نویسنده: امید هاشمی
منبع: بیست و چهارمین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
به تازگی در ایران روز دانشجو را پشت سر گذاشته ایم، پس شاید بد نباشد این شماره را با مطلبی مرتبط با دانشجویان نابینا آغاز کنیم. در ادامه هم به دنیای هوش مصنوعی سر می زنیم و امکان تازه ای را که در اختیار نابینایان قرار گرفته است، به بحث خواهیم گذاشت. در آخر هم یکی از مطالبی را که قبلاً در همین سلسله نوشته ها درباره اش نوشته بودیم، پیگیری خواهیم کرد و از تحققش و نتایجی که به دنبال داشته است، برایتان خواهیم نوشت. سپس به شیوۀ اغلب شماره های پیشخوان، به سراغ زندگی یک قهرمان نابینا خواهیم رفت.
سپاس گزاری دانشجوی نابینا از خدمات دانشگاهی که در آن تحصیل می کند
تعجب نکنید! این یک تیتر خیالی نیست. دانشجویی پیدا شده که از خدماتی که دانشگاه محل تحصیلش در اختیار او گذاشته ممنون است، البته نکتۀ ماجرا این است که این اتفاق، طبیعتاً نه در ایران، که در انگلستان به وقوع پیوسته است.
«آیلی موریسون»، 22 ساله و اهل ابِردین، شهری در شمال شرقی اسکاتلند است. او که در حال حاضر در دانشگاه شهر زادگاهش دانشجوی سال سوم فیزیک است، هم زمان به آرپی و آپراکسی چشم مبتلا است و به همین خاطر هم اکنون فقط 3درصد بینایی دارد و آپراکسی هم باعث شده نتواند چشم ها را حرکت دهد و درنتیجه همین اندک بینایی هم به صورت تونلی است و آیلی میدان دید ندارد. اولین جایی که آیلی متوجه دشواری های ناشی از کم بینایی شد، زمانی بود که باید در کلاس آزمایشگاه الکترونیک شرکت می کرد. او می گوید: «صفحه ای در مقابلمان قرار داشت که تعدادی سوراخ ریز بر رویش تعبیه شده بود و ما باید روی آن صفحه، یک بورد الکتریکی درست می کردیم. ادواتی که با آنها کار می کردیم، خیلی روز بود و رنگ مرز بین سوراخ ها هم طوری نبود که من بتوانم آنها را از هم تمییز بدهم. آنجا بود که دلم می خواست بنشینم و به حال خودم زار بزنم، اما کمک استاد و مددکار دانشگاه مرا از آن حال نجات داد».
در بسیاری از دانشگاه های معتبر و غیر معتبر دنیا یک جایگاه شغلی با عنوان «مشاور پشتیبانی دانشجویی» وجود دارد که وظیفه اش حمایت از دانشجویان و کمک به آنها در شرایط خاص است. هر مشاور، وظیفۀ حمایت از تعداد مشخصی از دانشجویان را بر عهده دارد و معمولاً یکی از پشتیبان ها هم در زمینۀ افراد دارای معلولیت تخصص دارد و از این افراد پشتیبانی می کند. در دانشگاه ابردین هم «جرالدین لینچ» نام کسی است که این وظیفه را به عهده دارد. جرالدین به آیلی کمک کرده است تا او بتواند درس مورد نظر را به جای آزمایشگاه، در محیط مجازی بگذراند. او به جای استفاده از آزمایشگاه، تمامی آزمایش ها را در یک محیط نرم افزاری به انجام رسانده و توانسته است درس مورد بحث را با نمره ای درخور بگذراند.
آیلی بسیار از همکاری دانشگاهش با او خرسند است و معتقد است اگر این همکاری رخ نمی داد، او هرگز نمی توانست از آن درس نمرۀ مطلوبی به دست آورد. او بر این باور است که نابینایان در هنگام تحصیل، با مشکلات عدیده ای مواجه می شوند و یکی از مواردی که می تواند برای رفع آن مشکلات به آنها کمک کند، برقراری تعامل صحیح و مؤثر با عوامل دانشگاه است. او همچنین معتقد است نابینایان باید در مواردی مثل آنچه او تجربه کرده، پشتیبان همدیگر باشند و با به اشتراک گذاشتن تجربیاتشان راه را برای سایر نابینایان هموار کنند. او خود نیز در این زمینه پیش قدم شده و حالا به نمایندگی از شاخۀ جوانان مؤسسه ملی سلطنتی بریتانیا، عضوی از مجلس ملی جوانان اسکاتلند است و برای احقاق حقوق جوانان نابینا تلاش می کند.
اگر شنوندۀ نسخه صوتی پیشخوان باشید، علاوه بر قصۀ زندگی آیلی، با فعالیت های شاخۀ جوانان مؤسسه ملی سلطنتی بریتانیا هم بیشتر آشنا خواهید شد.
فراتر از هوش بشری / هوش مصنوعی همچنان در خدمت نابینایان
هوش مصنوعی همچنان می تازد و چه چیز بهتر از این؟ حالا دیگر بسیاری از کارهایی که ما برای انجامشان دست به دامان دوست و آشنا می شدیم، به سادگی یک چَت کردنِ ساده قابل انجام است. نرم افزار های کمک توان بخشی هم که تا به حال استفاده می کردیم، یکی یکی، دارند به سمت استفاده از هوش مصنوعی می روند تا میزان وابستگی به نیروی انسانی را کاهش دهند و هزینه ها را کم و دقت و کیفیت را زیاد کنند. ماه پیش، همین جا از اِنویژن گفتیم و حالا باید سراغی از «بی مای آیز» بگیریم که امکان کمک گرفتن از هوش مصنوعی را برای کاربرانش فراهم کرده است؛ امکانی که البته چند وقتی می شود که در دسترس قرار گرفته، اما حالا آن را به شکلی عمومی تر، در نسخۀ اندرویدش هم عرضه کرده است.
