تشکلهای مردم نهاد در کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی، توانسته اند تغییرات مثبت زیادی در زندگی نابینایان به وجود آورند و میتوانند الگوی خوبی برای NGO های داخل کشور ما باشند. در این گزارش، سعی میکنیم به چهار گوشه دنیا سر بزنیم و فعالیتهای سازمانهای مردم نهاد برای نابینایان در برخی کشورها را مورد واکاوی قرار دهیم.
نگاهی به فعالیت های انجمن های نابینایان در ایران
سابقه فعالیت تشکلی در حوزه نابینایان در ایران به حدود 55 سال پیش برمیگردد جایی که دکتر محمد خزائلی در سال 1344 به صورت رسمی انجمن هدایت و حمایت از نابینایان را ثبت میکند. هر چند بعدها این انجمن مورد حمایت دولت پهلوی قرار میگیرد و در سال 1349 تبدیل به سازمان ملی رفاه نابینایان میشود، اما فعالیتهای انجمن هدایت و حمایت از نابینایان همچنان تا اواسط دهه 50 شمسی ادامه پیدا میکند. در آن زمان، دکتر خزائلی به همراه دوستانش سعی میکردند امکانات مختلفی را از دولت وقت برای نابینایان فراهم کنند. بعد از انقلاب نیز در سال 1360 انجمن اسلامی نابینایان فعالیتهایی را آغاز کرد و کم کم از اواخر دهه 60 و طی دهه هفتاد، سمنهای مختلفی در استانهای کشور برای نابینایان تأسیس شد و در دهه 80 رشد قارچگونه یافت. انجمنهایی که شاید تعداد آنها در حال حاضر به 80 NGO فعال و غیر فعال هم رسیده باشد اما آنهایی که در سطح ملی کار میکنند و در مناطق خود به معنای واقعی کلمه اثربخش هستند، تعدادشان از تعداد انگشتان دو دست فراتر نمیرود.
کمکهای معیشتی، پیگیری برای مناسبسازی و دسترس پذیری مبلمان شهری، برگزاری اردوهای سیاحتی و زیارتی، بریل کردن و ضبط منابع گویای مطالعاتی، کلاسهای مشاوره ای، برگزاری دوره های آموزشی در حوزه هایی همچون زبان انگلیسی، موسیقی، کامپیوتر، صنایع دستی و توزیع برخی از تجهیزات کمک توانبخشی، از مهمترین فعالیتهای سمنهای ویژه نابینایان در کشور است. پیگیری و به نتیجه رساندن قانون حمایت از حقوق معلولان توسط خود نابینایان و شبکه ملی، یکی از تأثیرگذارترین حضور سازمانهای مردم نهاد در مناسبات دولتی در سالهای اخیر بوده است.
هر چند به نسبت کشورهای منطقه NGO های مرتبط با معلولان با آسیب بینایی فعالیتهای اثربخشی در ایران دارند، اما در مقایسه با سمنهای برتر و الگو در دنیا به ویژه اروپای غربی و آمریکای شمالی بسیار عقبتر هستند. فعالیتهای موازی در آنها بسیار زیاد است و هیچ کدام به صورت تخصصی کار نمیکنند.
در ادامه این نوشتار، قصد داریم به NGO های موفق خارج از کشور نگاهی بیندازیم. تشکلهایی که هر یک به تنهایی توانسته اند تغییری مثبت در زندگی نابینایان به وجود آورند و میتوانند الگوی خوبی برای NGO های داخل کشور باشند.
