نویسنده: امید هاشمی
منبع: هجدهمین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
مرور این ماه را با مدیر فنی دسترسی پذیری بنیاد موزیلا آغاز خواهیم کرد؛ او دربارۀ دسترسی پذیری مرورگر فایرفاکس برایمان خواهد گفت. از یک زوج خواهیم شنید که دست به یک رکورد زنی تاریخی خواهند زد و همچنین با شما در دنیای اشتغال گشتی خواهیم زد و با یک شرکت قدیمی آمریکایی آشنا خواهیم شد که حل معضل اشتغال نابینایان را به عنوان هدف اصلی اش برگزیده است.
یار قدیمی ان وی دی ای، مدیر امروز در بنیاد موزیلا
برای بسیاری از آنها که کاربران قدیمی و پیگیر صفحه خوان ها باشند، «جِیمز تِه»، نامی آشنا است و نیازی به معرفی او نیست، اما کم نیستند نابینایانی که از صفحه خوان محبوب این سال ها استفاده می کنند و با بنیان گذارانش آشنایی ندارند. غرض از آوردن نام او، البته نه مرور تاریخچۀ صفحه خوان ان وی دی ای، که فعالیت هایی است که جیمز پس از جدا شدن از گروه طراحی کمپانی ان وی اکسِس انجام می دهد.
جیمز و همراه دیگرش، مایکل کُرُن، در اردویی که در سال های آغازین قرن حاضر برای آشنایی موزیسین های نابینا باهم ترتیب داده شده بود، سر راه هم قرار گرفتند. دغدغۀ مشترک آنها در زمینۀ ایجاد دسترسی پذیری در استفاده نابینایان از رایانه به ایده ای انجامید که حالا میلیون ها نابینا و کم بینا از ثمراتش در سرتاسر دنیا بهره مند می شوند. جیمز، ده سالی را با این طرح همکاری کرد و پس از این همکاری، با کوله باری که به عنوان رزومه برای خود اندوخته بود، جایگاه شغلی قابل توجهی در صنعت آی تی به دست آورد. او در سال 2016م به همکاری اش با مؤسسۀ غیر انتفاعی ان وی اکسس پایان داد و جذب بنیاد موزیلا، عرضه کنندۀ مرورگر فایرفاکس، شد.
جیمز حالا مدیر فنی تیم دسترسی پذیری است و انتشار نسخۀ تازه ای از مرورگر فایرفاکس هم بهانه ای شده تا مهمان اپیزود 2320 از پادکست «آیز آن ساکسِس» باشد. جیمز که حالا بیش از پنج سال و نیم است که با موزیلا همکاری می کند، در این گفت وگو به یکی از چالش های قابل توجه مدیران دسترسی پذیری در دنیای امروز وب اشاره می کند و می گوید: «در روزگار گذشته، تنها دغدغۀ فعالان این حوزه این بود که محصولات موجود را برای استفاده کاربران با نیاز های ویژه دسترسی پذیر کنند، اما حالا ماجرا به کلی تغییر کرده است. امروزه اینکه با هشت بار فشردن کلید تَب روی صفحه کلید به یک کادر ویرایش برسیم و اطلاعات مورد نظر را در آن درج کنیم، ما را راضی نمی کند، درست مثل سایر طراحان تجربۀ کاربری که می کوشند تجربه ای خوشایند از استفادۀ محصولاتشان برای کاربران رقم بزنند، ما هم تلاش می کنیم در کنار ایجاد دسترسی پذیری، حس لذت بخشی از کاربری را در کاربران با نیاز های ویژه ایجاد کنیم.» او در توضیح این حس لذت بخش، از یک مثال واضح و رسا استفاده می کند؛ اینکه این روز ها طراحان وب، همۀ تلاششان را معطوف این می کنند که با بهره گیری از المان های تصویری، محیط چشم نوازی را برای بازدیدکنندگانشان فراهم کنند. این کار مستلزم اضافه شدن یک یا چند ثانیه به زمان انتظار باز شدن صفحه است. کاربر بینا، در ازای این صبر چندثانیه ای، با یک رابط کاربری زیبا مواجه می شود، اما کاربر نابینایی هم که بهره ای از این زیبایی نخواهد برد، باید همان چند ثانیه را صبر پیشه کند. این قبیل موارد جزءِ چالش های فکری این روز های فعالان حوزۀ دسترسی پذیری محسوب می شود.
