نویسنده: مجتبی خادمی: کارشناس زبان انگلیسی، بنیان گذار اولین سایت فارسی ویژه نابینایان
در شماره سوم مانا، دو خبر در حوزه چشم پزشکی را به همراه محتوایی که مدرسه هدلی در خصوص بیماری های شبکیه در قالب یک پادکست تهیه کرده است، برایتان تدارک دیده ام.
ابتدا سری بزنیم به اسپوتنیک و خبر ایجاد بینایی مصنوعی برای نابینایان از طریق کاشت شبکیه که در روزنامه نو آوران ترجمه شده و به چاپ رسیده است. تیمی از مهندسان ای پی اف ال فناوری را توسعه داده اند که می تواند تا حدی بینایی را در افراد نابینا باز گرداند. یکی از پژوهش گران بخش مهندسی مغز و اعصاب در دانشکده مهندسی ای پی اف ال، این موضوع را به محور تحقیقات تبدیل کرده است.
حدود پنج سال است که او و تیمش در حال ساخت شبکیه کاشتنی هستند که با عینک های هوشمند مجهز به دوربین و یک ریز رایانه کار می کند.
این دانشمند می گوید: «سیستم ما به گونه ای طراحی شده است که با استفاده از الکترود هایی برای تحریک سلول های شبکیه، به افراد نابینا نوعی دید مصنوعی می دهد».
دوربین تعبیه شده در عینک های هوشمند، تصاویری را در زمینه بینایی فرد استفاده کننده ضبط می کند و داده ها را به ریز رایانه ای که در یکی از قطعات نهایی عینک قرار دارد، ارسال می کند. ریز رایانه، داده ها را به سیگنال های نوری تبدیل می کند که به الکترود های ایمپلنت شبکیه منتقل می شوند. سپس الکترود ها، شبکیه را به گونه ای تحریک می کنند که فرد نسخه ساده و سیاه و سفید تصویر را می بیند. این نسخه ساده، از نقاط نوری تشکیل شده است که هنگام تحریک سلول های شبکیه، ظاهر می شوند. با این حال، استفاده کنندگان باید برای ایجاد اشکال و اشیاء، نقاط نوری متعددی را تفسیر کنند.
دانشمند فوق الذکر اظهار می کند: «مثل این است که وقتی در آسمان شب به ستاره ها نگاه می کنید، می توانید یاد بگیرید که صورت فلکی خاصی را تشخیص دهید».
تنها نکته قابل توجه این است که این سیستم هنوز روی انسان آزمایش نشده است. تیم تحقیق ابتدا باید از نتایج خود اطمینان حاصل کند.
این محقق بیان می کند: «ما هنوز مجاز به کاشتن این دستگاه در بیماران انسانی نیستیم، زیرا اخذ تأییدیه پزشکی مدت زمان زیادی طول می کشد». در واقع، مهندسان، یک برنامه واقعیت مجازی را ایجاد کرده اند که می تواند آن چه را که بیماران با کاشت شبکیه می بینند، شبیه سازی کند. کاشت شبکیه می تواند برای نابینایان بینایی مصنوعی فراهم کند.
برای اندازه گیری بینایی، از دو پارامتر استفاده می شود: میدان دید و وضوح بینایی. بنا بر این، مهندسان از همین دو پارامتر برای ارزیابی سیستم خود استفاده کردند. ایمپلنت شبکیه ای که آن ها ساخته اند حاوی 10500 الکترود است که هر کدام برای تولید یک نقطه نور به کار می روند. «ما مطمئن نبودیم که این تعداد الکترود، زیاد است یا کافی نیست. ما مجبور بودیم فقط تعداد مناسب را کشف کنیم تا تصویر تولید شده خیلی دشوار نشود. نقاط باید به اندازه کافی از هم فاصله داشته باشند تا بیمار بتواند میان دو مورد از آن ها که به هم نزدیکند تمایز قائل شود؛ در عین حال باید تعداد آن ها به اندازه کافی باشد تا وضوح تصویر مطلوب را فراهم کند.