بنیاد نابینایان آمریکا، تشکلی با یک قرن تجربه
در اولین گشت خود در دنیا، به سراغ یکی از مؤثرترین NGO های جهان یعنی «American foundation for the blind» یا اختصاراً AFB میرویم. فعالیتهای این مرکز، امسال وارد صدمین سال خود میشود و حالا ادعا میکند خدماتی را به بیش از بیست میلیون آسیبدیده بینایی در آمریکا ارائه میکند. گواه این ادعا میتواند تأسیس شعب در پنج شهر بزرگ آمریکا باشد. گروه مدیریتی بنیاد نابینایان آمریکا شعار جالبی را برای خود برگزیده اند. آنها میگویند: ما رؤیا پردازی میکنیم و انجام میدهیم. در طول 15 سال گذشته، بنیاد نابینایان آمریکا برای تحقق چهار هدف اصلی تلاش کرده است:
تضمین دسترسی دانش آموزان و دانشجویان نابینا به منابع آموزشی، ایجاد دسترسی برای کاربران نابینا در محصولاتی نظیر IPhone، IPad و IPod، توضیحدار کردنِ پر طرفدارترین مجموعه های تلویزیونی و سینمایی به خصوص در حوزه کودک و نوجوان و فراهم کردنِ امکان دسترسی نابینایان به نسخه های پزشکی دسترس پذیر. در حوزه تکنولوژیهای ویژه نابینایان نیز یکی از پر خواننده ترین ماهنامه های اینترنتی را همین بنیاد منتشر میکند.
Access World نام مجله ای است که ماهانه هزاران بازدید کننده به آن مراجعه میکنند.
CareerConnect نام یکی دیگر از بخشهای وبسایت بنیاد نابینایان آمریکا است که کاربرانش به دو دسته تقسیم میشوند: نابینایانی که به دنبال یافتن شغل هستند و کارفرماهایی که میخواهند از نابینایان در کار و تجارتشان استفاده کنند.
فدراسیون ملی نابینایان آمریکا: برابری، امنیت و فرصت
در کنار AFB آمریکا یک انجمن تأثیرگذار دیگر هم دارد. نام این مرکز، «national federation of the blind» یا اختصاراً «NFB» است. اداره فدراسیون ملی نابینایان آمریکا به طور کامل در اختیار خود نابینایان است. دفتر مرکزی این فدراسیون در شهر بالتیمور ایالت مریلند آمریکا واقع شده و در حال حاضر تعداد اعضای آن به بیش از 50 هزار عضو میرسد. نگاهی به تاریخچه این فدراسیون نشان میدهد این مرکز در ۱۹۴۰ و با ائتلاف شانزده فرد نابینای شناخته شده ایجاد شد. این شانزده نفر، هدفشان از تشکیل این مرکز را همسو کردن خواسته های نابینایان و انجمنهای مربوطه به منظور ایجاد اتحاد میان این افراد عنوان کرده اند. در همین راستا، آنها سه هدف اصلی انتخاب کردند که در اولین لوگویی که برای این فدراسیون طراحی شده هم دیده میشود.
نخستین لوگوی فدراسیون، مثلثی است که سه ضلع آن را کلمات برابری، امنیت و فرصت، تشکیل داده اند. مؤسسان این فدراسیون خواستار ایجاد برابری میان حقوق نابینایان با سایر افراد جامعه بودند. آنها همچنین تلاش کرده اند امنیت را به زندگی نابینایان هدیه دهند. سیاستگذاری جالب توجهی که سالها است در این مرکز پیش گرفته شده، پرهیز از اداره آن در قالب یک هیأت مرکزی است. به این معنا که هیأت مدیره مرکزی، فقط نقش هماهنگ کننده و سیاستگذار را ایفا میکند و برای آنکه موضوعات به صورت تخصصی پی گرفته شوند، انجمنهای مستقلی برای هر موضوع خاص، تشکیل شده است.
به طور مثال، NABS یا national association of blind students، که همان انجمن ملی دانش آموزان و دانشجویان نابینا است. این انجمن به صورت تخصصی امور مربوط به این افراد را سامان میدهد. انجمنهای دیگری هم در همین راستا شکل گرفته اند مانند: انجمن ملی نابینایان دارنده سگ راهنما یا انجمن ملی والدین افراد نابینا و… انتشار کتاب و مجله و به طور کلی تولید محتوای مورد نیاز جامعه، از دیگر وظایفی است که NFB برای خودش در نظر گرفته است. تا کنون دو کتاب بسیار تأثیرگذار در زمینه نحوه رفتار جامعه با نابینایان در این مرکز تألیف و عرضه شده است و افزون بر این، چند نشریه هم به طور منظم منتشر میشود.
