نویسنده: رؤیا بابایی
منبع: سی و یکمین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
اولین آزمون استخدامی افراد دارای معلولیت که تجمیع سهمیه استخدام رعایت نشده دستگاه های مختلف در سال های اخیر بود، در خرداد ماه امسال با ایرادات خرد و کلان بسیاری برگزار شد.
این آزمون که ۱۲ هزار و ۸۰۰ شرکت کننده دارای معلولیت داشت و قرار است از طریق آن حدود ۴۳۰۰ نفر در ۴۶ دستگاه جذب شود، در جای خود اقدام مهم و دستاورد قابل اعتنایی بود که علاوه بر اینکه توانست حق استخدامِ از دست رفته معلولان در سنوات گذشته را زنده کند، به دستگاه های اجرایی نیز یادآوری کرد که قادر به تضییع حقوق افراد دارای معلولیت نیستند و وقت آن رسیده که جذب همکار معلول و دادن فرصت های شغلی برابر به آنها را بپذیرند و بیاموزند که فضای کار فقط مختص افرادی که جسم سالم دارند نیست. با این حال اشکالات و اهمال موجود در برگزاری آن را نمی توان نادیده گرفت.
عدم تبدیل سؤالات به نسخه بریل، عدم درشت نمایی سؤالات به میزان مورد نیاز افراد کم بینا، برگزاری آزمون در محل فاقد استانداردهای مناسب سازی شده در برخی شهرها، عدم تهیه صندلی های مناسب با شرایط معلولین جسمی و… از مهم ترین ایراداتی است که توسط جامعه هدف به برگزاری این آزمون وارد شده است.
بسیاری از این ایرادات، موارد کاملاً ساده، شناخته شده، قابل پیش بینی و در حوزه معلولان کاملاً عمومی هستند که سازمان بهزیستی با تکیه بر تجربه و شناخت چندین ساله خود می توانست این نکات را دسته بندی کرده و بخش های مربوط به خود را اجرایی کند و بخش های مربوط به نهادهای همکار از جمله جهاد دانشگاهی را به آنها اطلاع رسانی کرده و اجرای همه موارد را از آنها بخواهد.
دسترسی های مورد نیاز معلولان در نظر گرفته نشد
یکی از کارکنان بهزیستی کشور که دارای معلولیت است، با این استدلال که اگرچه کارمند بهزیستی هستم؛ اما خود را نماینده افراد دارای معلولیت می دانم، بیان می کند: در برگزاری این آزمون انتظار همه از سازمان بهزیستی بسیار بالا بود؛ اما نتیجه آنچه مورد نظر جامعه هدف بود، نشد.
وی با بیان این مطلب که من شخصاً در محل برگزاری آزمون حضور داشتم، ادامه می دهد: مهم ترین ایراد وارد بر فرایند آزمون این است که دسترسی های مورد نیاز گروه های مختلف معلولان چندان در نظر گرفته نشده بود.
او می افزاید: با تجربه و شناختی که سازمان بهزیستی از انواع معلولیت ها دارد، انتظار می رفت شرایط معلولان در این آزمون بهتر از سایر آزمون ها در نظر گرفته شود و نیازهای خاص آنها مورد توجه اکید قرار گیرد؛ اما چنین نشد.
این کارمند سازمان بهزیستی می گوید: با اینکه بهزیستی سال هاست با معلولان در ارتباط است و نیاز آنها را می شناسد؛ به ذهن کسی نرسیده بود که در آزمونی که به گفته خودشان «اختصاصی» است دفترچه سؤالات بریل و سؤالات برای افراد کم بینا با فونت مناسب درشت نمایی شود. سؤالات فقط یک فونت و یک سایز درشت شده بود و همه شرکت کنندگان کم بینا مجبور به استفاده از ذره بین شدند.
برای معلولین جسمی صندلی مناسب پیش بینی نشده بود
یکی از مسئولان حاضر در آزمون استخدامی معلولان در استان اصفهان نیز می گوید: صندلی ها برای معلولیت های جسمی مناسب نبود و برای این گروه، صندلی متناسب پیش بینی نشده بود.
به گفته او در طراحی سؤالات تصویری هم انتظار می رفت سؤال به گونه ای باشد که فرد نابینا بر اساس یک نمودار یا الگوریتم تعریف شده سؤال را حل کند. درست است که منشی سؤالات را برای شرکت کننده ها می خواند؛ اما سؤالات تصویری آن قدر پیچیده بود که منشی ها هم نمی توانستند مفهوم را به افراد منتقل کنند.