مهندسان همچنین باید اطمینان حاصل کنند که هر الکترود می تواند به طور مطمئن یک نقطه نوری تولید کند.
«ما می خواستیم اطمینان حاصل کنیم که دو الکترود قسمت مشابهی از شبکیه را تحریک نمی کنند. بنا بر این آزمایشات الکترو فیزیولوژیکی را انجام دادیم که شامل ثبت فعالیت سلول های گانگلیونی شبکیه می شد.
خبر جالبی بود که به نظر می رسد واقعا ارزش خواندنش را داشت. سال های پیش تر، شبکیه هایی که ساخته شده بودند، زیر ده الکترود داشتند و گویا این مرتبه باید منتظر نتایج خیره کننده تری باشیم. اما برویم سراغ گجت باز هایی که معتقدند وسایل الکترونیکی کوچک مانند تلفن همراه، فقط برای بازی و تماس و پیام ساخته نشده اند و می توانند در بحث های درمانی نیز حرفی برای گفتن داشته باشند. آیا تلفن های هوشمند می توانند از نابینایی ناشی از آب سیاه جلوگیری کنند؟
چشم، به دلیل کاربرد در تمام امور روزمره، برای انسان عضوی بسیار حساس و ارزشمند به حساب می آید. بنا بر این، وضعیت تداوم سلامتی آن برای افراد در سراسر جهان از اهمیت بالایی برخوردار است. برخی از شایع ترین بیماری های چشمی، اغلب قابل اجتناب هستند و مدتی قبل از آغاز، عوامل خطر زای شدیدی را نشان می دهند.
برای نمونه، در خصوص بیماری رتینوپاتی دیابتی، مبتلایان به دیابت، به طور خاص در معرض خطر قرار دارند؛ لذا مرتبا تحت بررسی رتینوپاتی نا آشکار، یعنی برجستگی های ریزی که در رگ های خونی چشم ایجاد می شوند، قرار می گیرند.
با این حال، در خصوص بیماری آب سیاه، یک بیماری چشمی که سن و فشار داخلی چشم از عوامل خطر زای آن محسوب می شوند، تعیین گروه خاصی که در معرض ریسک ابتلا قرار دارند، دشوار تر است. از همین رو، اندازه گیری فشار داخلی چشم که دقیق، غیر تهاجمی، و سیار باشد، شیوه ای به دست می دهد که بتوان فشار داخلی چشم هر فرد را در یک دوره طولانی به طور مداوم تحت نظر قرار داد. این اتفاق، به تشخیص و درمان زود هنگام این مشکل منجر خواهد شد، که احتمال حفظ قوه بینایی شخص را به طور چشم گیری افزایش می دهد.
شناسایی زود هنگام افزایش میزان فشار داخلی چشم ناشی از آب سیاه، می تواند از بیماری های شدید چشمی پیشگیری به عمل آورد و نهایتا جلوی از دست رفتن قوه بینایی را بگیرد. در حال حاضر، نیاز به اندازه گیری دقیق و سیار فشار داخلی چشم که با ضخامت مرکزی قرنیه هم بستگی نشان ندهد، در شیوه های مرسوم نظام مراقبت های درمانی امروزی، بر آورده نشده است. به طور بالقوه، می توان امواج صوتی را برای اندازه گیری سیار به کار گرفت.
با این حال، آزمایش ها در یک مطالعه جامع که نشان می دهد فشار داخلی یک شیء با ضریب بازتاب صوتی آن مرتبط است، نظریه ای را به تأیید می رساند که امکان اجرای اندازه گیری سیار فشار داخلی چشم را به واسطه یک تلفن هوشمند فراهم می کند.
می توان از تلفن های هوشمند، برای اسکن چشم افراد در خصوص علائم اولیه آب سیاه استفاده و از بیماری های شدید چشمی و نابینایی پیشگیری کرد. اخیرا تحقیقات مشخص کرده اند برخی از شایع ترین بیماری های چشمی قابل پیشگیری هستند و پیش از آغاز، عوامل خطر زای شدیدی از خود به نمایش می گذارند؛ اما تعیین گروه خاصی که در معرض آب سیاه قرار دارند، بسیار دشوار است.
