نویسنده: Carol Castellano
مترجم: داوود چوبینی
منبع نسخه ی انگلیسی: Future Reflection
منبع نسخه ی ترجمه شده: محله ی نابینایان
یادداشت سردبیر
مبحث مربوط به یکپارچگی حسی که روزی شدیدا به یک بحث جنجال بر انگیز بدل شده بود، امروزه اثبات میکند که نه تنها برای بچه ها که برای بزرگسالان نیز مؤثر است. برخی از رفتارهایی که به نابینایی افراد نسبت داده میشود، در حقیقت ممکن است به اختلال در همین یکپارچگی حسی مرتبط باشد.
در این مقاله، خانم کارول کَسیلانو، براساس سخنرانی ایراد شده در کنفرانس 2019 در سازمان ملی والدین دارای فرزند نابینا، تجربه شخصی خود از شیوه های یکپارچگی حسی را برای ما ترسیم میکند. ایشان یک نویسنده و حامی سازمان نام برده هستند. درمان مبتنی بر یکپارچگی حسی، شاخه ای تخصصی در حوزه کاردرمانی است که در دهه 70 میلادی توسط دکتر جین آیِرز توسعه داده شد. ایشان به توصیف کنشها و واکنشهای متقابل میان حواس ما و سیستمهای مغزی پرداخته اند. وقتی سیستمهای مختلف مغز، به طرز خوب و هماهنگی با یکدیگر کار میکنند، یک کودک میتواند برداشت درستی از محیط پیرامون خویش داشته باشد و به تب واکنش درستی نیز از خود به آن نشان دهد. دکتر آیِرز از این مرحله با عنوان یکپارچگی حسی یاد کرده است. تمام اطلاعاتی را که در ارتباط با دنیایی که در آن هستیم به ما میرسد، از طریق حواس صورت میپذیرد. این حواس عبارتند از: لامسه، چشایی، بینایی، شنوایی و بویایی.
خانم آیِرز 2 حس ادراکی و حرکتی (تعادلی) را نیز به فهرست بالا می افزایند. این دو حس، اطلاعاتی را در مورد جسم خودمان به ما منتقل میکنند. حس ادراکی اشاره به اطلاعاتی دارد که به واسطه گیرنده های حسی که در ماهیچه ها، مفاصل و تاندونها موجود است، آنها را دریافت میکنیم. این گیرنده ها وضعیت کلی بدنمان را تشریح میکنند که از مهمترین آنها میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
حالت چهره، اینکه بخشهای بدن در چه مرحله ای هستند و چگونه حرکت میکنند؟، اشاره به حرکات غیر ارادی و بالاخره اینکه جسم در حال تحمل چه میزان از فشار میباشد. آنها ما را متوجه این نکته میسازند که ماهیچه ها باید به چه میزانی کشیده شوند تا ما قادر باشیم اجسام را در دست خود نگه داریم.
حس حرکتی (تعادلی) نیز اطلاعاتی را از طریق گیرنده های موجود در درون گوشها به ما میدهد. این اطلاعات ما را قادر میسازد تا تعادل خود را حفظ کنیم. همچنین به ما میگوید که وضعیت جسممان در ارتباط با دنیای پیرامون، در چه مرحله ای است. برای مثال: این حس به ما کمک میکند تا به هنگام یک فعالیت، صاف ایستاده و آن را انجام دهیم. این مسأله به ما این امکان را میدهد تا جاذبه زمین را درک و نسبت به آن واکنش از خود نشان دهیم. (آیا من درست ایستاده ام و یا برعکس هستم؟)
چه فرایندی طی میشود تا اطلاعات به ما منتقل شوند؟
داده هایی را که ما از طریق گیرنده های مختلف حسی دریافت میکنیم، به طور خودکار به مغز فرستاده میشوند. مغز، این بخش گسترده از داده های حسی را سازماندهی و پردازش میکند. سپس، سیگنالهایی را به نوبت به ماهیچه ها ارسال مینماید. در نهایت هم به آنها فرمان میدهد که چه واکنشی به این داده ها نشان دهند. تمام این فرایند به شکل خودکار رخ میدهد و حتی خود ما متوجه اتفاق افتادن چنین فرایندی نیستیم. برای مثال: وقتی به یک اجاق گاز داغ دست بزنیم، فورا دست خود را به سمت عقب میکشیم. به این فکر نمیکنیم که در چنین شرایطی باید چه کار کنیم. آغاز رشد و نمو این سیستمهای پیچیده، نظیر سیستم حسی، تحلیل آنها توسط مغز و در نهایت عمل متقابل، پیش از تولد بشر صورت میپذیرد. در اکثر کودکان، ارتباط میان مغز و سیستمهای حسی به منظور توسعه از طریق فعالیتهای کودکانه، ادامه مییابد. داده ها، پیوسته از سمت تمام بخشهای بدن به سمت مغز سرازیر میشوند. وقتی مغز داده ها را ساماندهی و آنها را به نحو صحیحی به اطلاعات قابل فهم برای ما تبدیل کند، نتایج حاصله یک دست و حرکات و رفتارها متناسب خواهند بود. چیزی که دکتر آیِرز از آن با عنوان یکپارچگی حسی یاد کرده اند. در صورتی که اختلالاتی در میان سیستمهای حسی و مغز دیده شود، شاهد عملکرد غیر عادی مغز در تجزیه و تحلیل و فرستادن سیگنالها به ماهیچه ها به منظور انجام یک حرکت و یا رفتار به شیوه های خاص خواهیم بود.
