بررسی ابعاد توقف فعالیتهای پایگاه اطلاعات علمی دانشگاه تهران برای نابینایان

در سالهای ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ معاونت امور دانشجویی دانشگاه تهران اقدام به راه اندازی پایگاه اطلاعات علمی نابینایان کرد تا نابینایان امکان دسترسی به منابع گویا را به بهترین و ساده ترین شکل در اختیار داشته باشند. در واقع با هدف راه اندازی یک کتابخانه اینترنتی ویژه نابینایان این اقدام را انجام داد. گرچه این پایگاه در نخستین گام به دانشجویان اختصاص داشت؛ اما با در نظر گرفتن میزان تقاضای نابینایان خارج از دانشگاه تهران –اعم از دانشجویان دیگر دانشگاهها، محققان و پژوهشگران دانشجو-، معاونت امور دانشجویی دانشگاه تهران بر آن شد تا امکان برخورداری از تسهیلات این پایگاه علمی را فراگیر کند. معاونت امور دانشجویی دانشگاه تهران و بخش نابینایان این معاونت در فعالیتهای پیگیر، با بهره گیری از مشاوره های کارشناسی متخصص در امور رایانه ای ویژه نابینایان، به منظور توسعه منابع پایگاه علمی اطلاعات نابینایان، با کتابخانه ها و مراکز تولید کتب گویا مذاکره کردند و در نهایت، موفق شدند یک منبع اطلاعاتی قابل توجهی ارائه دهند. گرچه این پایگاه در طول سالهای فعالیت خود با اشکالات فنی مواجه بوده، اما نابینایان تسهیلات خوبی از آن دریافت میکردند. حدود یک سال است که فعالیتهای پایگاه اطلاعات علمی نابینایان دانشگاه تهران متوقف شده است. این گزارش در قالب یک پرونده، ابعاد توقف فعالیتهای این پایگاه را از زبان دانشجویان نابینای دانشگاه تهران و مسئولان بخش نابینایان معاونت امور دانشجویی این دانشگاه بررسی میکند.
یک سایت روان و مفید:
مبینا موسوی و لیلا یوسفی، دانشجویان سال دوم کارشناسی ادبیات و ارادتمند بزرگان شعر پارسی مثل مولانا و فردوسی هستند و هر دو دستی در شعر دارند. به قول خودشان: «مشق شعر میکنند.» لیلا میگوید که دانش زیادی درباره بحث تخصصی رایانه ندارد؛ اما از امکانات این پایگاه علمی استفاده میکند: «من از منابع پایگاه علمی نابینایان که همه به آن سایت میگویند، استفاده میکنم؛ اما خودم دانش زیادی در زمینه رایانه ندارم و با کمک اطرافیان و دوستان کتابهای موجود در سایت را دریافت میکنم. اما حدود یک سال است که سایت بروز نشده و منابع آن مربوط به گذشته است.» همین نکته را مبینا تأیید میکند: «من با کمک پدرم کتابهای سایت را دریافت میکنم؛ اما این سایت بروز نشده و منابع تازه ای به آن اضافه نشده است.» فرزانه شاهمرادی، دانشجوی دکترای جامعه شناسی صحبتهای همدانشگاهیهای خود را تأیید میکند و معتقد است نبود یک کارشناس متخصص کار را به اینجا رسانده: «واقعاً کتابهایی که من از سایت دریافت میکردم، بسیار مفید بود و بدون هیچ مشکلی با سایت کار میکردم. همیشه منابع تازه در این سایت بارگذاری میشد؛ اما به علت نبود یک کارشناس خبره، عملاً فعالیتهای سایت متوقف شده است.» همایون شاهمرادی، برادر فرزانه که او هم دانشجوی دکترا، اما در رشته روانشناسیست، مثل خواهرش معتقد است نبود یک کارشناس متخصص باعث شده فعالیتهای پایگاه اطلاعات علمی نابینایان دانشگاه متوقف شود: «من از فضای این سایت خیلی راضی هستم. سایتیست کاملاً ساده و روان با در نظر گرفتن استانداردهایی که یک کاربر نابینا میتواند با آن کار کند. واقعاً وجود این شرایط سایت را مدیون مسئولان و کارشناسان سایت هستیم. متأسفانه حدود یک سال است که این سایت کارشناس ندارد و رسماً بروز رسانی منابعش متوقف شده است. به نظر من وجود یک کارشناس متخصص در زمینه رایانه و آگاه به مسائل مرتبط با کتاب، میتواند فعالیتهای این سایت را احیا کند.» چرا فعالیتهای پایگاه علمی در سطح قابل قبول متوقف شده؟ چه عواملی میتواند به از سرگیری فعالیتهای این پایگاه کمک کند؟