دانشمندان در دانشگاه بیرمنگام، آزمایش های موفقیت آمیزی را با استفاده از امواج صوتی و یک مدل چشمی به انجام رسانده اند که در نشریه گزارش های مهندسی به چاپ رسیده است.
«استاندارد طلایی» اندازه گیری فشار داخلی چشم، تقارن سنجی طی ریختن قطره های بی حس کننده و به دنبال آن رنگ غیر سمی در چشم است که مشکلات و خطا های مختص به خود را به همراه دارد.
یکی از عوامل خطر زای مستقل آب سیاه، ضخامت اندک مرکز قرنیه است که می تواند به دلایل طبیعی یا جراحی چشم با لیزر رخ داده باشد.
ضخامت اندک مرکز قرنیه، موجب می شود فشار داخلی چشم در روش تقارن سنجی، به طور مصنوعی پایین نشان داده شود. تنها روش راستی آزمایی میزان فشار داخلی چشم، معاینه کامل چشم است که در وضعیت سیار امکان پذیر نیست. به علاوه، خرید این تجهیزات، برای اکثر مردم بسیار گران است تا بتوانند جهت نظارت طولانی مدت در خانه از آن استفاده کنند. فشار داخلی چشم، یک معیار اساسی سلامت قوه بینایی محسوب می شود، که به واسطه فشار ایجاد شده با تازه سازی مداوم مایعات درون چشمی مشخص می شود. فشار بالای چشم، که اکثرا در افراد مسن رخ می دهد، به خاطر عدم توازن در تولید و تخلیه مایعات / زلالیه به وجود می آید. این خطر با افزایش سن بیشتر می شود، که به نوبه خود احتمال ابتلا به آب سیاه را بالا می برد.
آب سیاه، یک بیماری مرتبط با عصب بیناییست که بر آورد می شود 79.6 میلیون نفر در سرتاسر جهان گرفتارش باشند و اگر درمان نشود، به چشم آسیب می زند. در اکثر موارد، می توان با کنترل و درمان مناسب، از نابینایی ناشی از آب سیاه پیشگیری کرد.
این هم از تلاش دانشمندان برای کاربردی کردن تلفن همراه در چشم پزشکی. امیدوارم اگر واقعا برنامه ای ساخته شد که بتواند وضعیت چشم را تحت نظر بگیرد، حتما و حتما دسترس پذیر باشد و با صفحه خوان ها مشکلی نداشته باشد. در پایان، برویم سراغ مدرسه هدلی، و شما دوستداران گفتگو با متخصصان حیطه چشم پزشکی را بیش از این منتظر نگذاریم:
در این قسمت، ریکی انگر، با دکتر تیم موری، متخصص شبکیه، و اد هینز، مدیر ارشد برنامه های مدرسه هدلی، به گفتگو می نشینند و سوالات زیادی را که مردم در مورد بیماری های شبکیه، عوامل خطر زا، و نحوه درمان این بیماری ها دارند، مطرح می کنند. ترجمه ای که پیش روی شماست، تقطیع شده است و صرفا صحبت ها و پرسش هایی را که مهمتر تشخیص دادم در آن گنجاندم تا از چارچوب محدود ستون سرویس پزشکی بیرون نزند. برای این که در جریان باشید کدام صحبت متعلق به کدام شخص است، اسم شخص صحبت کننده را در ابتدای صحبت هایش نوشته ام:
می خواهیم با دکتر تیم موری، متخصص شبکیه، عضو انجمن متخصصان شبکیه چشم آمریکا، در خصوص تباهی لکه زرد و سایر بیماری های مرتبط گپ بزنیم. دکتر موری، بیماری های چشمی مانند تباهی لکه زرد و رتینوپاتی دیابتی را درمان می کند. او به سوالات متداول پاسخ می دهد و دیدگاه خود را در مورد آینده درمان ها با ما به اشتراک می گذارد.