طبق گفته خانم آیِرز “وقتی حواس به طور سازمان یافته و یا به عبارت دیگر به شکل یکپارچه ای به جریان بیفتند، مغز میتواند با استفاده از آنها، شرایط ادراک، رفتار و یادگیری را پیریزی کند. وقتی جریان حواس با اختلال رو به روست، حیات میتواند به یک ترافیک سنگین راهنمایی و رانندگی تشبیه شود.” اصطلاح نابسامانی پردازش حسی به کودکانی اطلاق میشود که دارای سو عملکردهای متنوعی در سیستمهای حسی خود هستند.
مشکل در پردازش حسی را میتوان شبیه به چه دانست؟
کودکانی که بخش پردازش حسی آنها با مشکلاتی رو به روست، علائم زیر را از خود بروز میدهند:
واکنش بیش از حد به محرکات، امری که البته رخ دادنش در یک شخص دارای بیماری اوتیسم بسیار محتمل است. در چنین شرایط هیجانی بالا، حواس احساس ناراحتی و یا حتی درد میکنند.
واکنش ضعیف به محرکات، به نظر میرسد کودکی که ویژگیهای زیر را داشته باشد، افسرده و منزوی به حساب می آید:
آگاهی ضعیف نسبت به هیجانات خود، (پذیرش بالای آنچه که از نظر دیگران هیجانات آزار دهنده ای تلقی میشوند. از جمله این هیجانات میتوان به برخورد دُم گربه با صورت و آبریزش بینی اشاره کرد.) تحمل بالای درد، منفعل بودن، نیاز به زمان طولانی برای واکنش، ماهیچه های ضعیف و یا کم توان.
میل شدید به هیجانات و یا محرکات، از مهمترین این هیجانات و محرکات میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
پریدن، تاب خوردن، چرخیدن، صحبت کردن، لمس کردن، افتادن و بروز مشکلاتی در خلوت شخصی. در برخی موارد، این ویژگیها، به عنوان خُلق و خویهای یک شخص نابینا تلقی میشود.
اعمال خیلی زیاد یا خیلی کم فشار که در هر قسمت از بدن میتواند اتفاق بیفتد، از جمله: در دهان برای جویدن، انجام تمامی فعالیت ها به نحوی همراه با فشار، خوردن “ماکارونی فینگر” و گرفتن لقمه ای کوچک
مشکلات برنامه ریزی حرکتی که گاه اختلال هماهنگی رشدی یا کنش پریشی نامیده میشود. کودکانی که برنامه ریزی حرکتی آنها مشکل دارد، ممکن است ناهماهنگ یا بدقواره به نظر رسیده و به نحوی ناخوشایند یا نادرست حرکت کنند.
تدافع لمسی که برخی یا تمامی اعضای بدن، شامل: دهان، دستها، پاها، و … را تحت تاثیر قرار میدهد.
مشکلات تمایز حسی که فرد قادر به درک شکل و شمایل اشیاء یا تشخیص تفاوتها نمیباشد.
همه این حالتها میتواند بازی کردن، توجه کردن، آموختن، احساس راحتی کردن، برقراری ارتباط با سایرین، خوردن، خوابیدن، و تقریبا هر بخش دیگری از زندگی روزمره را مختل سازد.
