شطرنج را شاید بتوان یکی از مفیدترین بازیهایی به حساب آورد که نابینایان هم قادر به انجام آن هستند. اما مشکلی که همواره شطرنج دوستان را میآزارد، پیدا کردن حریف است.
سخت میشود کسی را پیدا کرد که حوصله و در عین حال وقت این را داشته باشد که ساعت های طولانی را پای صفحه شطرنج بگذراند. در این زمینه هم مثل بقیه وقت ها رایانه است که حلّال این مشکل میشود. نرم افزارهایی طراحی شده که محیطشان آن قدر ساده است که با صفحه خوانها هم میشود با آنها کار کرد. اما این حریفهای ماشینی شاید فقط بتواند شطرنجبازان آماتور را ارضا کند. چرا که حرفه ای ها بعد از مدتی دست نرم افزار را میخوانند و استراتژیهایش برایشان تکراری میشود. در مراکز بازی آنلاینی هم که ویژه نابینایان طراحی شده امکان انجام این بازی وجود دارد اما آن جا هم شطرنجدوستان باید مدتهای طولانی منتظر بنشینند تا یک عشق شطرنج مثل خودشان پیدا شود و با آنها پای میز بازی برود. در فضای اینترنت سایتهای زیادی هم هست که شطرنجبازها میتوانند پولی یا رایگان از آنها برای بازی شطرنج و حریف طلبیدن استفاده کنند. اما آن چه تا امروز شاهدش بودیم این بود که هیچ کدام از آنها برای صفحه خوانها طراحی نشده بودند و بنا بر این نابینایان از استفاده از آنها محروم بودند. یکی از محبوبترینِ این وبسایتها اما محیطش را برای کاربران نابینا متناسب کرده است. این سایت محبوب که بیشک شطرنج دوستان نابینا تا به امروز با حسرت از آن صحبت میکردند سایت lichess است. آن چه لیچسیها را بر آن داشته که سایتشان را اصلاح کنند، برخورد یکی از طراحانشان با کامنت یک فرد نابینا در یکی از گروههای اینترنتی بوده مبنی بر این که چرا ما نابینایان نباید بتوانیم از سایتهای شطرنج آنلاین استفاده کنیم. همین، جرقه مبارکی میشود در ذهن صاحبان این سایت. با کامنتگذار تماس میگیرند و طی گفت و گوهایی، در خصوص نحوه انجام تغییرات به نتیجه میرسند. آنچه آنها انجام داده اند، افزودن یک حالت ویژه نابینایان در سایتشان است. کاربر به محض ورود به سایت اولین چیزی که مشاهده میکند دکمه ای است به نام Accessibility که میتواند با زدن کلید Space آن را فعال یا غیر فعال کند. این دکمه باید فعال باشد تا کاربر نابینا بتواند از سایت استفاده کند. در غیر این صورت عملاً از هیچ یک از امکانات سایت نمیتوان استفاده کرد. با فعال شدن این دکمه، کاربر میتواند از میان حاضران در سایت که معمولاً هم بین هزار تا دو هزار نفر هستند یکی را دعوت به بازی کند یا با بازیکنهای ماشینی بازی کند. فرض را بر این میگیریم که کاربر نابینا قصد دارد در برابر یک بازیکن ماشینی بازی کند؛ پس از انتخاب این بخش، از کاربر خواسته میشود مواردی نظیر سبک و سطح بازی و رنگ مهره های خود را تعیین کند. با مشخص شدن این موارد، کاربر وارد صفحه بازی میشود. در این صفحه میتوان با زدن کلید E بر روی قسمت ورود حرکت قرار گرفت. در این قسمت کاربر حرکت مد نظرش را به روش UCI تایپ میکند و دکمه Send را انتخاب میکند و منتظر میماند تا حریفش هم حرکتش را انجام دهد. همچنین کاربر نابینا اگر بخواهد حرکات انجام شده را مرور کند میتواند با زدن کلید H عنوان Textual Presentation را پیدا کند و با جهتنمای پایین توضیحات مربوط به صفحه را مطالعه کند. البته این توضیحات در دو قالب PGN و FEN در اختیار کاربران قرار میگیرد. شطرنجبازهای حرفه ای که حرکتها را به خاطر میسپارند اما آماتورها میتوانند یک صفحه شطرنج کنارشان بگذارند و حرکتهای انجام شده را آن جا هم پیاده کنند تا مجبور نباشند از توضیحات سایت استفاده کنند. بازیکنانی که با اصطلاحاتی نظیر UCI, PGN و FEN آشنایی ندارند میتوانند از جست و جوی گوگل استفاده کنند. زبان این سایت انگلیسی است لذا لازم است کاربران پیش از استفاده، تا اندازه ای با اصطلاحات رایج شطرنج در زبان انگلیسی آشنا شوند. علاقمندان میتوانند به نشانی:
EN.LICHESS.ORG
مراجعه کنند.
منبع: ایران سپید