اد هینز: دکتر موری ، در ابتدا، راجع به انجمن متخصصان شبکیه چشم آمریکا صحبت کنیم. در مورد این نهاد توضیح دهید و اینکه چرا شنوندگان ما باید در مورد آن بدانند؟
دکتر تیم موری: انجمن متخصصان شبکیه چشم آمریکا، بزرگترین جامعه فلوشی های شبکیه چشم آموزش دیده در ایالات متحده و حتی در جهان است که در سطح آموزش های ما قرار دارد؛ بنا بر این، وقتی به دنبال یک پزشک می گردید، واقعاً گاهی اوقات دشوار است که متخصصی خبره را پیدا کنید و با خودتان می گویید از کجا بدانم کسی که مرا ویزیت می کند آموزش های مکفی را دریافت کرده است؟ و به همین دلیل فکر می کنم جایگاه انجمن متخصصان شبکیه چشم آمریکا، بسیار مهم است. این انجمن به شما اطمینان می دهد هر شخصی که عضو آن است، دارای مدارک و مدارج عالی از یک جامعه دانشگاهی است که گذراندن دوره های مربوطه در آن دو سال به طول انجامیده و حد اقل آموزش های جراحی و پزشکی مورد نیاز در آن دوره ها گنجانده شده است. به نظرم این مسئله برای هر بیماری که نیاز به درمان و مراقبت تخصصی دارد بسیار مهم باشد.
اد هینز: آیا بیماری های متداولی وجود دارد که متخصصان شبکیه چشم عموماً معالجه می کنند؟ آیا موارد خاصی وجود دارد که بیشتر از بقیه مشاهده می شود ؟
دکتر تیم موری: از دیدگاه تخصص شبکیه، سه مورد از متداول ترین بیماری های قابل درمان که در ایالات متحده شایع است و اگر رها شود منجر به نابینایی می گردد، عبارتند از: تباهی لکه زرد وابسته به سن، که می تواند باعث از دست دادن بینایی مرکزی و منجر به نابینایی مرکزی شود، رتینوپاتی دیابتی، که با گذشت زمان برای بیمارانی که دیابت طولانی مدت داشته اند در نتیجهٔ بیماریشان رخ می دهد، و نهایتا بیماری های عروقی مانند سکته چشمی. این ها سه مورد از شایع ترین بیماری هایی هستند که جزو تخصص متخصص شبکیه است و می تواند به نابینایی شما منجر شود؛ اما اکنون به طرز شگفت انگیزی قابل درمان هستند.
اد هینز: یک بیمار چه مراحلی را از سر می گذراند تا به شما برسد؟ عموما ترتیب اتفاقاتی که طی می شود تا از مطب شما سر در بیاورد چیست؟
دکتر تیم موری: اکثر بیماری های چشمی که در مطب من به آن ها رسیدگی می شود، از جمله: عمده سرطان های چشمی که من به آن ها رسیدگی می کنم، کلا هیچ علائمی ندارند. کمی ترسناک است. اما برای بیماران علامت دار که به ما مراجعه می کنند، بیشترین علائم عبارتند از: چشمک زدن ناگهانی نور مشابه نور چراغ در چشم، که در پزشکی آن را فوتوپسیا می نامیم، از دست دادن ناگهانی بینایی، که ما در پزشکی آن را فقدان میدان دید می نامیم. ممکن است بخشی از بینایی، از دست رفته باشد، مشابه این که یک پرده جلوی چشم کشیده شده باشد، یا می تواند کل بینایی را شامل شود. ممکن است بیماران با اختلال بینایی دید کج و معوج که در واقع تاری دید مرکزیست مواجه شوند، یا شاید اجسام شناوری را ببینند که ناگهان در چشمانشان ظاهر می شود که می تواند به خون ریزی داخلی چشم و به طور بالقوه به پیشرفت جدا شدگی شبکیه مربوط باشد.