دانشجویان نابینا که از خدمات بارگذاری کتب گویای این پایگاه استفاده میکنند، میگویند که یک سال است منابع این پایگاه بروز نمیشود. آنها معتقدند نبود کارشناس متخصص نابینا که به رایانه و کتاب آشنا باشد، این وضعیت را ایجاد کرده است. آنچه در ذهن نابینایانی که از امکانات این پایگاه استفاده میکنند، علامت سؤال درست کرده، این است که این توقف تا کی تداوم خواهد داشت؟ زهرا علی اکبری، دبیر کانون دانشپژوهان نابینای دانشگاه تهران در گفتگو با ما بر ضرورت وجود این پایگاه و از سرگیری فعالیتهای آن تأکید میکند: «پایگاه اطلاعات علمی نابینایان با وجودی که متولیش دانشگاه تهران است، اما امکانات آن مختص دانشجویان نابینای دانشگاه تهران نیست و همه نابینایان در سراسر کشور میتوانند از منابع آن بهره مند شوند. بنا بر این باید فعالیتهای این پایگاه احیا شود؛ چون یک سرمایه بزرگ فرهنگیست.» علی اکبری دانشجوی دکترای جامعه شناسیست. او معتقد است کسانی که اقدام به راه اندازی این پایگاه کردند، به دنبال توسعه منابع علمی نابینایان بوده اند و نباید زحماتشان به راحتی نادایده گرفته شود: «این پایگاه در پاییز ۱۳۸۹ به همت دکتر وجهی که معاونت امور دانشجویی دانشگاه تهران در آن زمان را داشت، رسماً کارش را آغاز کرد. هدف این بود که با تجمیع منابع تولید کنندگان کتب گویا ویژه نابینایان، یک منبع جامع علمی در سطح کشور فراهم شود. مسئولان آن مقطع تا آنجا که میتوانستند در بهبود سطح کیفی ارائه خدمات این پایگاه از هیچ کوششی فروگذار نکردند. منتها پاره ای ناهماهنگیها میان شرکت پشتیبان فنی این سایت و دانشگاه پیش آمد که خدمات این سایت را تحت تأثیر خود قرار داد. باز به علت اهمیت موضوع برای مسئولان دانشگاه، مقرر شد با شرکت دیگری مذاکره شود و نهایتاً این مذاکرات منجر به شروع مجدد پشتیبانی فنی سایت شد؛ اما از بهمن سال قبل فعالیتهای سایت متوقف شد. همانطور که گفتم، این سایت یک سرمایه مهم است و نباید زحمات مسئولانی که دلسوزانه در راه اندازی و ارتقای آن تلاش کردند، نادیده گرفته شود.» علی اکبری در ادامه یکی از مشکلات عدم از سرگیری فعالیتهای این پایگاه را نیروی انسانی میداند؛ نکته ای که دیگر نابینایان هم درباره آن اتفاق نظر دارند: «به نظر من فقدان یک نیروی انسانی متخصص نابینای آگاه به امور رایانه و همچنین مشرف به مسائل پیرامون کتاب نابینایان، مشکل مهم از سر نگرفتن فعالیتهای این پایگاه است.» دبیر کانون دانشپژوهان نابینای دانشگاه تهران درباره پیگیریهای این کانون برای احیای پایگاه اطلاعات علمی نابینایان اظهار میدارد: «ما در ابتدا با مشورتهایی که انجام دادیم، نظرات اعضای کانون و دیگر نابینایان را جمع کردیم. موضوعی که بسیار خوشآیند و و نویدبخش اتفاقات مثبت است، موافقت و همراهی مسئولان رده بالای دانشگاه با نظرها و مواردیست که از سوی کانون مطرح میشود. ما پیگیریهای زیادی انجام داده و همچنان کارمان را ادامه میدهیم. در زمینه احیای پایگاه اطلاعات علمی نابینایان، با همفکری دوستان گزینه هایی را مد نظر قرار داده و معرفی کرده ایم. منتها بررسی این موارد زمانبر است. قطعاً با حسن نظری که مسئولان رده بالای دانشگاه دارند، این امید را داریم که دوباره پایگاه ارائه خدماتش را از سر بگیرد.» علی اکبری در پایان از فعالیتهای موازیکارانه برخی دانشجویان نابینا انتقاد میکند: «متأسفانه برخی دوستان نابینا در همین دانشگاه تهران موازیکاری میکنند؛ این فضا باعث از بین رفتن یکپارچگی میان دانشجویان نابینا میشود. من معتقدم در یک فضای واحد، همدل و یکپارچه بهتر میتوانیم به اهدافی که دغدغه مشترکمان هستند، نایل شویم.
منبع: ایران سپید