کدام کودکان ممکن است دچار مشکلاتی از این دست شوند؟ کودکان زودرس؛ کودکان دارای مشکلات گفتاری، زبانی، یا رفتاری؛ کودکان فلج مغزی؛ کودکان دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی؛ کودکان دارای ناتوانیهای آموزشی یا مشکلات حرکتی؛ و کودکان دارای انواع مشکلات “عصبی” شناخته شده؛ این فهرست همچنان ادامه پیدا میکند!
درمان یکپارچگی حسی شبیه به چیست؟
درست همان طور که مشکلات یکپارچگی حسی میتواند اگر نگوییم همه، بسیاری از جنبه های زندگی یک کودک را مختل کند، درمان یکپارچگی حسی میتواند این اختلالات را بهبود ببخشد. نظریه موجود در پس این نوع درمان آن است که بخشهایی از سیستم حسی را بیدار کند، ارتباطات را بهبود ببخشد، کاری کند که مغز اطلاعات ورودی از طریق حواس را به نحو موثرتری سازماندهی نماید، و موجب شود رفتارها و واکنشهای عضلانی مناسبی صورت پذیرد. تاکید بر روش فوق به ایجاد تغییر در واکنش حقیقی به دست آمده از مغز کودک است، نه اینکه واکنش ساختار بندی شده را به کودک یاد دهد. این درمان از طریق فعالیتهای شاد و بازی گونه ای صورت میگیرد که کودکان را قادر میسازد احساسات را گسترش دهند، محیط اطرافشان را بررسی کنند و جهان پیرامون خود را درک کرده و واکنش مناسب نسبت به آن نشان دهند.
اینها تعدادی از ابزارهاییست که در درمان یکپارچگی حسی کاربرد دارد:
سالن ورزشهای حسی مجهز به تاب، ترامپولین، توپهای درمانی، رمپ، سرسره، مسیرهای با مانع
تجهیزات لازم برای حفظ تعادل، حرکت سینه خیز، ضربه زدن، لگد زدن، جهش، پرش، تاب خوردن، غلتیدن، چرخیدن
اسباب بازیهای متحرک
تنوع در سطوح و جنس اشیاء از قبیل: ماسه یا توپ پینگ پنگ
فشار جهت “بیدار کردن” یا “آرام ساختن” واکنشها، جلیقه های وزنه دار، فشار عمیق، کشیدن فرچه، دستگاه های فشردن
مقاومت
صداها، رایحه ها، طعم ها
ابزارها و ترفندهای فوق مختص افراد نابینا نیست، بلکه با تاکید موجود روی لامسه و حرکت، به راحتی میتوان آنها را برای کودکان نابینا به کار برد.
تجربه شخصی
توضیح تصویر:
سرنا کوکو در حالی که دستانش روی کف زمین و پاهایش روی کاناپه قرار دارد، تمرین یکپارچگی حسی را نشان میدهد.
دخترم سرنا در هفته بیست و سوم و نیم بارداری به دنیا آمد، بنابراین کودکی کاملا زودرس بود. هنگامی که پس از تقریبا هشت ماه سر انجام توانستیم او را از بیمارستان به خانه بیاوریم، پیامد زودرس بودن بالایش را تجربه کرد. حجم عضلانیش پایین بود؛ ضعیف و منفعل بود؛ تحملش برای محرکهای آزاردهنده بالا بود؛ طاقتش برای تحمل درد بالا بود؛ مشکلات برنامه ریزی حرکتی، اختلال آوایی و بیانی داشت، یعنی خودش نمیتوانست عضلات صورت و دهانش را حرکت بدهد. به دلیل مدت طولانی که او را در دستگاه خوابانده و با تعدادی لوله و سیم او را به تخت بسته بودند، بازوهایش در پشتش و به صورت شُل و وِل آویزان بود. این وضعیت برای یک کودک نابینا اصلا وضعیت خوبی نبود! اینکه بگوییم رشدش تا حدی با تاخیر همراه بود، توجیهی بیش نبود!