اد هینز: به نظرم بسیاری از کسانی که تا به حال به متخصص شبکیه مراجعه نکرده اند، فکر می کنند تجربه مراجعه به متخصص شبکیه، همانند مراجعه به یک پزشک بینایی سنجی است؛ یعنی این که به مطب مراجعه کنند، در بزنند، وارد مطب شوند، و پزشکشان را ملاقات کنند. طبق تجربه خودم، همیشه این طور نیست. پس اگر امکان دارد، توضیح دهید وقتی یک بیمار تازه وارد به یک متخصص شبکیه مراجعه می کند، چه چیز را تجربه خواهد کرد؟
دکتر تیم موری: خب در واقع، اکثر ما متخصصان شبکیه، به صورت ارجاعی کار می کنیم؛ یعنی شما پیش تر توسط یک بینایی سنج یا یک چشم پزشک دیگر ویزیت شده اید، که تشخیص داده است مشکلی دارید که به متخصص چشم مربوط می شود؛ لذا شما را به متخصص شبکیه معرفی کرده است. مشکلاتی که بیماران به خاطر آن ها معرفی می شوند، اکثرا مواردی کاملا اورژانسی هستند. ممکن است اشک یا جدا شدگی یا تومور در شبکیه، شواهدی از وقوع یک سکته چشمی، یا خون ریزی ناشی از دیابت مشاهده کنند. پس اکثر بیماران ما، وقتی متوجه می شوند به یک متخصص شبکیه نیاز دارند، باید هر چه سریع تر حتما توسط یک متخصص شبکیه ویزیت شوند. می دانی اد؟ یکی از موقعیت های دیگری که زمینه ملاقات بیماران با ما متخصصین شبکیه را فراهم می کند، به این شکل است که بسیاری از اوقات، شاهد بیماری هایی هستیم که ریشه خانوادگی دارند. این جاست که متوجه می شویم ممکن است پدر، مادر، فرزند، خواهر یا برادر یکی از اعضای آن خانواده، مبتلا باشد؛ لذا ما به عنوان متخصص شبکیه، از آن ها می خواهیم اعضای خانواده شان را برای معاینه بیاورند.
اد هینز: و در این میان، ارائه مشاوره ژنتیک به این دسته از اشخاص نیز در دستور کار قرار دارد. درست است؟
دکتر تیم موری: پیشرفت های حاصل شده در علم ژنتیک، واقعا شگفت آور است. به همین دلیل، روز به روز، در تصمیم گیری های چشم پزشکان به خصوص متخصصان شبکیه نقش پر رنگ تری به خود می گیرد. پس بله. حتما مشاوره ژنتیک در اختیار بیماران قرار می دهیم. برای همین بخش عمده ژنتیک در خصوص این گونه بیماری ها دارای پیچیدگی های عجیبی است. بنابراین زمانی که بدانیم عامل ژنتیکی وجود دارد، اما احتمال می رود خطر بیشتری متوجه اعضای خانواده باشد، اغلب در خصوص ریسک خانواده صحبت می کنیم. احتمالا می دانید اولین درمان ژنتیکی تأیید شده، به تازگی در خصوص چشم به کار گرفته شده، و درمانیست که بهبود نابینایی دوران کودکی ناشی از بیماری آر پی یا رنگ دانه ای شدن شبکیه را هدف قرار داده است. انسان واقعا شگفت زده می شود.
اد هینز: بسیاری از افراد وقتی متوجه می شوند مشکل شبکیه دارند، از این می ترسند که بینایی خود را برای همیشه از دست بدهند. لطفا بگویید آیا می توان پیشرفت این مشکلات را کند کرد یا شرایط را به حالت اولیه برگرداند؟
دکتر تیم موری: می دانی اد؟ به نظرم مهم ترین پیامی که باید به گوش همه برسد؛ این است که بسیاری از مشکلاتی که در گذشته به طور معمول موجب نابینایی پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها در آن زمان می شدند، اکنون به راحتی قابل درمانند و شرط اصلی درمان شدن، تشخیص زود هنگام و مراجعه به متخصص است که تجهیزات کافی برای انجام بهترین مراقبت از بیمار را در اختیار دارد.