یکی از نشریات بسیار معتبری که این فدراسیون به شکل ماهانه آن را منتشر میکند، مجله «Braille monitor» است. این مجله یکی از قدیمیترینها در نوع خودش محسوب میشود و از ۱۹۵۷، تا کنون به صورت منظم منتشر شده است. یکی دیگر از نشریاتی که در این فدراسیون از سال 1981 منتشر میشود، نشریه ای است با نام «future reflections»، مخصوص پدر مادرهایی که فرزند نابینا دارند یا معلمانی که به دانش آموزان نابینا تدریس میکنند.
RNIB قدیمیترین مؤسسه ویژه نابینایان در قاره سبز
مؤسسه ملی سلطنتی نابینایان انگلستان «Royal national institute of blind people یا به اختصار، RNIB»، قدیمیترین و بزرگترین NGO ویژه نابینایان در اروپا است. تأسیسش به سال ۱۸۶۸ میلادی برمیگردد. مقرش در لندن است و بیش از دو میلیون آسیبدیده بینایی را در این منطقه از اروپا تحت پوشش قرار داده است. امروزه ملکه الیزابت دوم، اصلیترین حامی RNIB است.
مسؤولین این مؤسسه، تمام هم و غمشان را گذاشته اند تا دنیا را برای نابینایان به جای بهتری برای زندگی تبدیل کنند. برابری میان حقوق شهروندان بینا و نابینا و افزایش کیفیت زندگی برای نابینایان، شعارهایی است که این افراد، سرلوحه کار خود قرار داده اند. آنها در راستای این شعار سعی میکنند تا جایی که میتوانند، از وقوع نابینایی جلوگیری کنند و نابینایان را هم آن قدری توانمند کنند که بتوانند مشکلات زندگی را از سر راه خود بردارند. تا سال ۲۰۰۲، عضویت خاصی برای RNIB در نظر گرفته نشده بود و هر کس با هر شرایطی که داشت، در صورت شامل شدن در دایره آسیبدیدگان بینایی، عضوی از این مؤسسه به حساب می آمد.
اما در آن سال، تصمیم بر این شد که فقط کسانی بتوانند از این مرکز خدمات دریافت کنند که فرمهای عضویت مرکز را تکمیل کرده باشند. این اتفاق هم به منظور تجمیع و متمرکزسازی خدمات در RNIB رخ داد. آنها مدعی شدند که به این ترتیب، میتوان آمار درستی از این که چه تعداد نابینا از چه خدماتی استفاده میکند، در دست خواهد بود.
این مؤسسه به صورت هیأت امنایی اداره میشود. تعداد اعضای هیأت امنا 24 نفر است که بیش از پنجاه درصد آنها باید نابینا باشند.
البته بیش از سه هزار نیروی داوطلب هم در سر تا سر کشور انگلستان پذیرفته اند که در حوزه های مختلف با RNIB همکاری کنند. پیشگیری از نابینایی، یکی از عرصه هایی است که RNIB به طور جدی قدم در آن گذاشته است. طبق آمار، هر روز بیش از صد نفر در انگلستان دچار آسیبهای چشمی میشوند و RNIB تنها میتواند یک سوم این افراد را تحت پوشش آموزشها و خدمات خود قرار دهد. کارشناسان این مرکز معتقدند بخش زیادی از این نابیناییها قابل پیشگیری بوده اند و به همین دلیل، با دو مرکز دیگر هم متفق شده اند تا آگاهیهایی را در خصوص بیماریهای چشمی و روشهای جلوگیری از مبتلا شدن به آنها در اختیار عموم مردم قرار دهند.