پزشک کاردرمانی سرنا نه تنها در زمینه درمان یکپارچگی حسی، مهارت داشت، بلکه در این حوزه در کشور مادریش، ژاپن پیشگام بود. خانواده ما شانس آورد که وی ظاهرا میدانست برای “بیدار ساختن” فرزندمان چه کار باید بکند. با بهره گیری از بسیاری از ابزارهایی که در فهرست بالا به آنها اشاره کردیم، سرنا را وادار میکرد فعالیتهای همراه با وزنه صورت دهد، روی سطوح ناهموار راه برود، ماهیت اشیاء را بررسی کند، فعالیتهای مربوط به جهت یابی صورت دهد و سرعت طبیعی حرکاتش را تغییر دهد.
کار درمان ما، مرا در تمامی درسها شریک میکرد تا به این درک برسم که چه اقدامی صورت میدهیم و قصد داریم به چه چیزی برسیم. از آنجایی که سرنا با او ارتباط برقرار نمیکرد، در آغاز مجبور بود برای نشان دادن فعالیتها به من از عروسکی استفاده کند. وی مرا با فعالیتهایی برای انجام دادن در خانه راهی منزل میکرد و میگفت: زمانی که سرنا صاحب هدفی شد، در ادامه باید چه کار کنم. وقتی برای جلسه بعدی برمیگشتیم، میتوانستم گزارش پیشرفت سرنا را ارائه بدهم. این موضوع درمان گَر مذکور را خوشحال میکرد و وی به تعریف و تمجید از عملکرد من میپرداخت، امری که مرا نیز شادمان میکرد! هر دو شاهد پیشرفت سرنا بودیم، امری که همگی ما را خوشحال میکرد!
سرنا درمان گفتاری هم دریافت میکرد. هر زمان در بدنش پیشرفت میکرد، در دهانش هم صاحب پیشرفت میشد و هر زمان در دهانش پیشرفت میکرد، در بدنش هم صاحب پیشرفت میشد. مغزش این ارتباطات را به وجود می آورد! کودک غیرفعال من که نمیتوانست از دستانش استفاده کند، غذا را در دهانش حرکت بدهد، یا سر جایش بنشیند، و در حالی که فرسنگها با نقاط عطفش فاصله گرفته بود، تبدیل به فردی شد که میتوانست راه برود، بپرد، تعادلش را حفظ کند، بریل یاد بگیرد، صحبت کند، غذا را بِجَوَد، بخورد، و تمامی کارهایی را که به آنها نیاز داشت، صورت بدهد. زمانی که سرنا پنج ساله شد، کار درمان فوق، معالجه او را “تایید” کرد. شاید سرنا در برخی کارها به نحو احسنت عمل نکند، اما پزشک فوق او را “قادر به انجام تمامی کارها” میدانست و حقیقتا هم این طور است.
تجربه مستقیم دیگر من در رابطه با درمان یکپارچگی حسی با امی آلبین است. یکی از دانشجویان دانشکده که در فدراسیون با او آشنا هستم. امی در ژوئیه سال 2019 یک بورسیه ملی از طرف فدراسیون ملی نابینایان آمریکا دریافت کرد. هنگامی که یک نوجوان بود، شاهد بودم که برای باز و بسته کردن زیپ یک کیف مخصوص حمل لوازم شخصی و راه رفتن روی ماسه ها در ساحل مشکل داشت. همچنین قادر نبود سرعت راه رفتنش را تغییر دهد. نوع مشکلی را که داشت، شناختم و با خود فکر کردم شاید تمرین های یکپارچگی حسی کمکش کند.
چند سال بعد، امی به یک برنامه توان بخشی مراجعه کرد. برای یادگیری فعالیتهای گوناگونی که سعی داشتند به او یاد بدهند، حسابی مشکل داشت، اینکه چطور تخته خوابی را مرتب کند، پیش خوانی را تمیز نماید، حوله ای را تا بزند و … او یک دانشجوی ممتاز بود، بنابراین مشکل این نبود که نمیدانست چگونه یاد بگیرد. رئیس فدراسیون ملی نابینایان در ایالت ما که با هر دو نفرمان دوست بود، به او گفت: شاید من بتوانم کمکش کنم، سپس وی را تشویق کرد تماسی با من داشته باشد.
من و امی طی دو سال گذشته ماهی دو مرتبه با یکدیگر کار کردیم. در ابتدا از اینکه ماهها طول میکشید تا هر فعالیتی را یاد بگیرد، احساس یأس میکرد، اما من میدانستم همین که مغز و بدنش یاد بگیرند، با هم کار کنند، دستانش شروع به ارائه واکنشهای خودکار خواهند کرد.