اد هینز: و حالا که بحث از درمان شد، بیایید برای نمونه راجع به تباهی لکه زرد وابسته به سن صحبت کنیم. می دانم ده سال پیش، بحث تزریق در میان نبود و تباهی لکه زرد مرطوب، واقعا یک مشکل آزار دهنده بود. امروزه، مردم تحت درمان تزریقی قرار می گیرند. آیا این تزریق ها باید تا آخر عمر ادامه داشته باشند؟
دکتر تیم موری: خب اول از همه، ضروری است به این مسئله توجه شود که اغلب گونه های تباهی لکه زرد، که جزو انواع خشک هستند، اصلاً به درمان تزریقی نیاز ندارند. پس همان طور که احتمالاً خودتان تصور می کنید، وجود یک تشخیص صحیح، بسیار مهم است. فناوری برای انجام تشخیص صحیح، به طور باور نکردنی دقیق شده است. می دانی اد؟ اکنون یک فناوری به نام توموگرافی انسجام نوری در اختیار داریم که یک اسکن لیزری بسیار دقیق از چشم انجام می دهد. آنقدر دقیق که حتی از آن چه من در دانش کده پزشکی با میکروسکوپ مشاهده می کردم هم بهتر است.
در چنین موقعیتیست که انسان با خود می گوید: «وای. مگه میشه مگه داریم». این ارزیابی های آزمایشگاهی به ما امکان می دهد در مورد چگونگی درمان بیمار، بسیار دقیق باشیم. در این مرحله، درمان بیمار را صرفا برای خودش شخصی سازی می کنیم. پس این طور نیست که یک درمان خاص، برای همه مناسب باشد.
هر بیمار، به طور منحصر به فرد شناسایی می شود و درمان مختص به خود را بسته به واکنش بدنش دریافت می کند. برخی از بیماران، وضعیت مناسبی دارند و با یک بار تزریق، کارشان راه می افتد و اصلاً به هیچ تزریق اضافه ای نیاز پیدا نمی کنند، در حالی که بعضی هم باید تا آخر عمر تحت درمان تزریقی باشند. اما با توجه به آن چه گفته شد، این تزریقات، ارزش آن را دارد که به طور کامل انجام شود. به این دلیل که تا پیش از ظهور این درمان تزریقی، که البته من در این راه تقریبا تجربیات بیشتری نسبت به سایرین داشته ام، تمام مبتلایان به تباهی لکه زرد مرطوب، نابینا می شدند. امروزه تقریبا هرگز شاهد چنین اتفاقی نبوده ام. و می دانی اد؟ اگر هم شاهد چنین اتفاقی بوده ام، به خاطر این بوده که بیمار دیر مراجعه کرده یا به هر دلیلی نتوانسته است درمانش را ادامه دهد. همان طور که می بینید، این یک تغییر شگفت آور است که حتی طی دهه گذشته در علم پزشکی ایجاد شده است.
اد هینز: می خواهم به طور مختصر در باره تباهی لکه زرد از شما بپرسم. در این خصوص یک سوال هست که همیشه از طرف افراد مسن از من پرسیده می شود. مددجویان بسیاری داشته ام که به من گفته اند: «خب. متخصص شبکیه به من گفته است کاری نمی شود برای شما انجام داد. چه دلیلی دارد به مراجعاتم ادامه دهم؟» و شما به بیماری که چنین نگاهی دارد چه توصیه ای دارید؟
دکتر تیم موری: در واقع، اولین دلیلی که شما باید همچنان درمان تباهی لکه زرد خشک را ادامه دهید، این است که می تواند به تباهی لکه زرد مرطوب تبدیل شود، که نوع مرطوب این بیماری، به طور باور نکردنی قابل درمان است، و نوع مرطوب این بیماری، نوعیست که به طور معمول به نابینایی منجر می شود. تباهی لکه زرد خشک معمولا تأثیر چشم گیری بر عملکرد بینایی بیمار ندارد، مگر این که به مشکلی به نام آتروفی جغرافیایی یا تباهی لکه زرد خشک پیشرفته دوچار شوند. اینجاست که بافت های شبکیه در مرکز به معنای واقعی کلمه نا کار آمد می شوند و رو به زوال می روند. خوشبختانه، آتروفی جغرافیایی، یکی از موارد بسیار نادر تباهی لکه زرد به حساب می آید. می دانی اد؟ حتی امروزه، برای این بیماری نیز خبر های هیجان انگیزی در راه است؛ چرا که برخی از مطالعات بالینی، در حال بررسی نحوه درمان تباهی لکه زرد آتروفیک که بر بینایی تأثیر می گذارد هستند. با توجه به آن چه گفتم، به نظرم یک بیمار که درگیر مشکلی با تأثیرات مزمن است، آخرین کاری که بخواهد انجام دهد، این است که مراجعاتش را ادامه ندهد.
