نویسنده: جواد سقا
منبع: سی امین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
توضیح های صوتی به قدمت افراد بینایی است که به افراد نابینا دربارۀ رویدادهای بصری که در دنیای اطراف آنها اتفاق می افتد توضیح می دهند. نیاز به توصیف بیشتر در فیلم از اواخر قرن بیستم احساس شد.
نخستین رکورد دانشگاهی مفهوم توصیف صوتی، در سال 1975 در پایان نامۀ کارشناسی ارشد گری گوری فریزر ثبت شد. عنوان این پایان نامه «زندگی نامۀ خانم جین پیتمن» اقتباسی تماماً صوتی از تله پلی بود که برای نابینایان و کم نابینایان تهیه شد. فریزر، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو، در پایان نامۀ کارشناسی ارشد خود به موضوع «تلویزیون برای نابینایان» پرداخت. بعدها طرح مفاهیم توصیف صوتی توسط فریزر زمینه ساز حضور نابینایان در سینما شد. رویکرد فریزر توضیح های صوتی «فیلم نویسی» بود. او اولین کسی بود که مفاهیم عمل و هنر AD را توسعه داد، اما پیش از آن، در سال 1964، چت اوری، کارمند نابینای وزارت آموزش و پرورش، از برنامه ای برای افراد ناشنوا مطلع شد. او پیشنهاد کرد که توصیف هایی در مورد فیلم ها برای افراد نابینا ارائه شود و سازمان های حامی نابینایان را تشویق کرد تا برای حمایت از AD در فیلم اقدام کنند. این سازمان ها بیشتر بر اشتغال افراد نابینا تمرکز داشتند. در سال 1980، وین وایت، از نمایندگان مجلس در واشنگتن دی سی، گروهی را جمع و در مورد امکانات توصیف صوتی برای نابینایان صحبت کرد و برنامه توسعه داده شد.
در سال 1981 مارگارت و کودی فانستیهل، برای اولین بار و به طور رسمی در تئاتر آرنا استیج در واشنگتن دی سی از توصیف صوتی برای افراد نابینا و کم بینا استفاده کردند. آنها در نمایش «سرگرد باربارا» هم زمان با مشاهدۀ زنده، از رویکرد غیرمجاز توصیف صوتی استفاده کردند. همچنین در همان سال سرویس توصیف صوتی را تأسیس کردند که تا پایان دهۀ 1980، بیش از پنجاه مؤسسه برخی از اجراهای تئاتر را همراه با توصیف صوتی ارائه دادند. سپس در 1982، توصیف صوتی با همکاری شبکه های رادیویی و تلویزیونی با پخش هم زمان این خدمات به مخاطبان توسعه پیدا کرد.
در 1986 پارک ملی آمریکا نخستین تورهای کاست توصیف صوتی از موزه ها یا نمایشگاه ها را برای دو بنای تاریخی ملی مجسمۀ آزادی و قلعۀ کلینتون تولید کرد؛ بدین گونه توصیف مکان های گردشگری روی نوارها ضبط و هنگام بازدید از مکان مورد نظر، ویژگی های آن بناها برای نابینایان پخش می شد.
در 1987 پرفسور گرگوری فریزر و آگوست کاپولا مؤسسۀ AudioVision را در دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو تأسیس کردند و نخستین پروژۀ توصیف هم زمان خود را در 1988 کلید زدند. در 1987 ـ 1988 برای نخستین بار، متروپولیتن واشنگتن با همکاری بنیاد آموزشی خانۀ تلویزیونی عمومی، توضیح های صوتی هماهنگ و از پیش ضبط شده را از طریق ماهواره در دومین برنامۀ صوتی کانال SAP پخش کردند.
در 1988جیمز استووال، از تولسا، توضیح های صوتی نمایش ها و فیلم های تلویزیونی کلاسیک را برای ویدیوهای خانگی تولید کرد. استوال یک سال بعد شبکۀ تلویزیونی روایت را برای ارائۀ توضیح فیلم ها در تلویزیون کابلی تأسیس کرد.
در 1994 توصیف کنندگان صوتی از سراسر ایالات متحده در نشستی به برگزاری کنفرانس سال آینده متعهد شدند و در 1995 توضیح های صوتی بین المللی (ADI) نخستین جلسۀ خود را به میزبانی مرکز هنرهای نمایشی جان اف کندی در واشنگتن دی سی برگزار کرد. در 1998 کنگرۀ آمریکا با اصلاح قانون توان بخشی، آژانس های فدرال را ملزم کرد که فناوری الکترونیکی و اطلاعاتی خود را برای افراد دارای معلولیت در دسترس قرار دهند. بر اساس این قانون از ژوئن 2001، تمام فیلم ها، ویدئوها، چند رسانه ای ها و فناوری اطلاعات که توسط آژانس های فدرال تهیه می شوند باید شامل توضیح های صوتی باشند.
