نویسنده: امیر سرمدی فعال رسانه ای
شانزدهمین دوره بزرگ ترین آوردگاه ورزش معلولان جهان در شهر توکیو ژاپن برگزار شد و ورزشکاران جانباز و معلول، نابینا و کم بینای کشورمان در نهمین حضور خود در پارالمپیک، موفق به کسب 24 مدال رنگارنگ شدند.
نگاهی به نتایج بدست آمده و مقایسه با وعده های داده شده
چنانچه در هشتمین شماره مجله مانا بررسی شد، کمیته ملی پارالمپیک از 10 رشته اعزامی به توکیو، پیش بینی کسب 11 مدال طلا، 11 نقره، 6 برنز و قرارگیری در جایگاه دهم تا پانزدهم جدول رده بندی توزیع مدال ها در توکیو را داشت. به جز سه رشته تیر اندازی، وزنه برداری و پارا تیر و کمان که ضعیف تر از حد انتظار عمل کردند؛ سایر رشته ها یا طبق انتظار و یا فرا تر از حد انتظار در توکیو ظاهر شدند.
برای جودوی نابینایان، دو مدال نقره پیش بینی شده بود که هر دوی آنها توسط وحید نوری و محمدرضا خیرالله زاده به مدال طلا تبدیل شد. در رشته دو و میدانی که 10 فرد جانباز و معلول و 6 دونده نابینا به توکیو اعزام شده بودند، دو طلا، دو نقره نزدیک به شانس طلا، سه نقره و چهار برنز پیش بینی شده بود که نهایتاً پنج مدال طلا توسط سعید افروز، مهدی اولاد، امیر خسروانی، حامد امیری و هاشمیه متقیان بدست آمد. امان الله پاپی، علیرضا مختاری، سجاد محمدیان، صادق بیت سیاح، مهدی اولاد و علی پیروج نیز مدال های نقره در دو و میدانی را کسب کردند. لذا این رشته با پنج مدال طلا و شش نقره، بهترین عملکرد در میان رشته های اعزامی به توکیو را داشت و فراتر از حد انتظار ظاهر شد. در رشته تیر اندازی یک طلا و یک نقره پیش بینی شده بود که تنها یک طلا توسط ساره جوانمردی به دست آمد. در پارا تیر و کمان، سه طلا، یک نقره و دو برنز پیش بینی شده بود که یک طلا توسط زهرا نعمتی و یک مدال نقره توسط رمضان بیابانی برای کاروان ایران ثبت شد. لذا ضعیف ترین عملکرد در میان رشته های اعزامی، به پارا تیر و کمان تعلق می گیرد که از شش مدال پیش بینی شده، تنها دو مدال به دست آورد. در پارا تکواندو که برای اولین بار در پارالمپیک حاضر شده بود، یک طلا و یک نقره پیش بینی شده بود که یک مدال طلا توسط اصغر عزیزی و یک مدال نقره توسط مهدی پور رهنما کسب شد. این رشته طبق انتظار عمل کرد و اگر ما در پارا تکواندو سرمایه گذاری بیشتری داشته باشیم؛ می توانیم نتایج درخشانی را در آینده به دست آوریم.
