصوص کودک و نوجوان رقم زده است و این موضوع نشان از توجه نهاد به ارائه خدمات اطلاعاتی متناسب به گروه های مختلف است.
مدیر کتابخانه مرکزی دانشگاه قم تاکید کرد: در حوزه خدمات ویژه به گروه های خاص نیز لازم است تا با تدوین خط مشی و سیاست گذاری، امکانات و شرایط لازم جهت بهره مندی این افراد از خدمات کتابخانه ای بیش از پیش فراهم شود.
وی در پایان ابراز داشت: عدم مناسب سازی و فقدان علائم و راهنما ها جهت دسترسی ویژه نابینایان و کم بینایان تنها شامل کتابخانه های عمومی نمی شوند و در بسیاری از معابر شهری و ساختمان های خدماتی دیگر نیز این مشکل وجود دارد که امیدواریم با همتی سراسری توسط دستگاه های اجرایی، این مشکل برطرف شود.
لزوم نیازسنجی و پیش بینی ارائه خدمات ویژه نابینایان و کم بینایان
عیسی زارعی، مدیر پژوهش دانشکده صدا و سیمای استان قم نیز در این نشست گفت: باشگاه مقاله خوانی علاوه بر دانش افزایی و آگاهی از نتایج پژوهش های روز، فرصتی است تا پیرامون موضوعات مختلف بازنگری و گفتگو شود.
وی افزود: اگر تصور کنیم که شرایط فعلی برعکس می شد و بیشتر مردم دنیا نابینا بودند و ما در چنین شرایطی از انجام بسیاری از سرگرمی ها و کارهای روزانه محروم بودیم، شاید در نوع نگاه ما تغییر ایجاد شود.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: در رمان کوری در ظاهر با داستانی مواجه هستیم که شاید نگاه خوبی به نابینایان نداشته باشد اما در واقع این رمان قصد دارد تا به ما رعایت حقوق دیگران را یادآوری کند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، هر ۵ ثانیه بر تعداد نابینایان در سراسر جهان اضافه می شود و این اهمیت پرداختن به این گروه و پیش بینی ارائه خدمات ویژه برای آنها را نشان می دهد.
منابع انسانی، نقطه قوت نهاد کتابخانه های عمومی است
رضا کریمی، مدیر گروه علم اطلاعات و دانش شناسی نیز در این نشست ابراز داشت: این پژوهش از معدود پژوهش های کار شده در سطح ملی در دانشگاه قم بوده است که نتایج آن از این جهت بسیار اهمیت دارد و می تواند منبع خوبی برای تصمیم گیران در این حوزه باشد.
وی در ادامه تاکید کرد: چنانچه نتایج پژوهش های دیگر نیز تایید می کند، منابع انسانی در نهاد کتابخانه های عمومی یکی از نقاط قوت است و این پژوهش نیز نشان داد که اعضای کتابخانه های عمومی از کتابداران رضایت مطلوبی داشته اند.
افزایش واحد های تولید کتاب بریل در سال های اخیر
حسن عبدلی، کتابدار بخش نابینایان کتابخانه عمومی آیت الله خامنه ای (مدظله العالی) نیز در این نشست گفت: خوشبختانه و با نگاه ویژه دبیرکل محترم نهاد کتابخانه های عمومی به نابینایان و کم بینایان، در سال های اخیر تعداد بخش های نابینایان در کتابخانه های عمومی کشور به ۶۱ بخش رسیده و با تامین ابزار های لازم، علاوه بر استان قم، استان های یزد و تبریز نیز در زمینه تولید کتاب بریل در حال فعالیت هستند.
وی در ادامه افزود: تلاش ما در بخش نابینایان کتابخانه عمومی آیت الله خامنه ای (مدظله العالی) این بوده که در درجه اول نیاز های اطلاعاتی ۵۵۰ عضو کتابخانه اعم از کودک و نوجوانان تا بزرگسال را تامین کنیم و در درجه دوم به نیاز های اطلاعاتی سایر نابینایان سراسر کشور پاسخگو باشیم.
گفتنی است که در این مراسم، بخشی از مستند زندگی حسن عبدلی، کتابدار بخش نابینایان کتابخانه عمومی آیت الله خامنه ای (مدظله العالی) با عنوان «اینجا چراغی روشن است» نیز پخش شد.
منبع: نهاد کتابخانه های عمومی کشور