در سال ۲۰۰۷، مراجعان تلفنی این مرکز، ماهانه بیش از ۲۸۰ هزار نفر بوده است. فراهم کردن امکان تعامل با کارفرمایان و توجیه کردنشان در این خصوص که چطور میتوانند از یک نیروی کار دارای آسیب بینایی استفاده کنند، یکی دیگر از فعالیتهای RNIB است. مرکز ارائه تجهیزات ویژه افراد نابینا و کمبینا هم از دیگر سرویسهایی است که در RNIB ارائه میشود. تقریباً هر آنچه که یک آسیبدیده بینایی ممکن است در زندگی لازم داشته باشد، در این مرکز عرضه میشود.
از نرم افزارها و سخت افزارهای کامپیوتری بگیر تا درشت نماها و وسائل آشپزخانه و عصا و انواع وسیله های لازم برای تحرک و جهتیابی.
اما یکی از حوزه هایی که RNIB بسیار به آن مینازد، کتابخانه جداً قابل توجهش است.
آرشیو کتابخانه ملی نابینایان انگلستان که در سالهای اخیر زیر پرچم RNIB قرار گرفته، بعد از کتابخانه کنگره ملی آمریکا، بزرگترین کتابخانه نابینایان در دنیا است. فقط کتابهای گویا در این مرکز به رقمی معادل 25 هزار عنوان میرسد. تعداد کتابهای بریل و الکترونیکی اش نیز بسیار قابل ملاحظه است. در این کتابخانه، تعداد بسیار زیادی کتابهای درشت خط نگهداری میشود.
Moon Type هم فرمت دیگری است که در این مرکز عرضه میشود که به طور خاص، برای کسانی است که دیر نابینا هستند و بریل را فرا نگرفته اند. فرمتی است که تقریباً شکل حروف بینایی را روی کاغذ به طور برجسته چاپ میکند تا این دسته از نابینایان هم بتوانند مطالعه کنند. آرشیو کتابهای موسیقی آن بسیار غنی است و در این حوزه هم RNIB رتبه دوم را در دنیا دارد. مجموعه کتابهای آموزشی حوزه موسیقی و همینطور پارتیتورهایی که در این مرکز به صورت بریل در آمده، شاید به چند ده هزار عنوان برسد.
افزون بر همه اینها، نابینایان میتوانند از طریق کتابخانه RNIB به بیش از 200 مجله و روزنامه که در سطح بریتانیا منتشر میشود، با هر فرمتی که دل بخواهشان باشد، دسترسی داشته باشند. کافی است نسخه مورد نظر را سفارش دهند و درب خانه به صورت روزانه برایشان ارسال شود.
اونسه، ثروتمند ترین سازمان نابینایان در اروپا
بعد از مؤسسه سلطنتی بریتانیا، به سراغ یکی دیگر از الگوهای موفق نابینایان در اروپا یعنی اونسه سر میزنیم. سازمان ملی نابینایان اسپانیا در تاریخ سیزده دسامبر ۱۹۲۸ تأسیس شده است. ۷۱۴۶۰ نفر عضو رسمی دارد که حدود چهل درصد از آنها را نابینایان بالای 65 سال تشکیل میدهند. بیش از ۱۳۶ هزار نفر در بخشهای مختلفِ این سازمان مشغول به کار هستند که بیش از هشتاد درصد این کارکنان از میان معلولان انتخاب شده اند.
این سازمان همچنین در سال ۲۰۱۳ توانست جایزه معتبر «Premio Prیncipe de Asturias» را به خاطر ایجاد فضای همزیستی میان نابینایان و سایر اعضای جامعه، از دولت این کشور دریافت کند.
این سازمان همچنین از ۱۹۸۳، به مدت ۲۷ سال به عنوان اسپانسر، با یکی از تیمهای قدرتمند لیگ دوچرخه سواری اسپانیا همکاری داشته است.
دوچرخه سواری جزو رشته های پر بیننده در اسپانیا محسوب میشود و اونسه از این طریق سعی کرده ابزاری فراهم کند تا جایگاه نابینایان را در جامعه هرچه بیشتر بشناساند.
