نویسنده: امیر سرمدی: فعال رسانه ای
هر ساله به مناسبت روز جهانی ایمنی عصای سفید، شعار هایی از سوی سازمان بهزیستی و فعالان جامعه نابینایان انتخاب می شود و دیدار هایی نیز با وزرا و برخی از مسؤولان رده بالای کشور ترتیب داده می شود. هر دو موضوع در سال جاری نیز رقم خورد که دست مایه یادداشت حاضر است.
سال گذشته و به مناسبت روز جهانی ایمنی عصای سفید، نابینایان با معاون اول رئیس جمهور و وزیر اسبق تعاون، کار و رفاه اجتماعی دیدار کردند. فارغ از این که وعده و وعید هایی که سال گذشته به جامعه نابینایان داده شد تا چه اندازه محقق شده است، امسال نیز جمعی از نابینایان موفق به دیدار با حجت الاسلام و المسلمین غلامحسین محسنی اژه ای رئیس قوه ی قضاییه شدند. در این دیدار که روز چهارشنبه 21 مهر برگزار شد، نابینایان به بیان دغدغه ها و دیدگاه های خود پرداختند. نکته حائز اهمیت در این بین آن است که هنوز برخی از هم نوعانمان متوجه سطح جلسه و شخصی که با آن مقام مسؤول دیدار کرده اند نیستند. بعضاً مطالبی را مطرح می کنند که اساساً هیچ ارتباطی با رئیس یک قوه ندارد یا در جلسه با یک وزیر، به بیان نکاتی می پردازند که در جایگاه آن وزارتخانه و وزیر مربوطه نیست. رعایت نکردن وقت در نظر گرفته شده، یکی دیگر از آسیب های شایعی است که به کرّات در جلسه با مسؤولان از طرف نابینایان مشاهده می شود. بهتر است عزیزان حاضر از درود فرستادن به روح درگذشتگان و ستایش دست و پای بلورین مسؤولان حاضر خودداری کرده و از تمام زمانی که در اختیارشان قرار گرفته است، به بهترین شکل ممکن استفاده کنند. هر چه که باشد، آنها نماینده جامعه نابینایان در آن جلسه هستند و باید برای تک تکِ دقایق صحبت هایشان برنامه ریزی داشته باشند و مستقیم سر اصل مطلب بروند. زیاده گویی هم از حوصله جلساتی در این سطح خارج است و هم به جای آن که توجه مقام مسؤول را در پی داشته باشد، به صورت معکوس عمل می کند. بیان حرف های تکراری، یکی دیگر از نقد های وارده به جلسات این چنینی است و لازمه رفع آن هماهنگی میان نفراتی است که باید در جلسه به نمایندگی از سایرین صحبت کنند. برای مثال در نشست نابینایان با رئیس قوه ی قضاییه، یکی از عزیزان بیان می کند: نابینایان در بیرون از منزل امنیت کمتری به نسبت افراد بینا دارند و اگر وسایل شخصی آنها به سرقت برود، نمی توانند چهره سارق را شناسایی کنند و از مقامات می خواهد که فکری به حال این مشکل کنند. یا عزیز دیگری با اعتماد به نفس فراوان، از پژوهشی که خودش شخصاً انجام داده یاد می کند و می گوید: با پژوهش هایی که داشته ام، نابینایان وقتی با کامپیوتر یا تلفن همراه کار می کنند، دقت آنها بین 3 تا 5 برابر افزایش می یابد. بدون آنکه اعلام شود این پژوهش با چه جامعه آماری و یا چه روش تحقیقی انجام شده است. بیان صحبت های بی پایه و اساس این چنینی تنها باعث گمراهی مسؤولان می شود و هیچ کمکی به بهبود کیفیت زندگی نابینایان نمی کند. همین شخص در جلسه ای که به مناسبت روز جهانی نابینایان ترتیب داده شده است، از رئیس قوه قضاییه تقاضا می کند برای هر شهر، یک دادگاه با قاضی ناشنوا در نظر گرفته شود. گویی که دعوی حقوقی و قضایی ناشنوایان تنها با افراد با آسیب شنوایی است. عزیز دیگری هم در جلسه با رئیس قوه قضاییه، به داستان پلاک ویژه معلولان اشاره می کند که این مسئله هم مربوط به سازمان بهزیستی و پلیس راهور است. لذا بیان انتظارات نابجا، دست آورد های ملموس و مشخصی از جلسات این چنینی نصیب جامعه نابینایان نخواهد کرد. مشابه همین مسائل را در جلسه با دکتر حجت الله عبد الملکی وزیر جدید تعاون، کار و رفاه اجتماعی شاهد بودیم که این نشست نیز روز شنبه 24 مهر در سازمان بهزیستی کشور برگزار شد. دیدار نابینایان با مقامات رده بالای کشور در سال های اخیر، عمدتاً جنبه نمادین و شعارگونه داشته و خروجی مشخصی از این جلسات حاصل نشده است. بر انجمن های نابینایی و کم بینایی فرض است بعد از مطرح کردن خواسته های خود در نشست های این چنینی، در طول سال مسائل و مشکلات خود را پیرو این جلسات و قول هایی که مسئولان می دهند پیگیری کنند که نه این آیین ها جنبه سمبلیک داشته باشند و نه آن وعده ها فراموش شوند.