بخش عمدۀ زمان این گفت وگو به توضیح تغییرات نسخۀ جدید فایرفاکس اختصاص یافته است. ازجمله تغییراتی که جیمز و همکارانش سبب ساز آن شده اند، امکان دسترسی کاربران نابینا به نوار ابزار فایرفاکس است. حالا کاربران می توانند به سادگی از گزینه های این نوار استفاده کنند. او همچنین به تهیۀ فهرستی از کلید های میانبر در مرورگر فایرفاکس اشاره می کند و پیشنهاد می کند پس از بارگذاری و نصب این مرورگر، فهرست میان بر ها را برای راحتی استفاده از نظر بگذرانند.
ورود جیمز به بنیاد موزیلا هم زمان با روز هایی بود که تغییری در معماری پردازنده ها منجر به قطع دسترسی کاربران نابینا به فایرفاکس شده بود. کاربران قدیمی تر حتماً به خاطر می آورند که با انتشار نسخۀ 57 از مرورگر فایرفاکس، صفحه خوان ها دیگر قادر به پشتیبانی از این مرورگر نبودند و طرفداران نابینای فایرفاکس تا مدت ها مجبور به جایگزین کردن آن با سایر مرورگر ها شدند. جیمز در این گفت وگو از علت این اختلال و چگونگی برطرف کردن آن و همچنین شیوۀ فعالیت گروهش در بنیاد موزیلا هم برایمان توضیحاتی را ارائه کرده است که پرداختن به آن را به نسخۀ صوتی پیشخوان وامی گذاریم. زندگی شخصی جیمز هم جنبه های جالب توجهی دارد که اگر شنوندۀ نسخه صوتی پیشخوان باشید با شما به اشتراک گذاشته خواهد شد.
یک آسمان پرندۀ عاشق
از دست دادن بینایی برای کسی که شغل و تخصصش، مستقیم، به دیدن ربط داشته، اتفاقی غیرقابل پذیرش است، به خصوص که این شغل، با پرواز هم مرتبط باشد. مایک اسکُلز از همین قماش آدم ها است. او یازده سال پیش که تنها ظرف مدت چند هفته ناگهان 85 درصد از بینایی اش را به خاطر یک بیماری نادر ژنتیکی از دست داد، تمام امید هایش را بر باد رفته می دید. اسکُلز آن زمان ها خلبان بالن های هوای گرم بود و در نیروی دریایی بریتانیا خدمت می کرد. کسب و کار کوچکی هم مرتبط با همین موضوع برای خودش دست وپا کرده بود که این اتفاق او را وادار به تعطیلی آن کرد. حالا خبری در وبگاه کهنه سربازان نابینای بریتانیا منتشر شده است که از بازگشت خلبان قدیمی بر فراز آسمان ها خبر می دهد؛ بازگشتی که اگر موفقیت آمیز باشد، با رکوردی جهانی همراه خواهد شد و نام او را در کتاب رکورد ها جاودان خواهد کرد.
