نویسنده: امید هاشمی: فعال رسانه ای
در این شماره بنا داریم ابتدا پای صحبت طراح و برنامه نویسی بنشینیم که قرار است ما را با یکی از فناوری های تازه متولد شده گوگل آشنا کند و بعد از آن هم نگاهی بیندازیم به وضع و حال نابینایان در کشور آفریقای جنوبی و به دنبالش هم با قابلیت های جدید آی او اس ۱۵ در زمینه دسترس پذیری کاربران نابینا آشنا شویم و در آخر هم سراغی از یک موزیسین نابینای انگلیسی بگیریم که تک آهنگ تازه اش اخیراً به بازار آمده.
ز نیرو بُوَد مرد را راستی
پیاده روی یا دویدن را شاید بتوان ارزان ترین و آسان ترینِ ورزش ها به حساب آورد؛ البته نه برای نابینایان. وجود یک همراه پای کار، اولین نیاز نابینایان برای دویدن است که غالباً هم فراهم نمی شود و همین هم باعث می شود نابینایان از انجام این ارزان ترین ورزش محروم بمانند. اما نکته خوشحال کننده در این خصوص آن است که گویا گوگل تصمیم گرفته در این زمینه برای نابینایان کاری صورت دهد و تسهیلی فراهم آورد. این را از آخرین شماره پادکست «آیْز آن ساکْسِس» متوجه شدیم. در این شماره، گردانندگان پادکست میزبان دو نفر از کارکنان شرکت «گایْدینْگ آیْز فُر دِ بْلایْنْد» بود که وظیفه اصلی اش تربیت سگ راهنما برای نابینایان و همینطور آموزش به نابینایان در خصوص استفاده از سگ راهنما است. این بار اما این شرکت در کنار همه فعالیت هایش اقدام به کلید زدن یک پروژه تازه با همکاری کمپانی گوگل کرده که «بیل ما» و «جسی دیناپولی»، از کارکنان این شرکت، در این اپیزود درباره اش توضیح می دهند و ما هم آن را برای شما بازگو می کنیم.
بیل برای ما نقل می کند که رئیس شرکتی که برایش کار می کند، یک نابینا به نام «تامِس پَنیک» است. که خودش سال ها است می دود و یک بار که در هَکاتون سالانه گوگل سخنرانی می کرده این پیشنهاد را با شرکت کنندگان در میان گذاشته که ابزاری طراحی کنند که نابینایان هم بتوانند مستقل و بدون نیاز به همراه از نوع انسان یا سگ راهنما، بدوند. شرکت کنندگان از این پیشنهاد استقبال کرده اند و نتیجه اش هم شده پروژه ای به نام «پْراجِکْت گایْدْلایْن» که مدیریتش را گوگل به عهده گرفته و شرکت گایدینگ آیز هم به عنوان مشاور ایفای نقش می کند.
بیل درباره این که پروژه چطور قرار است به استقلال ما کمک کند اینطور توضیح می دهد که این سامانه بر مبنای یادگیری ماشینی طراحی شده و قرار است از دوربین موبایل کمک بگیرد تا در هنگام دویدن، خارج شدن فرد نابینا از خط را به کمک هشدار صوتی به او اطلاع دهد. وقتی یک دونده نابینا در امتداد خط زرد پیست در حال دویدن است می تواند گوشی را بر روی کمربندش فیکس کند و یک جفت هدفون هم روی گوشش بگذارد تا نرم افزار طراحی شده توسط گوگل خط زرد را شناسایی کند و به محض خروج دونده از خط، او را با هشدار های متناسبی که از سمت راست یا چپ پخش می شود، مجدداً روی خط برگرداند. بیل تأکید می کند که با توجه به لزوم شنیده شدن صدای محیط از سوی فرد نابینا در این سامانه از هدفون هایی استفاده شده که همزمان با پخش هشدار صوتی، شنیدن صدای محیط را هم با وضوح کامل برای فرد نابینا امکان پذیر می کنند. این فناوری هنوز در مراحل آغازین طراحی است و افزون بر تامس پنیک، تا کنون فقط شش نابینای دیگر آن را به صورت آزمایشی استفاده کرده اند. این سامانه تا به حال هم در محیط سرپوشیده و هم در فضای باز آزمایش شده است. تامس توانسته مسافت پنج کیلومتر را در سِنترال پارک نیویورک به کمک این برنامه و بدون نیاز به همراه بدود. البته بیل و جسی بر این نکته تأکید دارند که طراحی این برنامه هنوز مراحل اولیه را می گذراند و تا نهایی شدن و به بازار آمدنش راه زیادی باقی مانده است. در نسخه صوتی پیشخان درباره نحوه عملکرد این برنامه و محدودیت ها و دورنمای آن مفصّلاً صحبت کرده ایم.
خرّم ولایتی که تو آنجا سفر کنی
برای ما که معمولاً باد در جیب های اغلبمان می پیچد، کمتر فرصت سیر آفاق و تماشای انفس فراهم می شود. اما چه غم که اگر سعادت نشستن روی صندلی طیاره و فرود آمدن در مقاصد شگفت انگیز را نداریم، اینترنت امکاناتی برایمان فراهم کرده که بتوانیم مجازاً نقاط گوناگون ربع مسکون را سیاحت کنیم. برای سفری چند صد کلمه ای چمدانمان را می بندیم و با رفقای نابینایمان در ماهنامه «بریل فُروم» در «شورای نابینایان آمریکا» همسفر می شویم و به اتفاق، سری به ژوهانسبورگ و حومه می زنیم تا از وضع و حال هم سرنوشتانمان در کشور آفریقای جنوبی آگاه شویم. راهنمایی ما در این سفر به عهده دو نابینای اهل آفریقای جنوبی خواهد بود؛ «جِرِمی آپِرمَن» که کارش مشاوره دادن به سازمان های مردم نهاد است و «لویس استراکان» که یک پادکستر نابیناست.
