نویسنده: آقای موشکاف
منبع: بیستمین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
خدایا! ما را بکش تا خلاص شویم از دست این بندگان روشن نمایت! به سبیل مبارک قسم که ما می خواهیم دو روز آرام باشیم، اما نمی گذارند. حتماً شما هم ماجرای این دوست بزرگوار کلاس ششم را شنیده اید. نه! اشتباه نکنید، منظورمان آن برادر کلاس ششمی نبود. ایشان فعلاً مشغول رانندگی لوکوموتیرشان هستند. منظورمان دوست بزرگواری بود که سر جلسۀ آزمون با مشکل مواجه شده بود. ما که فیلمش را دیدیم، بسیار فیلم بود. از آن فیلم تر، تیا تری بود که رئیس آموزش و پرورش شهرشان و وزیر وزین درآوردند. به نظرم می توان از این کلیپ ها به عنوان برنامه های طنز در شبکۀ نسیم استفاده کرد. این طوری بودجۀ کمتری صرف تهیۀ فیلم می شود و انبان مسئولان محترمِ رسانۀ میلی نیز بیشتر پر می شود.
علما در مواجهه با این قضیه، دو دسته شده اند؛ عده ای را ژست روشنفکری در سر اوفتاده و عقیده بر آن است که این بزرگوار نباید تولید ترحم می کرد و می بایست از راه های قانونی مطالباتش را پیش می برد و به اصطلاح حفظ کلاس می فرمود. عده ای دیگر، اما آن ور خط وای ساده و اعتقاد راسخ دارند که خوب کرد. اصلاً باید بیشتر جلب ترحم می کرد. تو این مملکت فقط از راه کولی بازی می توان کار را پیش برد و بس.
راستش را بخواهید، ما به عنوان یک انسان موشکاف و عاقل و خردمند، قطعاً نظرمان به نظر دستۀ اول نزدیک تر است و خودمان را می کشیم ادای آدم حسابی ها را دربیاوریم و هرطوری است نگذاریم کرامت افراد دارای معلولیت بازیچۀ دست عده ای معلول نمای ترحم طلب شود، اما سؤال اینجاست که این استراتژی انسانی و مملو از کرامت و حق طلبانه و مدنی و مترقی ما چقدر توانسته مشکلاتمان را حل کند؟ چند بار ما از راه های قانونی به نتیجه رسیدیم که بازهم آن را ادامه بدهیم؟ آیا کسانی که راه غلط را رفته اند، زودتر به نتیجه نرسیده اند؟ آیا این خود جامعه نیست که ما را هُل می دهد به سمت وادی ترحم و اجازه نمی دهد راه قانونی مدنی کارکردی داشته باشد؟
علاوه بر این مگر این راه ناصوابِ جلب ترحم خاص ماست؟ مگر بزرگان ما خودشان هر وقت گیر می کنند به صحرای کربلا نمی زنند و جلب ترحم نمی کنند؟! هنوز فراموش نکرده ایم که چند سال پیش به زور شمشیر یکی را از توی یک صندوق بیرون آوردند، 24 ساعت از ماجرا نگذشته بود که خود صندوق به صدا درآمد که آقا! والّا به خدا این مال ما نبوده! درنهایت وقتی اوضاع قاراشمیش شد، صاحب صندوق، شخصاً، وارد عمل شد و با جلب ترحم سر و ته قضیه را هم آورد. آن وقت شما انتظار دارید یک دختربچه برای دفاع از حقوق ازدست رفته اش از راه های قانونی استفاده کند!
ما به اندازۀ موهای سر کچلمان از این نمونه ها سراغ داریم. یادمان می آید در عنفوان جوانی، اتفاقی مشابه برای ما رخ داد. آن زمان که کنکور مثل این روزها کشکی نبود، ما یک سال نشستیم و الاغ زدیم و خودمان را برای کنکور آماده کردیم، اما سر جلسۀ امتحان به ما یک منشی دادند که بیشتر شبیه منشی پزشک ها بود و فقط بلد بود ادای منشی بودن را دربیاورد. آن سال، کنکورِ ما به باد فنا رفت و مثل آب خوردن یک سال عقب افتادیم. پس از این اتفاق، ما کلی اعتراض کردیم و تلاش کردیم از راه های قانونی کاری به انجام برسانیم، اما تلاش هایمان همچون لوکوموتیری بود که مسیر را برعکس طی می کرد! فریادهای حق طلبانۀ ما همان اندازه به بار نشست که تلاش های برادر کلاس ششمی مان برای کنترل اوضاع!