درست است که کارهایی که در بخشهای مختلفِ اونسه انجام میشود، ممکن است با هم در همپوشانی باشند اما بر اساس تقسیم وظایفی که در این سازمان صورت گرفته، این سازمان به سه قسمت اصلی تقسیم شده است:
بخش هیأت مدیره که وظیفه اش انجام برنامه ریزیهای روزانه و اداره مسائل جاری سازمان است و مسائل فرهنگی و اجتماعی را پیگیری میکند. با مؤسسات و دولتمردان وارد مذاکره میشود و لابی میکند تا طرحهای مختلف سازمان را پیش ببرد.
بنیاد اونسه هم به عنوان دومین بخش، وظیفه ارائه خدمات آموزشی و رفاهی به نابینایان را بر عهده دارد. در این بنیاد، مشاوره هایی در جهت ایجاد دسترسپذیری به مراکز مختلف خدمات شهری و سایر حوزه ها داده میشود.
این شاخه که در ۱۹۸۸ تأسیس شده، نقش قابل توجهی در برگزاری پارالمپیکها دارد. بنیاد اونسه با شبکه اروپایی توریسم دسترسپذیر که سازمانی در جهت ایجاد امکانات توریستی برای معلولان است، همکاری میکند. از آنجا که اونسه یکی از ثروتمندترین سازمانهای نابینایان در اروپا است، یکی از بخشهای سازمان هم به مدیریت امور مالی و اقتصادی اختصاص یافته است.
اونسه در بسیاری از هتلها، رستورانها و مراکز گردشگری اسپانیا سهام دارد و این بخش وظیفه مدیریت سهام سازمان در مراکز تجاری مختلف را بر عهده دارد. یکی دیگر از منابع درآمدی اونسه، فروش بلیت بخت آزمایی است. بلیتهای بخت آزمایی اونسه در سر تا سر اسپانیا بسیار شناخته شده است و حتی برخی کانالهای تلویزیونی در اسپانیا، ساعاتی را در طول هفته به پخش مراسم قرعه کشی این بلیتها اختصاص میدهند.
البته اونسه غیر از کسب درآمد از طریق بلیتفروشی، سعی میکند با چاپ تمهای مختلف بر روی برگه های بلیت بخت آزمایی، به ارتقای فرهنگ مردم نسبت به نابینایان هم کمک کند. سرمایه گذاری در حوزه قمار و بازیهای کازینویی هم یکی دیگر از منابع درآمدی اونسه است. مدیران اونسه توانسته اند با مدیریت این درآمدها، شرایط رفاهی بسیار قابل قبولی را برای نابینایان اسپانیایی فراهم کنند.
النور عمان، پیشرو در امر پیشگیری از نابینایی
در ادامه، به قاره آسیا سری میزنیم تا ببینیم شرایط نابینایان در یکی از کشورهای حاشیه خلیج فارس چگونه است. انجمن نابینایان النور، مرکزی است که در ۱۹۹۷ و با هدف خدمت رسانی به نابینایان در کشور عمان، راه اندازی شده است. مشکل بزرگی که در مورد بسیاری از مراکز خدمات رسانی ویژه نابینایان در آسیا وجود دارد، در خصوص این مرکز هم صادق است. اینگونه مؤسسات، از داشتن اطلاعات کافی به زبان انگلیسی درباره جزئیات تاریخچه و فعالیتهایشان، بیبهره اند. النور در زمینه مسائل رفاهی نابینایان بسیار فعال است. به طور نمونه، اخیراً توانسته طرحی را به تصویب متولیان اقتصاد در کشور عمان برساند که به موجب آن، نابینایانی که از وامهای بانکی استفاده میکنند، بتوانند وامهایی با سودی به مراتب کمتر از سایر افراد جامعه دریافت کنند.