وقتی کار با یکدیگر را آغاز کردیم، از امی خواستم نشان دهد یک پیش خوان را چگونه تمیز میکند. طولی نکشید که فهمیدم تعجبی نداشت که نمیتوانست روی پیش خوانی را تمیز کند؛ وی هیچ حسی نداشت که دستها و بازوهایش کجا قرار دارند! نه میتوانست بگوید بازوهایش در جلوی بدنش قرار دارند یا در دو سمت بدنش و نه میتوانست تشخیص دهد کف دستانش به سمت بالا هستند یا به سمت پایین.
وقتی به امی قالبهای شکل دار میدادم تا به آنها نگاه کند، بلافاصله قادر نبود بگوید شکلی که در دست داشت، مثلث بود یا مربع. امی از نظر ادراکی خیلی خوب میدانست مثلث و مربع چیست و چه تفاوتی با هم دارند، اما دستانش بلافاصله قادر نبود آن اشکال را تشخیص بدهد. به این نتیجه رسیدم که باید از اول شروع کنیم.
شروع کردم به قرار دادن امی در تعدادی از تمرینهایی که سرنا در دوران کودکی صورت میداد. (برخی از این تمرینها را در پایان مقاله جاری توضیح خواهم داد.) امی دلش میخواست یاد بگیرد پیش خوانی را تمیز کند، حوله ای را تا نماید و لباسها را در کمدی آویزان کند. تمرینهای یکپارچگی حسی به فرد انجام چنین کارهایی را یاد نمیدهد، در عوض، گیرنده های حسی را بیدار میکند، به مغزتان یاد میدهد احساساتتان را تعبیر و تفسیر کنید تا بفهمید دستها و بازوها و پاهایتان کجا قرار دارند و مغز را قادر به ارسال سیگنالهای صحیح می نماید تا به بدنتان اجازه دهد بداند چگونه حرکت کرده و واکنش نشان دهد. زمانی که سیستمهای حسی به نحوی سازماندهی شده عمل میکنند، بازوها و دستانتان خیلی راحت تر میتوانند تمیز کردن پیش خوان، حوله تا کردن، یا آویزان کردن لباسها را یاد بگیرند. این سیستمها به بدنتان یاد میدهند موقعیت مکانی خود را نسبت به سایر اشیا موجود در محیط پیرامون درک نماید. با این آگاهی، درک این موضوع که برای آویزان کردن لباسها یا تمیز نمودن پیش خوان باید دستها را در چه حالتی قرار داد، شکل خودکار به خود میگیرد. تمرینهای مذکور به رانها، زانوها، مچ و پنجه هایتان یاد میدهند این حس را درک کنید که حرکات گوناگونتان چگونه دارای احساس شده و در کنار یکدیگر قرار میگیرند تا روان حرکت کردن شکل خودکار پیدا نماید.
کمک گرفتن برای فرزندتان
اگر متوجه شوید فرزندتان در یکی از گروه هایی قرار میگیرد که در این مقاله بیان شدند، امیدوارم در پی درمان تخصصی فوق الذکر رفته و ببینید آیا این درمان برای او موثر است یا خیر. یافتن درمان گَری با مهارت کافی در این تخصص یا دارای علاقه در این حوزه میتواند امری دشوار باشد. حتی ممکن است نسبت به کلیت ایده فوق با مقاومت رو به رو شوید. از آنجایی که مسائل مربوط به پردازش حسی میتوانند بخشی از گونه های بسیار متفاوتی از اختلالات باشند، برخی از متخصصین این حوزه معتقدند نباید گروه مجزایی به نام “اختلال پردازش حسی” با روشی مخصوص به خود جهت بهبود آن وجود داشته باشد.
تضاد موجود دیگر حول محور درمان یکپارچگی حسی این است که آیا همان طور که فعالان حوزه پزشکی ادعا میکنند، میتوان مغز را “مجددا سیم کشی کرد” بنا به تجربه من، پاسخ این پرسش کاملا مثبت است!