این البته تنها اتفاق نبود. بارها در جاهای مختلف حق ما خورده شد و ما خودمان را قطعه قطعه کردیم تا از راه های قانونی و مسالمت آمیز حقمان را بگیریم، اما نشد که نشد. بعدها بعضی از دوستان آمدند و شبکه درست کردند که مثلاً از حق ما دفاع کنند. کلی خوشحال شدیم و چند بار شکایت پیش این دوستان بردیم، اما دیدیم خودشان منزل تشریف ندارند! به قول پروین، دختر همسایه مان، «قاضی از کجا در خانۀ خَمّار نیست»؟
یادمان است سال گذشته یکی از فرزندان کوردلمان پایش رفت توی پله برقی و کمی ماند که چرخ شود. این بنده خدا که آن زمان یک روشندل بزرگوار بود، اما بعداً به واسطه همین اتفاق کمی روشنایی اش را از دست داد و تبدیل به گرگ و میش دل شد، از هر راه قانونی و مسالمت آمیز که بلد بود، استفاده کرد که صدایش را به گوش مسئولان شهر برساند، اما مسئولان محترم به اندازۀ یک تربچه هم برای این گرگ و میش دل بدبخت ارزش قائل نشدند و او را اصلاً داخل آدم حساب نکردند. ما اطمینان داریم اگر این اتفاق برای یک گربه می افتاد، سروصدای بیشتری ایجاد می کرد!
اما در نقطۀ مقابل، دوستانی که از راهکار نامأنوسِ جلب ترحم بهره برده اند، همیشه جلوتر بوده اند. حال اینکه کل اعتبار و آبرو حیثیت جامعۀ معلولان را به باد فنا می دهند و زمینۀ بازتولید کلیشه ها را فراهم می کنند، اصلاً اهمیتی ندارد، مثلاً همین چند سال پیش، یک زوج خوشبخت روشن نما در یکی از فرودگاه های بین المللی شهرهای جنوبی، بساط فروش دام و طیور زنده راه انداخته بودند و بدون توجه به تمام قوانین و شرایط، هر کاری دلشان می خواست می کردند و کسی را یارای سخن گفتن نبود. درنهایت وقتی مدیران فرودگاه از آنها خواستند برای رعایت بیشتر بهداشت، مرحمت فرموده و مرغ هایشان را در محوطۀ فرودگاه ذبح نکنند، دوستان چند کلیپ ترحمی راهی بازار کردند و آن قدر جلب ترحم کردند که خود مدیر فرودگاه جیگرش برای حقوق از دست رفتۀ این زوج مظلوم کباب شد و شخصاً برایشان غرفۀ ویژۀ ذبح دام و طیور، به روش روشن دلانه، راه انداخت. شنیدم بعدها کار و کاسبی این زوج رونق گرفت و داخل برخی هواپیماها هم غرفه های مشابه زدند. به هرحال قدرت جلب ترحم را نباید نادیده گرفت.
مَخلص کلام اینکه درست است که در همه جای دنیا در چنین مواقعی، همۀ ذی نفعان و سازمان های حامی بسیج می شوند و تمام تلاششان را می کنند که موضوع را به صورت ریشه ای، نه موردی حل کنند، اما این راه های سوسولکی به درد ما نمی خورد. ما باید از روش هایی استفاده کنیم که با وضعیتمان جور باشد. ما که نه فقط آب نداریم؛ برق نداریم، اتوبوس مجانی نداریم، محیط زیست نداریم، پول نداریم، تازه کرامت انسانی هم نداریم و آن وقت مسئولان مکرممان به فکر قانون گذاری برای رنگ بند تنبان هستند، چطور می توانیم از راه های قانونی و مسالمت آمیز برای تغییر وضعیت صحبت کنیم. زندگی ما در شو آف خلاصه شده، مجبوریم ما نیز از شو آف استفاده کنیم تا شاید از این نمد کلاهی به ما برسد.
ارادتمند موشکاف