این فرد حاضر در آزمون استخدامی معلولان تأکید می کند: برخی کوتاهی ها را می توان به پای بی تجربگی بهزیستی در برگزاری آزمون اختصاصی گذاشت؛ اما اگر این آزمون واقعاً اختصاصی بود، که بود پس نیازها و مشکلات افراد دارای معلولیت هم باید پیش بینی می شد تا حجم خدمت ارائه شده با نمایش و مانوری که از این آزمون داده شده مطابقت یابد.
داوطلبان نابینا و کم بینا وقت کم آوردند
یکی از کارکنان بهزیستی استان فارس نیز بیان می کند: برخی از متقاضیان نابینا و کم بینا در آزمون وقت کم آوردند. قانوناً در آزمون ها باید به افراد نابینا و کم بینا زمان بیشتری برای پاسخگویی به سؤالات داده شود؛ اما اینکه دقیقاً چقدر باید زمان بیشتر داده شود هنوز مشخص نیست. برخی می گویند دو برابر سایر شرکت کنندگان و برخی می گویند نصف به علاوه یک زمان آزمون. نیندیشیدن به پروتکل مربوط به زمان مورد نیاز افراد نابینا و کم بینا در پاسخگویی به سؤالات آزمون و عدم پیش بینی و اعلام آن از مهم ترین بی دقتی های صورت گرفته در این آزمون بود.
محمد . ع از افراد نابینای مطلق که در آزمون مذکور شرکت کرده بود نیز می گوید: ایراد مهم آزمون این بود که سؤالات بریل نبود. مورد دیگر هم این است که در آزمون سازمان سنجش برای افراد نابینا حداقل ۲ ساعت زمان بیشتر در نظر گرفته می شود؛ اما در این آزمون که اختصاصی هم بود این اقدام صورت نگرفت و بسیاری از افراد نابینا و کم بینا وقت کم آوردند.
تسلط منشی های معلولان سنجش شود
فاطمه . ن از نابینایان شرکت کننده در آزمون مذکور از استان گیلان می گوید: یکی از مشکلات ما در آزمون ها میزان تسلط منشی هاست. اصولاً گرفتن منشی به ابتدایی ترین روش ممکن یعنی فراخوان عمومی انجام می شود و افراد بدون اینکه تصور و تجربه ای از نیاز معلولان داشته باشند اقدام به معرفی خود می کنند و تازه سر جلسه آزمون متوجه می شوند که منشی معلولان بودن یعنی چه؟
او بیان می کند: منشی من به زبان انگلیسی تسلط نداشت و چون شکل های به کار رفته در سؤالات تصویری را نمی شناخت نمی توانست به من بگوید سؤال چه چیزی خواسته، همین باعث شد بریل نبودن سؤالات بیشتر مرا عصبی کند و در نهایت در پاسخگویی به سؤالات وقت کم بیاورم.
فاطمه تأکید می کند: بهتر است هنگام فراخوان برخی شرایط برای اعلام آمادگی منشی ها قید شود و یا قبل از آزمون طی جلسه ای، هم میزان تسلط منشی ها مورد سنجش قرار گیرد و هم نکات لازم به آنها آموخته شود.
اجازه استفاده از سرویس بهداشتی دانشگاه علامه را به نابینایان ندادند
علی . م نیز از دیگر افراد نابینایی که از استان تهران در آزمون استخدامی معلولان شرکت کرده بود، می گوید: محل برگزاری آزمون دانشگاه علامه بود. من از فرایند برگزاری رضایت دارم. منشی ها خوب بودند و کادر دانشگاه به ما احترام می گذاشتند. حتی در پکیج هایی که به ما داده شد پاک کن و تراش هم قرار داشت و این مورد استقبال افرادی که پاک کن و تراش همراهشان نبود قرار گرفت. تنها موردی که مرا معذب کرد این بود که در این دانشگاه اجازه استفاده از سرویس های بهداشتی به ما داده نشد و این در آن شرایط استرس زا غیر قابل تحمل بود. من تا آخر آزمون فقط تحمل کردم و بخشی از تمرکزم را از دست دادم.
محل آزمون دور از دسترس بود / تعداد افراد راهنما کم بود
زهرا. الف هم از شرکت کننده آزمون استخدامی معلولان می گوید: یک مورد که مورد نقد اغلب افراد دارای معلولیت قرار داشت این بود که دانشگاه علامه به عنوان محل برگزاری آزمون دور از مترو بود و فقط یا با خودروی شخصی و یا با اسنپ می شد به آن دسترسی یافت.
او ادامه می دهد: ایراد دیگر هم بی نظمی و کافی نبودن افراد راهنما بود. من برای پیدا کردن صندلی ام ۶ بار بین طبقه اول تا پنجم رفتم و برگشتم و در این بین کسی نبود مرا راهنمایی کند.