نویسنده: میرهادی نایینیزاده: دانشجوی دکتری پژوهش های قرآنی
بازیکن سابق تیم ملی گلبال ایران از سال ۲۰۱۳، حضور در دو دوره مسابقات جهانی، دو دوره مسابقات پارا آسیایی، ۴ دوره قهرمانی آسیا، و ۱ دوره پارا آسیایی، کسب دو مقام قهرمانی پارا آسیایی، ۱ بار قهرمان آسیا در مسابقات پارا پاسیفیک آسیایی و کسب دو بار عنوان نایب قهرمانی آسیا، افتخاراتی هستند که میهمان امروز من در ستون مشاغل به آنها دست یافته است. در این شماره از ستون مشاغل مانا، پای صحبت های محمد منصوری می نشینیم.
*محمد عزیز! اگر صحبت ابتدایی با خوانندگان و شنوندگان ما داری در خدمتیم.
-من هم به مخاطبین مجله مانا عرض سلام و ادب دارم؛ امیدوارم مسابقات هیجان انگیز المپیک و پارالمپیک را دیده باشید و از افتخار آفرینی ورزشکاران کشورمان، به ویژه کاروان نابینایان و کم بینایان ما لذت کافی را برده باشید.
*اجازه می خواهم از ابتدای کار شما، گفت و گو را آغاز کنم. چه اتفاقی افتاد که شما به سمت ورزش حرفه ای گلبال کشیده شدید؟
-می توانم بگویم ورود من به رشته گلبال خیلی تصادفی اتفاق افتاد. من برای تمرین رشته دو و میدانی به هیئت نابینایان استان تهران مراجعه کردم و به دلیل نبود فضای تمرینی برای این رشته و وجود سالن تمرین گلبال به این سمت هدایت شدم. البته می توانم بگویم این تلاقی من و گلبال اتفاق خوبی بود؛ زیرا من با این ورزش از طریق مدرسه آشنا بودم و البته استعداد لازم برای ادامه آن را در خود می دیدم.
*از استعداد گفتی: از نظر تو یک گلبالیست خوب باید دارای چه پارامتر هایی باشد که به او با استعداد تلقی شود؟
-اولین پارامتری که می توان گفت لازمه فعالیت یک گلبالیست ماهر است، داشتن حس شنوایی قوی و تبدیل آن به مهارت در ورزش گلبال است. از سوی دیگر توان بدنی که شامل رفلکس مناسب، سرعت بالا و استقامت لازم نیز از سایر الزامات این ورزش به شمار می آیند. باید اضافه کنم داشتن قد بلند و دست و پای کشیده هم می تواند در پیشرفت ورزشکاران رشته گلبال دارای اهمیت باشد.
*از آنجا که گفت و گوی ما به موارد کاری و حرفه ای این رشته می پردازد، تلاش می کنم چند و چون آن را در نظر بگیرم. از نظر تو نقطه آغاز فعالیت یک گلبالیست باید از چه سنی باشد؟
-از نظر من بهترین زمان ورود به گلبال یا هر رشته ورزشی دیگری، سن پایه، یعنی بین ۱۴ تا ۱۵ سالگی است. در این سن می توان ذهن و بدن را به خوبی برای یک رشته مشخص پرورش داد و توقع داشت که افراد بتوانند به یک تصور درست از جایی که در آن قرار دارند برسند. اجازه بدهید در باره پایان حرفه ای این ورزش هم به شما بگویم: کاملا بستگی به ذهنیت و توان بدنی افراد دارد. همین حالا در کشور لیتوانی یک ورزشکار ۴۵ ساله وجود دارد که دارد گلبال را به صورت حرفه ای دنبال می کند و یکی از اعضای اصلی تیم ملی این کشور هم هست؛ بنا بر این همه چیز به نوع ورود شما و شناخت توانایی هایی دارد که در شما نهفته است. من همانطور که گفتم این ورزش را از همان سنین پایه آغاز کردم و به همه توصیه می کنم این کار را بکنند.