وزنه برداری که برای آن سه مدال طلا، یک نقره و یک برنز پیش بینی شده بود، یک مدال طلا توسط روح الله رستمی، سه نقره توسط امیر جعفری، سید حامد صلحی پور و منصور پورمیرزایی و یک مدال برنز توسط سامان رضی بدست آورد و ورزشکاران این رشته، نتوانستند انتظارات را برآورده کنند. در والیبال نشسته، برای هفتمین بار در تاریخ پارالمپیک قهرمان شدیم و این بار در دیدار فینال، تیم روسیه مغلوب غیور مردان کشورمان شد. در بسکتبال با ویلچر که پیش بینی شده بود از گروه خود صعود کنیم و در جمع هشت تیم نهایی قرار بگیریم، عنوانی بهتر از نهم نصیب بسکتبال کشورمان نشد و در پارا کانو و دوچرخه سواری نیز طبق انتظار قبلی شانس مدال نداشتیم. البته این سه رشته آخر، اولویت چهارم اعزام بودند و برای کسب تجربه راهی توکیو شده بودند. نهایتاً کاروان ایران با 12 مدال طلا، 11 نقره، 1 برنز و کسب 24 مدال رنگارنگ، پایینتر از تیم های آذربایجان، ژاپن و آلمان و بالا تر از فرانسه و اسپانیا، در جایگاه سیزدهم جدول رده بندی توزیع مدال ها قرار گرفت. اگر رشته های وزنه برداری و پارا تیر و کمان کمی بهتر عمل می کردند، با 14 مدال طلا به جای آذربایجان در رتبه دهم جدول رده بندی قرار می گرفتیم. دقیقاً همان جایگاهی که هدف گذاری اصلی پارالمپیک بود که در بین 10 تیم اول دنیا قرار بگیریم. البته کسب این جایگاه با برنامه ریزی دقیق تر در پارالمپیک 2024 پاریس کاملاً در دسترس خواهد بود. هر چند در این دوره، بهترین نتیجه ورزشکاران کشورمان از حیث رنگ مدال در ادوار پارالمپیک رقم خورد. شانزدهمین دوره پارالمپیک با قهرمانی تیم چین به پایان رسید، بریتانیا در جایگاه دوم ایستاد و آمریکا سوم شد.
جدول رده بندی تیم های اول تا پانزدهم در پارالمپیک توکیو به شرح زیر است:
1- چین: 96 طلا، 60 نقره، 51 برنز و مجموع 207 مدال.
2- بریتانیا: 41 طلا، 38 نقره، 45 برنز و مجموع 124 مدال.
3- آمریکا: 37 طلا، 36 نقره، 31 برنز و مجموع 104 مدال.
4- روسیه: 36 طلا، 33 نقره، 49 برنز و مجموع 118 مدال.
5- هلند: 25 طلا، 17 نقره، 17 برنز و مجموع 59 مدال.
6- اوکراین: 24 طلا، 47 نقره، 27 برنز و مجموع 98 مدال.
7- برزیل: 22 طلا، 20 نقره، 30 برنز و مجموع 72 مدال.
8- استرالیا: 21 طلا، 29 نقره، 30 برنز و مجموع 80 مدال.
9- ایتالیا: 14 طلا، 29 نقره، 26 برنز و مجموع 69 مدال.
10- آذربایجان: 14 طلا، 1 نقره، 4 برنز و مجموع 19 مدال.
11- ژاپن: ۱۳ طلا، ۱۵ نقره، ۲۳ برنز و مجموع ۵۱ مدال.
12- آلمان: 13 طلا، 12 نقره، 18 برنز و مجموع 43 مدال.
13- ایران: 12 طلا، 11 نقره، 1 برنز و مجموع 24 مدال.
14- فرانسه: 11 طلا، 15 نقره، 28 برنز و مجموع 54 مدال.
15- اسپانیا: 9 طلا، 15 نقره، 12 برنز و مجموع 36 مدال.
سیاست کیفی گرایی بر خلاف روح حاکم در پارالمپیک است
کمیته ملی پارالمپیک همانند مسابقات پارا آسیایی 2018 جاکارتا، سیاست کیفی گرایی را در دستور کار خود قرار داد. به این معنا که تنها نفراتی به توکیو اعزام شوند که از نظر رنکینگ جهانی در میان نفرات اول تا سوم دنیا قرار داشته باشند. اولویت چهارمی هم در نظر گرفته شده بود که ورزشکاران اگر جزء نفرات اول تا سوم دنیا قرار نگیرند به شرط آنکه در رشته خود قهرمان آسیا باشند، بتوانند در سرزمین آفتاب حاضر شوند. با همین سیاست، 62 ورزشکار در قالب 10 رشته ورزشی اعزام شدند. در این بین، حدود 55 تا 60 ورزشکار هم بودند که سهمیه