نویسنده: امید هاشمی
منبع: سی و پنجمین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
این شماره را با فناوری آغاز می کنیم؛ جایی که تلفیق هوش مصنوعی و جی پی اس، یک مسیریاب بسیار پیشرفته را در اختیار نابینایان گذاشته است. سری به دنیای بازی های رایانه ای هم زده ایم و یک اتفاق مهم در راستای دسترسی پذیری بازی ها را با شما به اشتراک گذاشته ایم. سر آخر هم به بهانه انتخابات آمریکا و پیروزی ترامپ، از خبرنگار نابینایی خواهیم شنید که اولین گزارش ها از سوء قصد به جان او را مخابره کرده است.
نگاهی به جدید ترین نسخه استلار ترِک، مسیریاب ویژه نابینایان
در آغاز این شماره، به سراغ یکی از ویدئو های «سَم سیوی»، صاحب کانال «بلایند لایف» رفته ایم که یکی از آخرین نمونه های مسیریاب های مبتنی بر جی پی اس را که کمپانی «هیومَنوِر» به بازار عرضه کرده جعبه گشایی و معرفی می کند.
اولین نکته ای که سم را شگفت زده می کند، تغییری است که در نوع بسته بندی این محصول رخ داده. هیومنور حالا جعبه هایش را به سیاق محصولات اپل بسته بندی کرده است. وقتی جعبه را دست می گیری احساس می کنی جعبه یکی از مدل های مختلف آی پد توی دستت است. درون جعبه، علاوه بر خود دستگاه راهنما، مواردی همچون دفترچه راهنما، یک گیره مخصوص آویزان کردن بر روی لباس یا کوله پشتی، یک کابل تایپ سی و انواع مبدل های برق مخصوص پریز های سراسر دنیا جا داده شده است.
خود دستگاه «استلار ترِک»، شبیه یک گوشی موبایل طراحی شده اما قدری قطورتر. روی دستگاه، نُه دکمه مشاهده می شود؛ در بالا و پایین دستگاه، دو دکمه افقیِ بزرگ تعبیه شده. دو دکمه بالا به رنگ مشکی و دو دکمه پایین هم مشکی و نارنجی؛ در حالی که دکمه نارنجی، قدری از مشکی بزرگ تر است. در وسط صفحه هم چهار دکمه جهت نما گنجانده شده که دکمه تأیید هم در وسط آن قرار دارد. دو دکمه عمودی در سمت چپ و دو تا دکمه گرد هم در سمت راست صفحه دیده می شود. سوکت شارژر هم به قسمت پایین دستگاه متصل می شود؛ جایی که یک آویز برای مچ بند هم درست همانجا کنار ورودی شارژر قرار گرفته است. لنز دوربین هم پشت دستگاه جاسازی شده است.
دکمه های افقی بالا شامل دکمه بازگشت و انتخاب مقصد می شود. در پایین هم دکمه سمت چپ را که «کجا هستم» نامگذاری کرده اند، به شکلی برنامه ریزی کرده اند که به محض فشرده شدن، تمام اطلاعات جغرافیایی مکان فعلی و مکان های اطرافتان خوانده شود. دکمه نارنجی در سمت راست هم برای دیکته کردن است. وقتی فشرده شود، دستگاه صدای شما را می شنود و می توانید مقصدتان را اعلام کنید تا دستگاه برایتان پیدا کند.
سم در ویدئویی که برای کانالش ضبط کرده می گوید که قصد ندارد توانایی استلار در مسیریابی را به نمایش بگذارد. چه کانال های دیگری به دفعات تا به حال این قابلیت را به نمایش گذاشته اند. هدف سم این است که سایر قابلیت هایی را که اخیراً به استلار اضافه شده نمایش دهد. از همین رو، دکمه جهت نمای بالا را نگه می دارد تا وارد بخش برنامه ها شود. اولین گزینه ای که در فهرست برنامه ها جلب توجه می کند، اپلیکیشنی با نام «شناسایی محل گذر عابر پیاده از تقاطع» است. همان طور که از اسمش معلوم است، این اپ به کاربر اطلاع می دهد که اگر می خواهد از عرض خیابان عبور کند، چقدر باید برود تا خط عابر، چراغ قرمز یا بریدگی در بلوار وسط را بیابد.
گزینه دوم، «تأیید نشانی» است. اگر پیش تر از نرم افزارهای مسیریاب استفاده کرده باشید می دانید که جی پی اس، چیزی حدود بیست متر خطا دارد؛ یعنی شما را تا حوالی آدرس راهنمایی می کند اما برای یافتن نقطه دقیق کمکی نمی کند. این اپ، نقطه دقیق را برای کاربر شناسایی می کند. نویسه خوان نوری در دو حالت متفاوت، ابزار تشخیص رنگ، بارکد خوان و قطب نما، از دیگر امکاناتی است که در این دستگاه در اختیار کاربران نابینا قرار گرفته است. در نمونه ای که سم آن را بازبینی کرده، هوش مصنوعی نیز در مواردی ایفای نقش می کند. شرکت تولید کننده این دستگاه وعده داده امکانات بیشتری را هم در نسخه های بعدی آن قرار دهد. ما در نسخه صوتی پیشخوان، راجع به نحوه عملکرد تک به تک این امکانات صحبت کرده ایم و نمونه هایی از صدای آن را هم برای شنیدن گذاشته ایم.
خیز بلند آر ان آی بی برای دسترسی پذیری بازی های رایانه ای
در نیمه ماه اکتبر، رویداد جهانی «ای جی اکس۲۰۲۴» در لندن برگزار شد. رویدادی سالانه که همیشه در همین فصل از سال در این شهر برگزار می شود و طراحان بازی های رایانه ای و میلیون ها تن از علاقه مندان این حوزه گرد هم می آیند و آخرین دستاورد ها و پیشرفت هایشان را باهم شریک می شوند.