پزشکان متخصص در زمینه درمان یکپارچگی حسی یا افرادی که به این حوزه علاقه داشته یا در آن دانش دارند، فرزندتان را در زمینه های مختلف سنجیده و طرحی مجزا را برایش به وجود خواهند آورد. این افراد فعالیتهایی را به کار خواهند برد که فرزندتان را قادر میسازد ورودیهای حسی را حلاجی کرده و واکنشی مناسب نسبت به آنها نشان بدهد. برخی فعالیتها حرکت و حفظ تعادل را راحت تر و مثمر ثمرتر خواهد کرد و به ویژه برای یک بچه نابینا مفید خواهد بود. فعالیتهای دیگر بچه را قادر میسازد تا صداها و محرکهای دیگر را حلاجی کرده و واکنش آرامی به آنها نشان بدهد، امری که خصوصا برای کودکان متعلق به طیف اوتیسم سودمند میباشد. برخی فعالیتها میتواند به بچه کمک کند محرکهای مشخصی را پالایش نماید، امری که به سود بچه های دارای مشکلات مربوط به توجه میباشند.
امیدوارم بتوانید یک درمان گَر یکپارچگی حسی پیدا کنید. اگر نمیتوانید، از شما دعوت میکنم با آدرس carol_castellano@verizon.net با من تماس بگیرید. تا جایی که بتوانم، کمکتان خواهم کرد. چه میتوانید پزشکی متبحر پیدا کنید و چه نمیتوانید، خواهشمندم منابعی را که در زیر قرار داده شده و دیگر منابعی را که خودتان در فضای اینترنت پیدا خواهید کرد، بخوانید. این کتابها و مقالات کمکتان خواهند کرد تا بدانید چگونه خودتان بخشی از این کار را صورت دهید. میتوانید به فرزندتان در منزل کمک کرده و مشوق اعمال بخشی از این ایده ها و فعالیتها در محیط مدرسه باشید.
انجام یکپارچگی حسی مستلزم صبر و حوصله است. همواره با گذشته سر و کار دارید، حرکت یا فعالیت را به بخشهای مختلف تقسیم بندی میکنید و لایه ها را کنار میزنید تا به احساسات و حرکات بنیادینی برسید که کودک نیاز به یادگیری آنها دارد. به یاد داشته باشید که به فرزندتان نحوه انجام کاری را یاد نمیدهید. شما تواناییهای بنیادینی را که فرزندتان را قادر میسازد فعالیت مزبور را بعدها صورت دهد، به وجود آورده و تمرین میکنید.
برخی ایده های اساسی مربوط به نرمش کردن
منظور از تمامی این تمرینها ایجاد ارتباطات در چرخه ها میباشد. این تمرینها آگاهی از حواس را گسترش میدهند. آنها مغز را قادر میسازند تا احساسات ورودی را درک کرده، سپس فرمان درست را ارسال کند تا عضلات را بیدار و آنها را قادر به انجام درست حرکات نماید. این تمرینها آگاهی، تعادل، توان، و تعامل را در بدن به وجود می آورند. من برخی از این تمرینها را سالها قبل از درمان گَر دخترم فرا گرفتم و تمرینهای دیگر را در واکنش به دشواریهایی که امی تجربه میکرد، به وجود آوردم. شما میتوانید تمرینهایی را طراحی کنید که برای چالشهای پیش روی فرزندتان معنا و مفهوم دارند.
روی چهار دست و پا قرار بگیرید. به سمت جلو خم شوید تا بیشتر وزن روی بازوها و دستها قرار بگیرد. به احساس موجود در شانه ها دقت کنید. فشار را در دستها و مچ آنها احساس کنید. این تمرین به بیدار شدن گیرنده ها، عضلات، و تاندونها در شانه ها، آرنجها، مچها، بازوها، دستها و انگشتها کمک میکند.
بیدار کردن موارد فوق و آگاهی از نحوه احساس و حرکت آنها اطلاعات بیشتری را برای کار کردن در اختیار مغز قرار میدهد تا سیگنالها را تجزیه و تحلیل و ارسال نماید. این امر به نوبه خود گیرنده های بدن را با سیگنالی که مغز میفرستد، بیشتر آشنا میکند. کل فرایند فوق به آگاهی بیشتر بدن و حرکت روانتر منتج میگردد.
در همان حالت چهار دست و پا که به جلو خم شده اید، مچها را به سمت خارج و داخل بچرخانید. همین طور که دستها شما را قادر به حرکت کردن به این نحو میکنند، روی سر انگشتانتان حرکت کنید. این کار را در حالتی صورت دهید که دستها راست بوده و مچها به طرفین چرخیده اند.