این انجمن همچنین تأمین تکنولوژیهای مورد نیاز اعضا از جمله رایانه شخصی و نمایشگر بریل را هم بر عهده دارد. چاپگر بریل، از دیگر اقلامی است که توسط این انجمن خریده میشود و در اختیار مراکز ذی صلاح قرار می گیرد.
علاوه بر اینها، النور خود نیز در زمینه چاپ کتاب به صورت بریل فعال است و بزرگترین کتابخانه ویژه نابینایان در عمان را این مرکز تأسیس کرده است.
افزون بر همه اینها، النور در زمینه آگاهی رسانی به جامعه هم بسیار فعال است و در همین زمینه، جزوه های کوچکی را در خصوص نحوه برخورد خانواده ها با افراد نابینا و چگونگی آموزش فرزندان نابینا در سنین مختلف تهیه کرده و در اختیار خانواده هایی که فرزند نابینا دارند، میگذارد.
شرکت و حضور فعال در پروژه Vision 2020 هم از دیگر فعالیتهای اصلی النور به حساب میآید. Vision ۲۰۲۰، نام پروژه ای است که از سوی سازمان بهداشت جهانی طرحریزی شده و به موجب آن قرار شده انجمنهای مرتبط، همکاریهای لازم را با یکدیگر انجام دهند تا در سال ۲۰۲۰، آمار ابتلای انسانها به نابینایی را در مواردی که قابل پیشبینی است، به صفر برسانند. به این معنا که از امسال به بعد، ابتلا به نابینایی، فقط در مواردی اتفاق افتد که در اثر حادثه باشد یا بیماری به گونه ای باشد که برای پزشکان، قابل پیشبینی یا پیشگیری نباشد.
النور از جمله انجمن هایی است که در سطح کشور عمان در این زمینه بسیار فعال است و سعی میکند با ارائه آموزشها و انجام فعالیتهای تبلیغی، مردم را تشویق کند که در مورد محافظت از چشمها بیشتر مطالعه کنند و آگاهیهای لازم در مورد بیماریهای چشمی را به دست آورند و اقدامات پیشگیرانه برای مبتلا نشدن به نابینایی را انجام دهند.
همچنین، رایزنیهایی هم با دولت عمان انجام میدهد که امکاناتی را برای مردم فراهم کند که آسانتر و ارزانتر بتوانند به مراکز چشم پزشکی، دسترسی داشته باشند.
اتحاد انجمن های نابینایان در استرالیا، معرفی یک الگوی موفق در اقیانوسیه
vision Australia، نام بزرگترین مؤسسه غیر انتفاعی در استرالیا است که برای آسیبدیدگان بینایی فعالیت میکند. تأسیس vision Australia، به سال ۲۰۰۴ باز میگردد. یعنی زمانی که چهار انجمن نابینایی در این کشور متحد شدند تا بتوانند به صورت تشکیلاتی فعالیت کنند و با قدرت بیشتری حقوق نابینایان این کشور را مطالبه کنند. در سال ۲۰۰۶، «بنیاد سلطنتی نابینایان کوئینزلند» هم به این اتحاد پیوست و این اتفاق، دامنه خدمات Vision Australia را به مناطق شرقی این کشور هم کشاند. هر کدام از این پنج مرکز که به این اتحاد پیوسته بودند، پیش از این، بخشی از خدمات مورد نیاز نابینایان را ارائه میکردند. رقم خوردن این اتحاد به آن معنا بود که حالا یک مؤسسه بزرگ وجود دارد که همه این خدمات را به صورت متمرکز در اختیار مراجعانش قرار میدهد. در سال ۲۰۰۸ و در ماه ژوئن، مؤسسه سگهای راهنمای استرالیا هم تصمیم گرفت به Vision Australia بپیوندد و با این پیوند، رسماً این مرکز به جایگاهی تبدیل شد که میتواند خدمات مورد نیاز نابینایان را از هر نوعی که باشد در اختیار آنها قرار بدهد. این مؤسسه یک شبکه رادیویی هم دارد که به صورت اینترنتی و غیر اینترنتی قابل شنیدن است. این رادیو بیش از ۳۵ سال است که راه اندازی شده و حالا هشت ایستگاه مختلف دارد. طبق آخرین آمار، هر هفته حدود ۲۵۰ هزار نفر به برنامه های آن گوش میدهند. برنامه های این هشت ایستگاه، موضوعات مختلفی را شامل میشود. علاوه بر برنامه هایی که به طور تخصصی به موضوع نابینایی و موضوعات مرتبط میپردازد، برنامه هایی هم به خواندن مجلات و روزنامه هایی اختصاص مییابد که شنونده های نابینا به آنها دسترسی ندارند. بر روی وبسایت این مؤسسه، تمام جزئیات مربوط به میزان کمکهای مالی و درآمدها و میزان و محل هزینه های مرکز به طور دقیق و شفاف در اختیار اعضا قرار گرفته است.