*به محمد منصوری برمیگردیم. محمد! تو از سنین پایه وارد این رشته شدی و به پیراهن تیم ملی رسیدی. اگر ممکن است در باره طول این فرآیند برای مخاطبین ما صحبت کن. چه قدم هایی برای این کار برداشتی؟ چه اتفاقات مثبتی برای تو افتاد؟
-وقتی من در سنین پایه وارد این رشته شدم، توانستم در مسابقات جوانان کشور بخت خود را برای گلبالیست شدن بیازمایم. در این دوره بود که توانستم پست تخصصی خود را پیدا کنم و در آن تجربه و توان بیشتری کسب کنم. با پایان یافتن دوران مدرسه و ورود به دانشگاه فرصت بیشتری برای من به وجود آمد تا وقت بیشتری برای تمرین گلبال اختصاص دهم. در همین دوره بود که موفق شدم با تیم پرسپلیس تهران، که در آن زمان تیم گلبال داشت، قرارداد امضا کنم و همزمان با این اتفاق به تیم ملی امید نیز دعوت شدم. این دو اتفاق باعث شدند که من توان بیشتری برای پیشرفت در گلبال بگذارنم و با ممارست و تمرین افتخار پوشیدن پیراهن تیم ملی کشورم را به دست بیاورم.
*محمد جان! یک گلبالیست چقدر باید وقت خود را به این رشته اختصاص دهد؟
-این کاملاً به این بستگی دارد که شما چه نگرشی نسبت به گلبال داشته باشید. اگر به این ورزش به چشم یک تفریح سالم نگاه کنید شاید سه جلسه در هفته بتواند برای شما کافی باشد؛ اما اگر به چشم یک ورزشکار حرفه ای که قصد رسیدن به مراحل بالا تا حد پوشیدن پیراهن تیم ملی را داشته باشد، این ورزش را دنبال کنید، از نظر من باید مثل یک کارمند که وقت و انرژی خود را برای کار خود می گذارد تمام زمان خود را به آن اختصاص دهید. این نظر من است و احتمال دارد کسانی با من در این باره هم سو نباشند؛ اما من بر اساس تجربه ای که دارم می گویم نمی توان یک گلبالیست لا اقل نیمه حرفه ای بود و به کار های دیگر هم پرداخت.
*وقتی از دور به رشته گلبال نگاه می کنیم می بینیم دو تیم سه نفره، در دو وقت ۱۲ دقیقه ای با هم به رقابت می پردازند. از تمرین های مربوط به این رشته و سختی های آن برایمان صحبت کن.
-بر اساس آموزش هایی که به ما داده شده است؛ گلبال یک ورزش بی هوازی به حساب می آید که تمام پارامتر های آمادگی جسمانی را باید در بر داشته باشد. ما انواع و اقسام تمرین ها را برای رسیدن به این منظور باید انجام دهیم. تمرین هایی برای تقویت چابکی، سرعت و استقامت برای یک گلبالیست لازم هستند. ما باید کار با وزنه را انجام بدهیم، دویدن های طولانی اینتروال یا متقاطع را تجربه کنیم و بسیاری دیگر از تمرین هایی که برای آمادگی جسمانی لازم هستند از فعالیت های تمرینی ورزش گلبال نیز محسوب می شوند. برای تقویت شنوایی نیز تمرینات متنوعی انجام می شود که خیلی نمی توان آنها را توضیح داد. به عنوان مثال: ضربه زدن در حالات متفاوت صدایی و ایجاد اصوات متفاوت برای دست یابی به تمرکز لازم در شنوایی را می توان از اقداماتی دانست که معمولاً در سالن های گلبال به کار برده می شوند.
*در ابتدای صحبت به مدال آوری کاروان ایران در پارالمپیک و قهرمانی های تیم گلبال اشاره کردی. جایگاه ما در ورزش نابینایان دنیا کجاست؟
-اگر بخواهم از ورزش خودم، گلبال، پاسخ شما را آغاز کنم؛ باید بگویم: ما در جایگاه پنجم گلبال دنیا قرار داریم. فوتبال پنج نفره ما نیز جایگاه مناسبی در دنیا دارد که متأسفانه امسال با وجود داشتن مقام نایب قهرمانی پارالمپیک پیشین و کسب سهمیه در مسابقات آسیایی، نتوانست عازم توکیو شود. در رشته جودو نیز سرمایه گذاری خوبی صورت گرفته است و ثمره آن دو طلایی بود که ما در سنگین وزن پارالمپیک کسب کردیم. همچنین باید به افتخار آفرینی ورزشکاران رشته دو و میدانی کشورمان اشاره کرد که پیام آور شادی برای مردم شدند. بیان این نکته خالی از لطف نیست که این کارنامه درخشان نتیجه حضور فقط ۸ نفر از ورزشکاران نابینا و کم بیناست. تصور می کنم ذکر این مثال ها کافی باشد که جایگاه ایران در ورزش نابینایان و کم بینایان دنیا را ترسیم کنم.