با قرار دادن پاها روی یک کاناپه یا صندلی و گذاشتن دستها روی کف زمین، بدنتان را به حالت فرقان دربیاورید. بار دیگر فشار را در شانه ها، مچها، و دستهایتان احساس کنید. از یک نفر بخواهید پاهایتان را بلند کند. به همان حالت فرغان روی دستها راه بروید.
به هنگام بلند شدن، مفاصل و عضلات شانه ها، بازوها، مچها و دستها را بیدار کنید. کف و سپس پشت دستها را به طرفین پاها، سپس جلوی پاها، و بعد پشت پاها بزنید.
در حالت ایستاده و در حالی که کف دستها رو به بالا است، بازوها را راست در مقابل بدن نگه دارید. کف دستها را به سمت پایین برگردانید، سپس دستها را به حالتی دربیاورید که کف دستها رو به یکدیگر باشد. در حالی که مجددا کف دستها را میچرخانید، بازوها را در دو سمت بدن قرار دهید. تمامی این نرمشها را با بازوهای کشیده و در ارتفاعات و ابعاد مختلف تکرار کنید. در حالی که بازوها را در ارتفاعات و ابعاد مختلف تا کرده اید، این نرمشها را تکرار کنید.
بازوها را به صورت کشیده و در مقابل بدن نگه دارید. از یک نفر بخواهید ساعدها را به سمت پایین فشار دهد. در برابر این فشار مقاومت کنید. این کار را با قرار دادن بازوها در حالات مختلف و همانند بالا انجام دهید.
در حالی که پشت میزی نشسته اید، با تمام دست به میز ضربه بزنید. سپس در حالی که انگشتان را به عقب خم کرده اید، تنها با کف دست ضربه بزنید. (در حالی که کف دستها را بالا نگه داشته اید،) با نوک انگشتان ضربه بزنید. با پشت دستها و سپس با طرفین دستها روی میز ضربه بزنید.
هر کدام از انگشتان را با انگشت شَست تماس بدهید. دستها را به حالت دست سوسمار دربیاورید (چهار انگشت در امتداد یکدیگر و در حالی که با انگشت شَست تماس دارد.)
پشت یک میز، انگشتهای شَست و سایر انگشتها را به سمت یکدیگر برده و از یکدیگر فاصله بدهید. در حالی که کف دو دست رو به یکدیگر بوده و انگشت ها در امتداد یکدیگر قرار دارند، شروع کنید به تماس دادن انگشت شَست با انگشت اشاره الی انگشت آخر.
انگشتها را به داخل و به سمت کف دست خم کنید. انگشتهای شَست را به انگشتهای اشاره خم شده فشار دهید. تمامی عضلات موجود در دست را منقبض کنید. در حالی که انگشتها در جهتهای مختلف خم شده اند، همین کار را با آنها کنید.
زمانی که کودک به این حالات مسلط شود، بسیار راحت تر گوشت را قطعه قطعه میکند، از جالباسی استفاده می کند، و بسیاری دیگر از کارها را صورت میدهد.
در حالی که دستها را مشت کرده اید، تنها نوک انگشتان را روی میز قرار دهید. انگشت شَست را از سایر انگشتها فاصله دهید. در همین حالت که دستها مشت شده اند، آنها را به صورت “مشت محکم” درآورید. از یک نفر بخواهید سعی کند دستها را حرکت دهد. مقاومت کنید. هنگامی که کودک به این حالت تسلط پیدا کند، به نحو بهتری قادر خواهد بود دستها یا موهایش را بِشویَد.
برای راه رفتن به صورت یک گام در جلو و یک گام در عقب، آگاهی از حواس را در پاها، پنجه ها، قوزکهای پا، زانوها، و رانها گسترش دهید. بایستید و وزن را از یک پا به پای دیگر انتقال بدهید. سپس با کمی بالا بردن پا، وزن را انتقال دهید. دو زانو نشسته و وزن را از یک پا به پای دیگر منتقل کنید. در این حالت، وزن را انتقال داده و هر کدام از پاها را کمی بالا بیاورید.
تا جایی که میتوانید، روی سرپنجه ها بلند شوید. برای حفظ تعادل و در صورت نیاز، آرام با دیوار تماس پیدا کنید. در حالی روی پله انتهایی بایستید که قسمت گِردی کف پا روی پله و پاشنه ها بیرون از پله قرار بگیرند. پاشنه ها را بالا و پایین ببرید.