گشتی در وب سایت «مؤسسه ملی سلطنتی نابینایان بریتانیا» می زدیم که به خبر جالبی مرتبط با این کنفرانس برخوردیم؛ پنل تخصصی دسترسی پذیری بازی های رایانه ای برای نابینایان، به مدیریت مؤسسه ملی سلطنتی نابینایان بریتانیا. قصّه از این قرار است که آر ان آی بی، به تازگی استاندارد های طراحی دسترسی پذیر برای بازی های رایانه ای را طراحی کرده و در این کنفرانس از آن رونمایی کرده است. این استاندارد ها شامل موارد بصری و صوتی می شوند که به کاربران نابینا و کم بینا هم امکان می دهند که از بازی های رایانه ای بهره ببرند.
در بخش استاندارد های بصری، در طراحی این بسته، به اصول مربوط به کنتراست رنگ تأکید شده است. به این معنا که مشخص شده چه حدی از تضاد رنگ باید رعایت شود تا بازیکنان یا سایر المان های بصری بازی برای کاربران کم بینا قابل رؤیت باشد. در سایر بخش ها نیز استاندارد هایی تعریف شده که با رعایت آنها، منو ها و تنظیمات بازی برای نابینایان قابل دسترس خواهد بود. آر ان آی بی اعلام کرده این طراحی تازه را بر روی گیت هاب هم در دسترس عموم قرار داده است.
یکی دیگر از امکاناتی که این مؤسسه در اختیار طراحان بازی گذاشته، پنلی شامل ۲۰۰ کاربر حرفه ای نابیناست که می توانند بازی ها را از منظر دسترسی پذیری آزمایش کنند و نتایج را در اختیار شرکت های طراح بگذارند. به این ترتیب، شرکت ها می توانند از میزان دسترسی کاربران نابینا و کم بینا به بازی هایی که تولید می کنند آگاه شوند. این اتفاق می تواند نویدبخش روز های روشن تری در زمینه دسترسی کاربران نابینا و کم بینا به آن دسته از بازی های رایانه ای باشد که همه مردم دنیا از آنها استفاده می کنند.
وقتی نابینایی به یک مزیت برای خبرنگار تبدیل می شود
تعداد خبرنگارهای نابینا که پا را از محدوده اتفاقات مرتبط با نابینایان فراتر گذاشته اند و خبرنگاری میدانی کرده اند زیاد نیست. یکی از مشهورترین این خبرنگاران، «گری اودانوهو» است. کسی که اکنون ۵۶ سال دارد و از ۲۱ سالگی برای بی بی سی کار کرده است. اخیراً در روزنامه گاردین، چاپ بریتانیا، گزارشی منتشر شد از یک خبرنگار نابینا که جزو اولین کسانی بوده که ماجرای سوء قصد به جان دونالد ترامپ در روز ۱۳ ژوئیه در پنسیلوانیا را پوشش داده است. در این گزارش، اودانوهو درباره این موضوع توضیح می دهد که چه طور نابینایی اش باعث شده یکی از موفق ترین خبرنگارها در پوشش این حادثه به شمار رود.
در این گزارش می خوانیم گری اودانوهو، در محل سخنرانی ترامپ، درست چند ثانیه پیش از وقوع حادثه سوء قصد، سراغ یکی از شرکت کننده های این سخنرانی رفته تا با او مصاحبه کند. از قضا این شرکت کننده، با ظاهری عجیب، در حالی که یک قوطی آبجو در دست داشته و کلاهی قرمز بر سر گذاشته بوده و کلاه گیسی شبیه مو های ترامپ هم بر سر داشته، در موقعیتی که اشراف کامل به پشت بامی که ضارب از آنجا شلیک کرد داشته، به طور زنده با گری مصاحبه می کرده که تیر اندازی اتفاق افتاده است. در واقع می توان این طور توصیف کرد که گری، نخستین خبرنگاری بود که این حادثه را برای شبکه های تلویزیونی گزارش کرد.
گری درباره لحظه حادثه می گوید: «گرِگ اسمیت، مردی که با او مصاحبه می کردم، ظاهری عجیب و غیرعادی داشت. به طوری که اگر من نابینا نبودم و ظاهر او را می دیدم، هرگز به سراغ او برای مصاحبه نمی رفتم. من برخلاف بقیه که تصویر ضارب را می دیدند، صدای او را از نزدیک می شنیدم و به محض شروع تیراندازی، علی رغم آنکه کت و شلوار نو و گران قیمتی به تن داشتم، روی زمین دراز کشیدم. ولی به زحمتش می ارزید چون توانستم اولین گزارش ها را از لحظه حادثه مخابره کنم.»
گری سرگذشت جالبی دارد. هشت ساله بوده که بینایی اش را از دست داده. تنها کمکی که در طول زندگی دریافت کرده این بوده که در مدرسه نابینایان ثبت نامش کرده اند. خانواده اش آن قدر گرفتار فقر بودند که مادرش یک بار شجاعانه اعتراف کرده که قصد داشته خودش و گری را بکشد. او اما در ۲۱ سالگی به استخدام رادیوی بی بی سی در آمده و بعد از آن هم پله های ترقی را یکی یکی طی کرده تا به خبرنگار ارشد سیاسی تلویزیون بی بی سی تبدیل شده. او که حالا در آمریکا زندگی می کند، در گفتگو با گاردین نکات جالبی درباره زندگی اش حکایت می کند که شنیدن آنها در نسخه صوتی پیشخوان خالی از لطف نخواهد بود.