*بعد از پرداختن به موارد افتخار آمیز، می خواهم زاویه نگاهمان را به این مقوله کاملاً تغییر دهم و در باره موانع و مشکلاتی که برای ورزشکاران نابینا و کم بینا، در مراحل گوناگون، ممکن است پیش بیاید صحبت کنیم.
*اولین و مهمترین موضوعی که باید به آن اشاره کنم این است که: یک ورزشکار نابینا زمانی مورد حمایت مسئولین قرار می گیرد که بتواند صاحب مدال شود. تا پیش از کسب گردن آویز تمام هزینه های یک ورزشکار، که کم هم نیست، باید بر عهده خود او باشد. من نمی توانم در باره درستی و نا درستی این نگاه مسئولین اظهار نظر کنم؛ اما باید به وجود این واقعیت اشاره داشته باشم. از طرف دیگر، این به معنی پاک کردن صورت مسئله و کنار گذاشتن ورزش حرفه ای هم نیست. بسیاری از ورزشکاران نابینا توانسته اند با تلاش و پشتکار فراوان خود، نظر حمایتی مسئولین را به خود جلب کنند.
*امکان دارد هزینه های ورزش گلبال را بیشتر تشریح کنی؟
-از آنجا که گلبال ورزش اول نابینایان و کم بینایان است؛ حمایت هایی از قبیل اختصاص کفش و لباس تمرین به بچه ها از سوی مسئولین انجام می شود. اما می خواهم به این نکته اشاره کنم که زیرساخت های ورزش برای افراد دارای آسیب بینایی به هیچ وجه مناسب سازی نشده است. به عنوان مثال: فقط در استان تهران سالن شهید هرندی است که امکان استفاده برای نابینایان را فراهم آورده است و افراد باید از راه های دور و نزدیک، با صرف انرژی فراوان، خود را به این سالن برسانند تا بتوانند ورزش کنند. این در حالی است که برای سایر افراد امکانات بسیار بیشتری فراهم است و آنها می توانند در جا هایی به مراتب نزدیک تر به محل سکونت شان به تمرین های اختصاصی خود بپردازند.
*اگر فعالیت های گروهی ورزشی را در نظر نگیریم، چه موانعی وجود دارد که یک نابینا نتواند در یک سالن بدنسازی عادی تمرین کند؟
-اجازه بدهید قبل از پرداختن به این پرسش نکاتی در باب مشکلات گلبال متذکر شوم. گلبال، مانند هر رشته توپی دیگر، ملزوماتی دارد که چنان که پیشتر اشاره کردم، امکانات آن فقط در نقاط محدودی وجود دارد. در همان نقاط محدود هم مشکلات عدیده ای وجود دارد که می توان به عنوان مثال کافی نبودن توپ گلبال را مدّ نظر قرار داد. با این که فدراسیون تمام تلاش خود را برای وارد کردن توپ به کار بسته است، اما هنوز مجوز واردات توپ گلبال صادر نشده است.
در پاسخ به سؤال شما می توانم بگویم: عدم توجه به موارد ایمنی برای نابینایان از مهم ترین مشکلاتی است که در سالن های عمومی به چشم می آید. شما تصور کنید یک فرد دارای آسیب بینایی باید با اشیاء سنگینی مواجه باشد که کف زمین و بدون داشتن هیچ قاعده ای رها شده اند. او باید از طرفی حواس خود را معطوف به ورزش کند و از سویی حواسش به این باشد که به چیز سنگینی برخورد نکند و آسیب نبیند.
*از جایی که مخاطبین ما در سراسر کشور هستند، لطفا در باره امکانات گلبال در سایر نقاط ایران برایمان صحبت کن.