ورودی کمیته بین المللی پارالمپیک را بدست آوردند اما بر اساس سیاست کیفی گرایی مسئولان کشورمان نتوانستند در ژاپن و بزرگ ترین آوردگاه ورزشی ویژه معلولان جهان حاضر شوند. به نظر نگارنده، این سیاست باعث ایجاد یأس و نا امیدی در میان برخی از ورزشکاران شده است. تیم ملی فوتبال نابینایان که در پارالمپیک 2016 ریو عنوان نایب قهرمانی را بدست آورد، علی رغم کسب سهمیه پارالمپیک توکیو و تنها به این علت که در مسابقات آسیایی در جایگاه دوم قرار گرفت؛ به توکیو اعزام نشد. آسیب روحی -روانی، مادی و معنوی وارد شده به این افراد، شاید تا سال های سال باقی بماند. هادی رضایی سرپرست کاروان اعزامی ایران به پارالمپیک اخیراً به شدت از سیاست کیفی گرایی حمایت کرده و گفته است: اگر ورزشکاری را به توکیو اعزام می کردیم که در بین 64 ورزشکار شصت و سوم می شد، برای ایران بد بود و افتخار آفرینی سایر ورزشکاران نیز تحت الشعاع قرار می گرفت. در پاسخ باید گفت: مگر قرار است همه ورزشکاران روی سکو قرار بگیرند. اساساً آیا هدف از برگزاری آوردگاهی مثل پارالمپیک، صرفاً کسب مدال و بالا رفتن پرچم کشور ها است؟ روح برگزاری پارالمپیک ایجاد شور و نشاط میان ورزشکاران، آشنایی ورزشکاران دنیا با فرهنگ، آداب و رسوم یکدیگر و ایجاد صلح و دوستی میان ملت هاست. کسب مدال فرع ماجرا است که مسئولان ما متأسفانه زیادی آن را جدی گرفته اند. ضمن این که در رشته هایی مثل فوتبال پنج نفره ما در بین هشت تیم برتر دنیا هستیم؛ یا برخی از دوندگان، پرتابگران، جودوکاران یا شناگرانی که به توکیو اعزام نشدند، نفرات برتر آسیا یا رنک چهارم و پنجم دنیا بودند. سرپرست کاروان ایران همچنین بیان کرده اند با عدم اعزام ورزشکارانی که شانس مدال نداشتند، می توانیم بودجه های باقی مانده را صرف زیرساخت های ورزشی کنیم. این نکته نیز چندان کارشناسی نیست. اگر تعداد سهمیه های ورودی ما چند صد نفر بود، صرفه جویی اقتصادی و تقلیل اعضای کاروان اعزامی، منطقی به نظر می رسید. اما حالا که پتانسیل کل ورزش معلولان کشورمان که توانسته بودند سهمیه ورودی و حد نصاب های کمیته بین المللی پارالمپیک را به دست آورند نهایتاً 120 نفر است، عدم اعزام حدود 60 ورزشکار به توکیو، خرج زیادی را به پارالمپیک تحمیل نمی کرد. اما صرف حضور این افراد در پارالمپیک، می توانست بهترین میدان برای کسب تجربه و افزایش نشاط اجتماعی و روحیه خود باوری در میان این افراد باشد. بزرگ ترین آرزو و انگیزه برای یک ورزشکار آن است که تمرین کند، زحمت بکشد و بتواند هر چهار سال یک بار رویدادی مثل پارالمپیک را تجربه کند. این سیاست کیفی گرایی سخت گیرانه که حتی نفرات چهارم دنیا هم شانسی برای اعزام نداشته باشند؛ همان ضرب المثل سر سوزن و درِ دروازه است. با این سیاست ها، انگیزه های یک ورزشکار حرفه ای که حضور در پارالمپیک می تواند باعث رشد و بالندگی بیشتر او در آینده شود؛ از بین می رود. در میان 162 کشور حاضر در پارالمپیک، تنها 86 کشور موفق به کسب مدال شدند. این بدان معناست که نزدیک به نیمی از کشور های شرکت کننده، اصلاً مدالی را به دست نیاوردند. آنها آمده بودند که بگویند علی رغم محدودیت های جسمانی در صحنه هستند و حضور دارند. پارالمپیک میدان جنگ نیست که در آن شکست و پیروزی و بالا رفتن پرچم کشور ها در اولویت باشد. در روح پارالمپیک، اهداف دیگری هم نهفته است که مسئولان ما به کلی از آن غافل هستند.