در 1999 کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC) اعلامیۀ خود را در مورد قوانین پیشنهادی برای توضیح های صوتی مرحله ای برای تلویزیون اعلام کرد. این کمیسیون در سال 2000 قوانینی را اجرا کرد که شبکه های پخش عمده و شرکت های کابلی در 25 بازار برتر تلویزیون را ملزم می کند در هر سه ماه از آوریل 2002، برای نابینایان، پنجاه ساعت برنامۀ توصیفی ارائه کنند.
در 2006 گروهی از توصیف کنندگان صوتی در کنفرانس سالانۀ رهبری و تبادل در هنر و معلولیت گرد هم آمدند و ائتلاف توصیف صوتی (ADC) را تشکیل دادند. در همین سال اتحادیۀ توصیف کنندگان صوتی کالیفرنیا «استانداردهای کالیفرنیا برای توصیف صوتی» را بر اساس رویکردهای گرگوری فریزر و پفانستیهل ها ایجاد کرد. اتحاد توصیف کنندگان صوتی کالیفرنیا استانداردهای توصیف صوتی خود را برای ایجاد استانداردهای ملی با ADC به اشتراک می گذارد.
در 2008 برنامۀ سانۀ توصیف و شرح داده شده با همکاری بنیاد آمریکایی نابینایان، دستورالعمل هایی را برای توصیف رسانه های آموزشی منتشر کرد.
در 2009 شورای آمریکایی نابینایان طرح توصیف صوتی خود را برای ارائۀ آموزش، ایجاد استانداردها، تشویق رشد، انتشار اطلاعات و تشویق مطالعات توصیف صوتی راه اندازی کرد.
در 2010 اوباما، رئیس جمهور وقت آمریکا، قانون قرن بیست و یکم ارتباطات و دسترسی به ویدیو را امضا کرد که در کنار سایر ابتکارات دسترسی، چهار ساعت در هفته شرح صوتی در چهار شبکۀ پخش برتر و پنج کانال کابلی برتر را در 25 بازار پرجمعیت تعیین می کرد. این قانون گسترش تدریجی توضیح های صوتی را در طی سال ها برای دستیابی به پوشش صددرصدی در سراسر کشور تجویز می کند. در 2015 قانون ارتباطات قرن بیست و یکم و دسترسی به ویدیو برای توضیح های صوتی اجرایی شد.
ـگذر از اقیانوس
اواسط دهۀ 1980، ایدۀ توضیح های صوتی از اقیانوس اطلس عبور کرد و به اروپا رسید. گویا در آن سال، برای اولین بار، تئاتر کوچکی به نام «رابین هود»، در منطقۀ اورهام، ناتینگهام شایر انگلیس، به صورت اجرای توصیف شده روی صحنه رفت. این موضوع در 1988، به نوبۀ خود الهام بخش تئاتر «رویال ویندزور» برای معرفی این سرویس بود. تئاتر رویال در 6 فوریه آن سال، پس از نصب تجهیزات لازم برای رساندن توضیح ها به گوش تماشاگران، نخستین نمایشنامۀ خود را با نام «بیرون رفتن» توصیف کرد. تا سال 2000، بیش از چهل سالن تئاتر در بریتانیا، به طور منظم اجراهای صوتی ارائه دادند. بریتانیا در آن مقطع ازنظر تعداد سالن پیشتاز بود.
در فرانسه پنج سالن تئاتر درگیر اجراهای صوتی بود و این کشور در جایگاه دوم قرار داشت، البته مطالعات جدیدتر نشان داده است که نخستین اجراهای تئاتر با توصیف صوتی در 1917 توسط بانو ارنست واترلو برای کمک به سربازان نابینای سنت دانستان انجام شده است. اینها می توانند خطوط آغازین نخستیم گزارش مکتوب توصیف صوتی (فریر 2016) باشند. بر اساس این گزارش، واترلو در معرفی تجربی توصیف شفاهی هم در اجراهای تئاتری هم در نمایش فیلم به لطف «روش شادی بخشش برای خلق تصاویر ذهنی» موفق بوده است؛ با این حال هشت دهه بعد بود که AD شروع به ریشه یابی در نمایش ها و فیلم های تلویزیونی کرد.