اد هینز: یک سوء تفاهم دیگر هم هست که مردم به کرات درباره آن با من صحبت می کنند. آن ها می گویند: «خب. من تا قبل از این که آب مرواریدم را درنیاورده بودند، تباهی لکه زرد نداشتم». یعنی مردم به این نتیجه رسیده اند که در آوردن آب مروارید، باعث شده است به تباهی لکه زرد مبتلا شوند. شما برای بیماری که چنین نگاهی دارد چه توصیه ای دارید؟
دکتر تیم موری: در این خصوص، دو نکته مطرح است. یکی از مواردی که سعی داریم به همکارانمان در باره جراحی آب مروارید بیاموزیم، این است که امروزه و در این عصر، بسیار حیاتیست که پیش از جراحی آب مروارید، لکه زرد به وسیله تصویر برداری بررسی شود. به این دلیل که اگر یک بیمار از پیش به تباهی لکه زرد مبتلا باشد، که دلیل متأثر شدن بیناییست، در آوردن آب مروارید، صرفا تباهی لکه زرد را آشکار می کند. پس به نظرم بهترین کار، بررسی لکه زرد و مشاوره دادن به بیماران پیش از انجام هر کار است، به این ترتیب که بگوییم: ببین، قرار است آب مرواریدت را در بیاوریم، اما شما دوچار تباهی لکه زرد هستی، و ممکن است لازم باشد درمان های مربوطه را نزد متخصص شبکیه ادامه دهی».
همچنین به اطلاعت برسانم اگر آب مروارید را در آوردی، و به هر دلیلی نتیجه مطلوبی به لحاظ بهبود عملکرد بینایی حاصل نشد، باید حتما به متخصص شبکیه مراجعه کنی؛ چرا که متخصصان شبکیه می توانند بیشتر مشکلات شایع که پس از جراحی آب مروارید، قوه بینایی را محدود می کنند را درمان کنند. به نظرم این پیامیست که مددجویان شما و کلیه شنوندگان باید آویزه گوششان کنند.
اد هینز: اجازه دهید یک سوال کوچک دیگر هم در همین باره اضافه کنم. آیا از بیمارانتان می خواهید هنگامی که قرار است ویزیت شوند شریک یا همسر یا یک حامی را به همراه بیاورند؟ در واقع، به نظرم این سوالیست که پس از همه گیری کرونا به وجود آمده است.
دکتر تیم موری: به نظرم یکی از مهم ترین کار ها همین است. منظورم این است که تمام ما تجربه مراجعه به پزشک را داشته ایم، زمانی که در حال معاینه شدن و گفتگو با پزشک هستید، حتی یک سوال هم به ذهنتان خطور نمی کند، اما به محض این که پایتان را از مطب بیرون گذاشتید، هزاران سوال به ذهنتان هجوم می آورند. مسئله دیگر این است که اغلب ما صحبت های واقعا سنگینی مطرح می کنیم، و همراه داشتن کسی که برای شما به منزله گوش دوم باشد، واقعا کمک کننده است.
با این اوصاف، شخصا یکی از کسانی هستم که شدیدا معتقدم هر بیمار باید یک همراه با خود داشته باشد. بیمارانی که شرایط پیچیده ای دارند را بدون حضور اعضای خانواده یا همسر یا همراهشان معاینه می کنیم، اما می دانی اد؟ حتی در دوران همه گیری ویروس کرونا، پس از معاینه، از همراه بیمار دعوت می کنیم حضور داشته باشد تا بتواند گفتگو در خصوص شرایط فعلی و کار هایی که قرار است انجام دهیم را بشنود. به نظرم یک بخش مهم ماجرا، درک کردن آن چه پزشک قرار است انجام دهد، چرایی انجام آن کار، و نتیجه ایست که می توان انتظار داشت.