طبق آخرین آمار، Vision Australia، رقمی حدود بیست و هفت هزار و پانصد عضو ثبت نام شده ی نابینا دارد و این اعضا از طریق بیست و هشت شعبه ای که این مؤسسه در شهر های مختلف استرالیا دارد، خدمات دریافت می کنند.
البته خدمات این مؤسسه فقط در اختیار اعضا قرار نمی گیرد و به طور کلی، همه ی نابینایانِ ساکن در کشور استرالیا می توانند از خدمات Vision Australia، بهره مند شوند.
اتحادیه جهانی نابینایان با 190 کشور عضو
سفرمان در چهار گوشه جهان، کم کم رو به پایان است. در این گشت و گذار، سعی کردیم به بزرگترین و تأثیر گذارترین مؤسسات و مراکز خدمات رسان به نابینایان در دنیا سر بزنیم. با این هدف، مراکزِ فعال در چهار قاره آمریکا، اروپا، آسیا و اقیانوسیه را مورد بررسی قرار دادیم و بنا داریم در ایستگاه پایانی، به سراغ مرکزی برویم که فارغ از رنگ، پوست و نژاد و مرزهای سیاسی فعالیت میکند و در میان مراکز نابینایی به عنوان یک مرکز مادر و برنامه ریز شناخته میشود.
اتحادیه جهانی نابینایان «World Blind Union یا به اختصار WBU» در سال ۱۹۸۴ تأسیس شده است.
پایه گذاریِ WBU پس از آن اتفاق افتاد که دو مرکز بین المللی، یعنی فدراسیون جهانی نابینایان، «IFB» و شورای جهانی بهزیستیِ نابینایان، «WCWB»، در هم ادغام شدند. WBU یک سازمان غیر دولتی، غیر سیاسی، غیر مذهبی و غیر انتفاعی است. اعضای این سازمان را مراکزی تشکیل میدهند که از نابینایان تشکیل شده اند یا برای نابینایان فعالیت میکنند.
در حال حاضر، مراکزی از بیش از ۱۹۰ کشور دنیا در این سازمان حضور دارند. علاوه بر این، بیشتر مراکز و سازمانهای غیر دولتی که در سطح بین المللی برای نابینایان فعالیت میکنند هم جزو اعضای این سازمان محسوب میشوند. دفتر مرکزی WBU در کانادا قرار گرفته و شش دفتر در حوزه های آسیا، خاور دور، آمریکای جنوبی، آمریکای شمالی، اروپا و آفریقا، سیاستهای اعمال شده از سوی این سازمان را در نقاط مختلف دنیا، پیگیری میکنند. مدیریت و امور اجرایی سازمان بر عهده 6 نفر منتخبی است که بر اساس آرای اعضا انتخاب میشوند و هر منطقه از دنیا هم یک رئیس منطقه ای دارد که اعضای همان محدوده جغرافیایی، انتخابش میکنند.