-باید بگویم: متأسفانه از ۳۱ استان کشور ما شاید فقط در ۱۰ تا ۱۱ استان کشور، امکانات گلبال وجود دارد و در همان استان ها سالن هایی که به گلبال اختصاص داده شده اند فاقد امکانات بهداشتی کافی هستند. برخی دروازه های گلبال حتی تور ندارند و به ورزشکاران اجازه تقسیم بندی صحیح زمین گلبال با چسب یا ریسمان های رایج برای این کار داده نمی شود.
*قدری هم در باره جایگاه و امکانات بانوان گلبالیست کشورمان صحبت کنیم.
-از نظر بسیاری از مربیان گلبال، دختران گلبالیست ما به دلیل داشتن فیزیک بسیار مناسب، حتی می توانند جلوتر از آقایان قهرمان جهان یا پارالمپیک باشند؛ اما به خاطر شرکت کشور اسرائیل در مسابقات جهانی آنها نمی توانند در این مسابقات حاضر باشند و فقط امکان حضور در مسابقات آسیایی را دارند. از نظر امکانات تبعاً بانوان گلبالیست امکانات کمتری نسبت به آقایان دارند؛ به این کمبود امکانات باید فقر مربی را نیز افزود. مربیان بانوی ما نتوانسته اند حضور فعالی در عرصه های بین المللی داشته باشند و با وجود این که افراد دارای کارت مربی گری کم نیستند، اما خیلی مربیان کار آزموده ای در این رشته وجود ندارد.
*محمد! چقدر حضور در تیم ملی به شایستگی ورزشی افراد و نه مسائل دیگر بستگی دارد؟
-تجربه خود من نشان می دهد این پروسه از مسابقات باشگاهی در سطح استان به مسابقات در سطح کشوری و از آنجا به تیم امید و نهایتاً تیم ملی منتج شده است. به نظر می رسد این فرآیند چند ساله کاملاً بر اساس نوعی شایسته سالاری تنظیم شده است. مطلبی که نباید از نظر دور بماند این است که: اعمال سلیقه ورزشی در هر رشته و نزد هر مربی وجود دارد و آن را نباید حمل بر عدم شایسته سالاری کرد. هر مربی برای خود سبک و سیاقی دارد و برخی بازیکنان در اشل تمرینی او جای خاصی ندارند. این محدود به رشته گلبال نیست و می تواند برای هر رشته دیگری صادق باشد. اما به جرأت می توانم بگویم: اگر کسی استعداد بالقوه ای داشته باشد، مربیان تیم ملی ما از او استقبال می کنند و او را به اردو ها فرا می خوانند.
*در بحث هایی که مطرح شد؛ اشاره هایی به بحث درآمد در رشته گلبال داشتی. لطفاً این موضوع را بیشتر برای شنوندگان و مخاطبان ما باز کن.
-باید صریح بگویم: رشته گلبال به هیچ وجه مانند رشته های درآمد زایی مثل فوتبال، والیبال، بسکتبال یا کشتی نیست که بتوان از طریق آنها به درآمد کافی رسید. به جرأت می گویم: هزینه های این رشته به مراتب برای افراد بیشتر از درآمد آن است و کسی نباید به منظور کسب درآمد وارد این رشته بشود. در تیم ملی هم فقط وقتی شما نتیجه مطلوبی در بازی های آسیایی یا پارالمپیک کسب کرده باشید می توانید منتظر حقوق قابل توجهی باشید که البته باید بدانید پیش پیش بخشی از آن را نیز هزینه کرده اید. اما با تمام این مسائل به نظر من ورزش کردن می تواند به زندگی روزمره و آینده افراد دارای آسیب بینایی کمک شایان توجهی بکند. حتی ورزش آماتور می تواند افراد را از خانه بیرون بکشد و انزوایی که بیشتر افراد نابینا را دچار می کند از بین ببرند. باید توجه کرد که معلولیت نابینایی باعث برخی معضلات حرکتی و رفتاری می شود که کمترین فایده ورزش برای این افراد، جلوگیری از آنهاست.
*از این که در این گفت و گو کنار ما بودی بی نهایت از تو سپاس گزارم و برایت آرزوی توفیق روز افزون دارم.
منبع: ماهنامه ی مانا.