دنیایی بهتر برای نابینایان با آموزش همگانی، رفع موانع مشارکت و اجرای قوانین، شعار انتخاب شده برای امسال به مناسبت روز جهانی ایمنی عصای سفید بود که از طرف سازمان بهزیستی و کنش گران جامعه نابینایان انتخاب شد. طبق تجربه سنوات گذشته شعار های 15 اکتبر میلادی مانند شعار های ابتدای سال شمسی، صرفاً جنبه نمادین دارند و در عمل، قرار نیست کسی به آن پایبند باشد. طنز ماجرا آنجاست که آموزش همگانی که قرار است زمینه ساز دنیای بهتر برای نابینایان باشد، از طرف سازمانی به عنوان شعار سال نامگذاری می شود که در سال های اخیر، خودش کم ترین نقش را در این ارتباط ایفا کرده است. سازمان بهزیستی به عنوان اصلی ترین متولی امور معلولان باید از طریق رسانه ها مروج آموزش همگانی به آحاد مردم باشد که متأسفانه چنین نبوده است. فارغ از محتوا، طراحان لوگوی شعار سال نیز مرتکب اشتباهات فاحشی شده اند. ظاهراً قرار بوده به مناسبت روز جهانی نابینایان، نقاط عبارت (دنیایی بهتر برای نابینایان) به صورت بریل نیز در لوگو طراحی شود که حروف الف و ی در واژه دنیایی حذف شده و تمامی کلمات، بدون خط فاصله نوشته شده است. شما که ابزار ها و برنامه ریزی مشخصی برای تحقق دنیایی بهتر برای نابینایان را ندارید، نگارش صحیح بریل شعار سال، یک انتظار حداقلی از سوی معلولان با آسیب بینایی است.
ماجرا تنها در حفظ ظواهر امر خلاصه نمی شود. یکی دیگر از چالش های جامعه نابینایان و کم بینایان در این روز ها، بیان سخنان بی پشتوانه ای است که از سوی مسئولان انجام می شود و در پیام ریاست سازمان بهزیستی در سال جاری نیز نمود آشکار داشت. دکتر قبادی دانا، رئیس وقت سازمان بهزیستی کشور در پیامی که به مناسبت روز جهانی ایمنی عصای سفید منتشر کرده، اعلام کرده است: تشکیل «شبکه ملی تشکل های افراد دارای معلولیت بینایی»، گسترش فعالیت های دبیرخانه کمیته هماهنگی و نظارت بر اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان و رایزنی مستمر با دستگاه های اجرایی به ویژه در رابطه با آموزش، اشتغال و توسعه امکانات رفاهی مورد نیاز نابینایان از دیگر اقدامات سازمان بهزیستی است که در راستای بهبود کیفیت زندگی و استقلال اجتماعی این افراد دنبال می شود. ایشان باید پاسخگو باشد تشکیل شبکه ملی تشکل های افراد دارای معلولیت بینایی که بیش از هفت ماه است از انتخابات آن می گذرد، چه دستاورد مشخصی را در پی داشته و چگونه باعث استقلال اجتماعی نابینایان و بهبود کیفیت زندگی آنها شده است؟ تا جایی که ما می دانیم در حال حاضر تمرکز مدیران این شبکه، گرفتن پست مشاور نابینایان از این وزیر و آن رئیس قوه است. البته چینش نفرات و صحبت هایی که در جلسه نابینایان با وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی مطرح شد، به خوبی یکی از اهداف اصلی تشکیل این شبکه را نمایان ساخت.
رئیس فعلی سازمان بهزیستی که احتمالاً در هفته های آتی جای خود را به یک خدمت گزار دیگر خواهد داد، باید پاسخ دهد دبیرخانه کمیته هماهنگی و نظارت بر اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان چه اقداماتی را در راستای چارت سازمانی خود انجام داده است. آیا این کمیته تا به حال یک بار با حضور تمام مقامات مسئول تشکیل جلسه داده است؟ لذا دوران بیان سخنان بی پشتوانه به پایان رسیده و جامعه معلولان آنقدر در تنگنا قرار دارد که دیگر سخنان این چنینی از سوی مسئولان را نمی پذیرد و منتظر اجرای قانون در عمل است. به نظر می رسد اجرای قوانین که یکی از مهم ترین آنها قانون جامع حمایت از حقوق معلولان است، لااقل تا بیست و سوم مهرماه 1401 اجرایی نخواهد شد و اساساً با شرایط امروزی جامعه ایران، تحقق شعار سال امکان پذیر نخواهد بود.
ایجاد دنیایی بهتر برای نابینایان، نیازمند پیش نیاز ها و ابزار هایی است که لا اقل با وجود این مسئولان و آن حضرات، سرابی بیش نخواهد بود و چشم انداز روشنی نیز برای آن دیده نمی شود.
دنیایی بهتر برای نابینایان زمانی محقق می شود که مسئولان این قشر را به عنوان شهروند درجه دو نگاه نکنند، نیاز های اساسی آنها، موانع تردد و بسیاری از مسائل دیگر که ذکر همه آنها از حوصله این یادداشت خارج است را به خوبی شناسایی کنند و در جهت رفع آن، از مدیران متخصص استفاده کنند.
دنیایی بهتر برای نابینایان زمانی میسر می شود که شرایط کلی و عمومی جامعه ایران و ارتباطات جهانی آن رو به بهبود برود. واقعیت آن است که هر وقت دنیایی بهتر برای عموم مردم ایران فراهم شود، معلولان با آسیب بینایی نیز از این قاعده مستثنی نخواهند بود. البته در شرع و قوانین حاکمیتی، ماده ها و تبصره ها و به طور کلی ظرفیت هایی نهفته است که چنان چه مدیران دلسوز بخواهند آنها را اجرایی کنند، بهبود کیفیت زندگی معلولان به صورت نسبی علاوه بر آن دنیا، در همین دنیا نیز امکان پذیر است.
به امید آن روز
منبع: ماهنامه ی مانا.