وقتی قرار باشد درباره آفریقای جنوبی مطالعه و تحقیق کنیم؛ باید به این نکته توجه داشته باشیم که عمر دموکراسی در این کشور تنها هنوز حتی به سی سال هم نرسیده است. تا پیش از ۱۹۹۴ و پایان رژیم آپارتاید، تبعیض شدیدی میان سفید و سیاه، زن و مرد و معلول و غیر معلول در این کشور حاکم بوده است. معلولین آفریقا از قوانین مترقی ویژه معلولان نظیر قانون معلولیت آمریکا (ADA) یا نمونه مشعشع ایرانی اش یعنی قانون جامع حمایت از حقوق معلولان برخوردار نشده اند اما نکته جالب آن است که قانون اساسی آمریکا یکی از معدود قوانین اساسی در دنیا است که به صراحت به موضوع معلولان اشاره کرده است. به طور مشخص در ماده ای که در خصوص تساوی حقوق افراد در استخدام گنجانده شده بر رفع تبعیض علیه زنان و معلولان و افراد رنگین پوست در زمینه استخدام تأکید شده است. البته این تأکید در خصوص مسائلی همچون آموزش و حمل و نقل و … صورت نگرفته و همین هم معلولان و نابینایان را در این حوزه ها بسیار آسیب پذیر کرده است.
در آفریقای جنوبی حدود شصت میلیون نفر زندگی می کنند اما تنها ۲۲ مدرسه ویژه نابینایان در این کشور فعالیت می کند که عمدتاً نابینایان مادر زاد از آن بهره می برند و افراد دیر نابینا کمتر موفق می شوند از خدماتشان استفاده کنند. تعداد نابینایانی که به درجه دیپلم نمی رسند و تحصیل را نیمه کاره رها می کنند هم در این کشور بسیار قابل توجه است. کیفیت آموزش در همه این ۲۲ مرکز یکسان نیست و از سوی دیگر در همه این ۲۲ مرکز، به دروسی همچون علوم تجربی و ریاضیات اساساً هیچ توجهی نمی شود و همین هم انتخاب های نابینایان پس از دوران تحصیل را به شدت محروم می کند. البته اخیراً به تدریج برخی مدارس عادی هم پذیرای نابینایان می شوند و همچنین حضور موفق نابینایان در دانشگاه نشان از آن دارد که دانشگاه ها همکاری قابل قبولی با این افراد دارند. در این مقاله توضیحاتی هم در خصوص وضعیت اشتغال، رفت و آمد، آموزش های جهتیابی و حرکت و دسترسی به رسانه ها هم ارائه شده که علاقه مندان می توانند این جزئیات را به تفصیل در نسخه صوتی پیشخان دنبال کنند.
در این شماره همچنین یادداشتی به قلم «پَتی کاکْس» هم منتشر شده که در نوع خود جالب توجه است. پتی دچار نوعی بیماری چشمی به نام سندرم آنیریدیا است و یکی دو نکته ایمنی را به کسانی که علت نابیناییشان آنیریدیا است یادآوری می کند که بازگو کردن آن را هم به گفت و شنود صوتیمان وا می گذاریم.
ضیافت دسترس پذیری در آی او اس ۱۵
درست دو ماه از انتشار ویرایش ۱۵ از سیستم عامل آی او اس می گذرد و تقریباً وقتش رسیده که نگاهی داشته باشیم به تغییراتی که این سیستم عامل در زمینه دسترس پذیری شاهدش بوده است. این کار را «جَنِت اینْگبِر» در ماهنامه «اکْسِس وُرْلْد» برایمان انجام داده است. منوی تنظیمات سریع صفحه خوان، از جمله بخش هایی است که در این نسخه اضافه شده است. منویی که با چهار بار لمس صفحه با دو انگشت ظاهر می شود و کاربر را از مراجعه به صفحه تنظیمات وویس اُوِر بی نیاز می کند. «لایْو تِکْسْت» هم از دیگر قابلیت هایی است که به آی او اس ۱۵ اضافه شده است. امکانی که به کاربران اجازه می دهد دوربین گوشی را بر روی یک عکس یا نوشته بگیرند و در اندک زمانی صفحه خوان آن متن را برایشان بخواند. این قابلیت حتی می تواند اشیای موجود در عکس ها را هم شناسایی کند. چیزی که البته کامل ترش را در امکان تازه اضافه شده یعنی «کاوش تصویر» شاهد هستیم. در این قابلیت کاربر می تواند قسمت های مختلف یک عکس را لمس کند و ضمن اطلاع از جزئیات تصویر، حتی نسبت به چیدمان اجزای تصویر هم اشرافی نسبی به دست آورد. این ها فقط بخشی از قابلیت هایی است که ویژه افراد نابینا و کم بینا به آی او اس اضافه شده و پرداختن به همه جزئیات مجالی فراخ می طلبد که قطعاً در نسخه صوتی پیشخان فراهم خواهد آمد.
شما همچنین اگر شنونده پیشخان باشید در انتهای این بسته صوتی با یک آهنگ ساز و خواننده نابینای بریتانیایی آشنا خواهید شد. «سارا کالتیری» که به خاطر ابتلا به دیابت نوع یک در جوانی نابینا شده به تازگی ترانه ای منتشر کرده که همین هم بهانه مصاحبه «بْلایْنْدَبیلیتیز» را با او فراهم آورده است. با ما همراه باشید تا از او و سابقه و آثارش بیشتر بدانید.
منبع: ماهنامه ی مانا.