بنیاد کهنه سربازان نابینا اخیراً اعلام کرده که قرار است در تابستان پیش رو، عرض اقیانوس اطلس را با یک بالن هوای گرم بپیماید، البته این بار نه به عنوان خلبان، که در جایگاه دستیار. خلبان این مسافرت محیر العقول کسی نیست، جز دبورا دِی، یار و همسر مایک. کسی که تحت حمایت و آموزش های مایک توانسته گواهینامۀ خلبانی دریافت کند. آن دو قرار است مسیری را که از نقطه ای در ساحل اقیانوس اطلس در کانادا آغاز می شود و در جایی نامعلوم و غیرقابل پیش بینی در ساحل شرقی اطلس به پایان می رسد، در مدت تقریبی شش روز بپیمایند. این مسیر دویست مایل بر فراز خشکی و بیش از 2500 مایل روی آب های اقیانوس طی خواهد شد. در صورت موفقیت آمیز بودن این سفر، دبورا نخستین زن و مایک اولین نابینایی خواهد بود که دست به پیمودن این مسیر با بالن می زنند. این سفر قرار بود در ماه ژوئیۀ 2019 انجام شود، اما به دلیل مشکلاتی نظیر کمبود جهانی هلیوم، دنیاگیر شدن کرونا و ابتلای مایک به سرطان، سه سال به تعویق افتاد. مایک پیش از نابینا شدنش توانسته بود پنج رکورد در زمینۀ هوانوردی با بالن هوای گرم را ازآنِ خود کند و حالا امیدوار است با این کار، در دوران نابینایی اش هم دست به رکوردشکنی بزند. او تصمیم گرفته به پاس حمایت های بنیاد کهنه سربازان نابینای بریتانیا از او و سایر هم قطارانی که دچار نابینایی می شوند، تمام درآمد های حاصل از این رویداد را به این مؤسسه اختصاص دهد. در نسخۀ صوتی پیشخوان با جزئیات بیشتری از این رویداد با شما خواهیم بود.
فانوسی به قدمت یک قرن
وقوع جنگ های جهانی و توجه جوامع آمریکایی و اروپایی به بازماندگان این جنگ ها موجب به وجود آمدن مؤسسه ها و مراکزی شده که برخی از آنها تا همین امروز هم به فعالیتشان ادامه داده و از وجودشان میلیون ها نابینا در سراسر دنیا بهره مند شده اند. شرکت «لایتهاوس»[10] ازجمله همین شرکت ها است که در سال 1918م و با هدف کمک به بازماندگان جنگ اول جهانی تأسیس شده است. حالا این شرکت که بیش از یک قرن از عمرش گذشته، به یکی از مؤثر ترین مراکز در زمینۀ بهبود کیفیت زندگی نابینایان بدل شده است. اشتغال یکی از اصلی ترین دغدغه های گردانندگان لایتهاوس است. آنها تابه حال توانسته اند در قالب طرح های گوناگون، بیش از 260 نفر نابینا، ناشنوا نابینا و نابینایان دارای معلولیت مضاعف را مشغول به کار کنند. یکی از روش های لایتهاوس برای ایجاد اشتغال نابینایان این است که با کمپانی ای بزرگ مذاکره کند تا تولید بخشی از محصولات یا ملزوماتشان را به نابینایان بسپارند. در لایتهاوس خطوط تولیدی به کمک دستگاه های سی ان سی راه اندازی شده و نرم افزار های مربوط را برای استفاده با صفحه خوان ها مناسب سازی کرده اند و نابینایان را برای کار با این دستگاه ها آموزش داده اند؛ به این ترتیب تعداد زیادی نابینا از درآمد مکفی برخوردار شده اند و لایتهاوس هم به مدد فروش محصولاتی که به دست نابینایان تولید شده است، می تواند خطوط تولید را گسترش دهد و نابینایان بیشتری را هم از نعمت شغل بهره مند سازد.
لایتهاوس در این مسیر اقدامات فراوانی را انجام داده و در همین راستا وبگاه جامع و کاملی را هم راه اندازی کرده است که پرداختن به همۀ این جزئیات از حوصلۀ این نوشته خارج خواهد بود. اگر با نسخۀ صوتی پیشخوان همراه باشید می توانید تاریخ صدساله و ریز عملکرد گردانندگان لایتهاوس را با ما مرور کنید. همچنین در نسخۀ صوتی پیشخوان، بیشتر به موضوع اشتغال خواهیم پرداخت و دربارۀ چگونگی استفاده نابینایان از اینترنت برای یافتن شغل با شنوندگانمان گفت وگو خواهیم کرد.