مدیران فدراسیون نابینایان در باد 4 مدال طلا نخوابند
ورزش کم بینایان در پارالمپیک، بهترین عملکرد خود در ادوار این رویداد را به دست آورد. نابینایان و کم بینایان از سال 1988 سئول تا سال 2021 که ما در پارالمپیک حاضر شده ایم، نتوانسته بودند به مدال طلا دست یابند. اما در توکیو، دو طلا در جودو و دو مدال طلا در رشته دو و میدانی به دست آوردیم و کسب دو مدال نقره در مواد پرتابی، عملکرد قابل قبول و فرا تر از حد انتظار از فدراسیون نابینایان در پارالمپیک را رقم زد. نکته قابل توجه در این میان، آن است که رئیس فدراسیون نابینایان خود را پشت این 4 مدال طلا پنهان نکند. ضعف های بسیاری در ورزش نابینایان وجود دارد که باید به آنها توجه شود. تیم گلبال ما برای دومین بار نتوانست سهمیه حضور در پارالمپیک را به دست آورد. هیچ شناگر نابینایی نتوانست رکورد های خود را ارتقا دهد تا به مصاف رقبای خود در این رشته پر مدال برود. در فوتبال پنج نفره علی رغم سهمیه کسب شده، عملکرد ضعیف رئیس فدراسیون نابینایان و لابی گری دیرهنگام ایشان، مانع حضور فوتبال نابینایان در پارالمپیک شد. زمانی اعضای هیئت رئیسه پارالمپیک تصمیم به اعزام تیم ملی فوتبال پنج نفره نابینایان به توکیو گرفت که مهلت ارسال اسامی به کمیته بین المللی پارالمپیک به پایان رسیده بود و تیم تایلند که چهارم آسیا شده بود، به راحتی جایگزین ایران شد. در هفت وزن رشته جودو، تنها در دو وزن کسب سهمیه کردیم و پنج وزن دیگر جودوی نابینایان نماینده ای در توکیو نداشت. نام این فدراسیون، نابینایان و کم بینایان است. اما بی توجهی مسئولان فدراسیون، باعث شده عملاً ورزش نابینایان به حاشیه رانده شود و ورزشکاران کلاس ب1 تبعیض و بی توجهی مدیران ارشد فدراسیون را به خوبی لمس کرده اند. این که افراد بینا، نیمه بینا و کم بینا را راهی پارالمپیک کنیم و 6 مدال به دست آوریم، زمانی ارزش دارد که تعدادی از این مدال آوران از میان نابینایان مطلق باشند. البته کلاس پزشکی مهدی اولاد و نورمحمد آرخی در این مسابقات، f11 یا همان معادل ب۱ بود؛ اما هر دو درصدی بینایی دارند و نابینای مطلق نیستند. مدیران فدراسیون باید پاسخگو باشند که چرا ورزش نابینایان به این حال و روز افتاده است. آنها باید پاسخ دهند که چرا زیرساخت های ورزش نابینایان نسبت به 10 سال گذشته، هیچ پیشرفتی نکرده است. از نظر زیرساخت هیئت های استانی و رشته های ورزشی، دقیقاً در همان نقطه ای ایستاده ایم که سال 1390 قرار داشتیم. سال آینده مسابقات پارا آسیایی 2022 چین را در پیش داریم. آیا ما توانسته ایم در رشته بولینگ نابینایان علی رغم همه وعده های داده شده استعدادیابی و سرمایه گذاری کنیم. بولینگی که ورزشکاران کره جنوبی، 14 مدال طلای خود را در 2018 جاکارتا در همین رشته به دست آوردند. ورزش نابینایان با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می کند که مدیران فدراسیون نابینایان، کمیته ملی پارالمپیک و وزارت ورزش و جوانان باید به آن توجه کنند. در غیر این صورت، کلیت ورزش نابینایان و کم بینایان رو به افول خواهد گذاشت.