اتحادیه جهانی نابینایان، اصلیترین هدف خود را کمک کردن به اتحاد نابینایان برای ساختن دنیایی بهتر و زندگی امنتر برای نابینایان عنوان میکند. سازمان اعتقاد دارد نابینایان باید بتوانند در هر حوزه ای که تمایل دارند وارد شده و فعالیت کنند.
WBU، تلاش میکند پیش داوریهای غلط نسبت به پدیده نابینایی را کم کند و باور جامعه به توانمندیهای اثبات شده نابینایان را ارتقا بخشد تا نابینایان بتوانند حضوری مؤثر و فعال در جامعه داشته باشند. این اهداف، از طریق کمیته هایی پیگیری میشود که در WBU تشکیل میشوند.
کمیته هایی با محور تکنولوژی، تحرک و ناوبری و حمل و نقل. البته کمیته های تخصصی دیگری هم با محوریت اقشار خاص نابینایان شکل میگیرد که برای تحقق اهداف آن قشر خاص فعالیت میکند. نظیر کمیته هایی که با هدف نابینایان کهنسال، کودکان و جوانان، یا زنان نابینا تشکیل میشوند.
یک کمیته تخصصی هم وظیفه پیگیری اوضاع افراد کمبینا را بر عهده دارد. وظایف کمیته های مختلف و مراکز عضو WBU به طور دقیق و شفاف در اساسنامه ای که این سازمان در وبسایتش قرار داده، مشخص شده است.
این سازمان همچنین همکاریهای قابل قبولی را هم با سازمان ملل و سایر سازمانهای تأثیرگذار در عرصه بین المللی دارد.
مجمع عمومی اتحادیه جهانی نابینایان، هر چهار سال یکبار برگزار میشود و در این مجمع، اعضای جدید انتخاب میشوند و اعضای قبلی، در باره عملکردشان در طول چهار سال گذشته به مجمع گزارش میدهند و مجمع جدید، سیاستهای چهار سال آینده اتحادیه را مشخص میکند.
اتحادیه جهانی نابینایان در تولید محتوا هم بسیار فعال است. نشریات ادواری در حوزه های مختلف مرتبط با مسائل نابینایان را تولید میکند و افزون بر اینها، به مناسبتهای مختلف هم یادداشتهای تأثیرگذاری را در وبسایتش انتشار میدهد. هر سازمان مردم نهاد و غیر انتفاعی که بخواهد جزو اعضای WBU به حساب آید، میتواند منابعی را که اتحادیه برای این دسته از افراد در وبسایت قرار داده، مطالعه کند و در صورت داشتن شرایط لازم، تقاضای عضویت را مطرح کند و اتحادیه هم پس از بررسی صلاحیت متقاضی، شرایط عضویتش را در WBU، فراهم میکند.
سخن پایانی
امیدواریم این گزارش که هدف آن آشنایی با انجمنهای معتبر و فعال خارج از کشور در حوزه نابینایان بود، باعث شود هم نابینایان و هم انجمنهای مرتبط، با خدمات این NGO ها آشنا شوند و تلاش کنند خود را به استانداردهای لازم برای داشتن یک انجمن پویا و البته تأثیرگذار، نزدیک کنند.
در این بین، وظیفه شبکه ملی نابینایان و کم بینایان کشور چاوش از همه برجسته تر است. این شبکه وظیفه دارد به مثابه یک نخ تسبیح عمل کند و انجمنهای آسیب بینایی سراسر کشور را گرد هم آورد، در سطوح بالای تصمیمگیری و تصمیمسازی برای نابینایان همواره حاضر باشد، با دولت مردان و مسئولان نهادهای مختلف مذاکره و لابی کند و در راستای احقاق حقوق نابینایان بیشتر تلاش کند.
انجمنهای نابینایی در سطح کشور نیز وظیفه دارند به فعالیتهای خود انسجام بخشند، از تکروی و فعالیتهای موازی خودداری کنند و موتور محرکه شبکه در پیشبرد امور مختلف نابینایان در سطح کشور باشند.
در غیر این صورت، آش همان است و کاسه همان.
منبع: ایران سپید