اد هینز: متخصصان شبکیه چگونه اطمینان حاصل می کنند بیمارانی که دارای شرایط نابود کننده تشخیص داده شده اند از گزینه هایی به جز درمان های پیشنهادی پزشک آگاه هستند؟ در واقع، با توجه به ساختار کنونی، آیا چنین چیزی اصلا امکان دارد؟
دکتر تیم موری: به نظرم امکان دارد. تا آن جا که اطلاع دارم، شما در بحث مشاوره و مددجویان و فناوری فعالیت می کنید. پیشرفت فناوری ها در خصوص ارتقا سطح بینایی بیماران و بهبود سطح عملکرد روزمره آن ها بسیار کلان است، و قرار است حتی طی پنج سال آینده، شاهد تغییرات بسیار بسیار مثبتی باشیم.
و می دانی اد؟ ناگفته نمانَد که این همه گیری کرونا، کاسه صبرم را لبریز کرده؛ چرا که روز به روز شاهد افزایش خشکی چشم مراجعان و بیماری های پلکی هستیم. درست است که نهایتا من متخصص شبکیه هستم اما برای صحبت در مورد چگونگی درمان بیماری پلکی و روش مرطوب نگه داشتن چشم و تأثیرات ماسک زدن و اثرات ناشی از قرار نداشتن در یک برنامه منظمِ عادی، به همان اندازه زمان اختصاص می دهم. تا حدودی درست است که مایلم تمرکزم را بر این که «مسؤولیت من اصلاح شکل ظاهری و آناتومی چشم است» قرار دهم؛ اما این را هم می دانم که از دیدگاه بیماری که به من مراجعه کرده، تمام چیزی که دوست دارد بداند این است که «به من بگو آیا می توانم ببینم و چطور می توانم بهتر ببینم»، و اتفاقات بی شماری به جز آن چه من در زمینه درمان تزریقی یا توموگرافی انسجام نوری بیماران انجام می دهم در حال وقوع است.
به نظرم شما این بخش از گفتگو را به خوبی تکمیل کردید، و اینجاست که رویکرد های مکمل، به کمک بیماران ما می آیند. هر چه در خصوص خوراک مطلوب، سالم ماندن و ورزش کردن بگوییم، کم گفته ایم. اکیدا توصیه می کنیم مبتلایان به تباهی لکه زرد، سبزی جات برگ دار مصرف کنند. یک باور فراگیر در خصوص مصرف مولتی ویتامین هایی خاص به نام ای آر ای دی اس 2 برای بیمارانی که در معرض خطر بالایی قرار دارند مطرح است.
کار های زیادی می توان انجام داد، فناوری در خصوص ارزیابی کم بینایی، درشت نمایی، و شرایط نور محیطی مطلوب تر، به کسانی که بیناییشان تحت تأثیر قرار گرفته، کمک شایانی کرده است. خارق العاده است که صرفا با یک کمک جزئی، چقدر شرایط عملکردی بهبود می یابد.
ریکی انگر: اگر نکته ای به نظرتان می رسد که به آن نپرداختیم یا پیامی برای شنوندگان دارید بفرمایید.
دکتر تیم موری: به نظرم اساسی ترین نکته ای که باید نسبت به آن آگاه بود، این است که اگر از قوه بینایی تان راضی نیستید، به متخصصین مراجعه کنید تا در مورد راه حل های موجود، برایتان توضیح دهند. تسلیم نشوید. امروزه بسیاری از درمان ها و راه حل ها برای بیماران وجود دارد که حتی همین ده سال پیش وجود نداشت. پس نترسید و بپرسید.
این هم از سرویس چشمپزشکیِ این ماه؛ اما قشنگ ترین دو کلمه ای که در کل مطلب این ماه به من چسبید، همین دو کلمۀ پایانی بود: «نترسید و بپرسید». به امید روزی که علم پزشکی، نابینایی را ریشه کن کند.
منبع: ماهنامه ی مانا.