رسانه های جمعی عملکرد ضعیفی داشتند
یکی از مهم ترین ابعاد برگزاری پارالمپیک، بعد فرهنگی آن است. از رسانه های تصویری، جراید، شبکه های اجتماعی و حتی سلبریتی ها انتظار بیشتری در پوشش افتخار آفرینی های ورزشکاران کشورمان می رفت. شبکه 3 تلویزیون که یکی از شبکه های پر مخاطب سیما است؛ علی رغم پوشش کامل مسابقات المپیک، رقابت های پارالمپیک را آنطور که شایسته ورزشکاران معلول کشورمان است پوشش نداد و این امر تنها معطوف به شبکه ورزش سیما بود. هر چند همین شبکه هم هنگام فینال حساس حامد امیری که برای مدال طلا تلاش می کرد، دیدار فوتبال برزیل و شیلی از مرحله مقدماتی جام جهانی را به روی آنتن برده بود. روزنامه های ورزشی به جای آن که خبر صفحه نخست و عکس های بزرگ خود را به مدال آوران پارالمپیکی اختصاص دهند؛ نقل و انتقالات پرسپولیس و استقلال را بُلد کرده بودند و نتایج درخشان ورزشکاران کشورمان در پارالمپیک را به حاشیه صفحات خود اختصاص داده بودند. آن هم با فونت کوچک، گویی نتایج آنها اهمیت چندانی ندارد. شهرداری ها به جز یکی دو منطقه در تهران برای شان بیلبورد نزدند و تصاویرشان بر روی دیوار های شهر نقش نبست. از سلبریتی ها انتظار می رفت مانند مسابقات المپیک که یک ورزشکار کشورمان مدال می گرفت خبر و تصویر آن ورزشکار را در صفحه اینستاگرام خود استوری می کردند، همین روند را در خصوص ورزشکاران پارالمپیکی هم در پیش بگیرند. بسیاری از آنها پیج های چند میلیونی دارند و بازنشر افتخار آفرینی ورزشکاران کشورمان توسط آنها، می توانست بازخورد بهتری را در جامعه داشته باشد. اساساً توجه به ورزشکاران معلول، بخشی از آن حرفه ای و مادی است که باید توسط وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی پارالمپیک صورت بگیرد، بخشی هم معنوی و در راستای فرهنگ سازی است که باید توسط رسانه های جمعی انجام شود.
اثر دیگری که رسانه ها به خوبی می توانند از برگزاری رویداد های این چنینی با پوشش گسترده به جامعه انتقال دهند؛ عادی انگاری فرهنگ معلولیت و نقص جسمانی برای کودکان است. برای مثال: فرزند چهار ساله نگارنده که تا کنون تنها مسابقات افراد غیر معلول را تماشا کرده بود؛ در پارالمپیک توکیو شاهد ورزش افرادی بود که یک محدودیت جسمانی داشتند. نابینایان را تماشا می کرد که با چشمان بسته به چه زیبایی فوتبال یا گلبال بازی می کنند. شناگرانی را می دید که با وجود نداشتن هردو دست و یا با یک دست و یک پا، با چه سرعتی شنا می کنند و قهرمان می شوند. پینگ پُنگ بازانی را می دید که با وجود نداشتن دست، راکت را با دهانشان می گرفتند و به صورت حرفه ای بازی می کردند. دونده هایی که با نداشتن هر دو پا می دویدند، افرادی که با ویلچر در پیست ویلچر رانی با قدرت دستشان حرکت می کردند. والیبالیست هایی که نشسته بازی می کردند و بسکتبالیست های ویلچر نشینی که گاهی با هم تصادف می کردند و…
همه اینها برای کودکان یک کلاس درس است. شاید کنش گران اجتماعی معلولان سال ها تلاش کنند تا نگرش افراد جامعه را نسبت به فرد معلول و موضوع معلولیت تغییر دهند؛ اما باز هم بی نتیجه باشد. ولی یک کودک با دیدن نمایش ورزشکاران معلول در پارالمپیک ، در کوتاه ترین زمان ممکن با موضوع معلولیت نه تنها آشنا می شود، بلکه تصور از یک فرد معلول در ذهن وی به بهترین شکل ممکن نهادینه و درونی می شود. آنها با تماشای پارالمپیک، می آموزند که افراد با هر شرایط جسمانی که دارند، می توانند زندگی کنند، ورزش کنند، قهرمان شوند و… در نتیجه وقتی کودکان یک شخص معلول را در جامعه ببینند؛ نه از یک فرد معلول می ترسند، نه او را مسخره می کنند و نه رفتار ترحم آمیزی با او دارند. یک فرد معلول در ذهن او، همان قهرمانی است که بر روی سکوی پارالمپیک قرار گرفته است. لذا پوشش رسانه ای گسترده رویدادهای این چنینی، اثرات مثبت دیگری هم دارد که مدیران رسانه های جمعی و هر کس که تریبونی دارد نباید از آن غافل شود.
منبع: ماهنامه ی مانا.