در یکی از آخرین شماره های پادکست «آیز آن ساکسِس»، پیت و نانسی، میزبان «هانس یورگن وایبرگ»، مؤسس این اپلیکیشن بسیار محبوب بودند. هانس از شروع کار اپلیکیشن حکایت می کند؛ از روزی که در سال ۲۰۱۲ کار را در دانمارک کلید زده است تا به امروز که افرادی در دانمارک، فنلاند و آمریکا کار توسعۀ آن را به عهده دارند. او همچنین دربارۀ فواید به کارگیری هوش مصنوعی در بی مای آیز هم برای ما می گوید. به کمک این فناوری تازه، کاربران می توانند یک عکس را به هوش مصنوعی بسپارند تا از جزئیاتش باخبر شوند. به لطف قابلیت های هوش مصنوعی، حتی این امکان هم فراهم شده که کاربران بتوانند دربارۀ عکس، با بی مای آیز گفتگو کنند و سؤالاتشان را بپرسند؛ به عنوان مثال پیت در ابتدای گفتگو، یک عکس شامل تصویر دوازده نفر را برای بی مای آیز ارسال کرد و هوش مصنوعی، توصیفی کلی از آن را ارائه داد. در ادامه، پیت دربارۀ یکی دو نفر از افراد داخل عکس، سؤالاتی پرسید و هوش مصنوعی به خوبی به سؤالات پاسخ داد.
هانس خود معتقد است این امکان به خوبی می تواند در اختیار دانشجویان و محققان نابینا قرار گیرد؛ به عنوان مثال کسب اطلاع از محتوای نمودار ها، یکی از مشکلات همیشگی دانشجویان نابینا است و حالا آنها می توانند با بارگذاری عکس در بی مای آیز، دربارۀ نمودار مورد نظرشان با هوش مصنوعی گفتگو کنند و اطلاعات لازم را به دست آورند.
قابلیت تماس با آشنایان، دیگر امکانی است که به بی مای آیز اضافه شده است. در این قابلیت، کاربر نابینا می تواند تا پنجاه نفر از آشنایانش را در قالب یک گروه به بی مای آیز معرفی کند تا در مواقعی که کمک یک آشنا لازم است، با لمس یک دکمه، هرکدام از آشنایان که در آن لحظه امکان پاسخ گویی داشت، بتواند به او کمک کند. قابلیت گروه بندی در بی مای آیز فقط محدود به این امکان نیست و امکانات تازۀ زیادی را به این نرم افزار افزوده است. هانس در مورد اضافه کردن هوش مصنوعی به بی مای آیز با یک چالش جالب هم مواجه بود که بررسی این چالش عجیب را به نسخۀ صوتی پیشخوان وامی گذاریم.
از کالیفرنیا تا ایلینوی، نیرو گرفته از بریل
در هفدهمین شماره از پیشخوان، دربارۀ یک داور هاکی نوشته بودیم که می خواهد مسیری طولانی را به نفع نابینایان رکاب بزند. «دَن اورورک»، داور پنجاه سالۀ لیگ هاکی آمریکا است که پدر و پدربزرگش به دلایلی نابینا شده اند و زندگی او نیز به همین واسطه، با نابینایان آشنا شده و پیوند خورده است. دن تصمیم می گیرد مسیر طولانی کالیفرنیا تا ایلینوی را با هدف آگاهی بخشی در خصوص نابینایی با دوچرخه رکاب بزند. او به تازگی این کار را به سرانجام رسانده و موفق شده در مدت شش هفته این مسیر را بپیماید. او این مسیر ۲۵۰۰ مایلی را در حالی پیموده است که همسر، فرزند و سگش هم با اتومبیل به دنبالش این راه را طی کرده اند. دن توانسته با رکاب زدن این مسیر طولانی، مبلغ پنجاه هزار دلار را به نفع فدراسیون ملی نابینایان آمریکا جمع آوری کند؛ پولی که قرار است صرف اجرای طرح هایی با محوریت ترویج بریل بشود. فدراسیون همچنین قرار است این پول را برای توسعۀ پروژۀ بِل آکادمی هزینه کند. دربارۀ اینکه پروژۀ موسوم به «بل آکادمی» دقیقاً چیست و چه هدفی را دنبال می کند، در نسخۀ صوتی پیشخوان نکاتی خواهید شنید. دن همچنین بار ها در رسانه های محلی شهر هایی که از آنها عبور می کرد، حاضر شده و دربارۀ نابینایی و چند و چونش برای مردم صحبت کرده است. یک مراسم رسمی هم به افتخار دن برگزار و یکی از جوایز معتبر لیگ هاکی به او اهدا شد. ما بازگویی جزئیات سفر دن را به نسخۀ صوتی پیشخوان خواهیم سپرد. همچنین در نسخۀ صوتی، با یکی از قهرمانان نابینا آشنا خواهیم شد. سارا زنی است که انواع بلایای طبیعی و غیر طبیعی را پشت سر گذاشته است، اما حالا توانسته با فائق آمدن بر همۀ مشکلات، خود را به عنوان مربی نابینایان، نویسنده، سخنران و پادکست ساز نابینا به جامعه بشناساند. کسی که از سارا میزبانی می کند هم خودش قهرمانی تمام عیار است. او از معدود آدم هایی است که از مننژیت جان سالم به در برده است، اما نتوانسته چشم سالم هم به در ببرد. حالا چند وقتی است که پادکست می سازد تا به سایر کسانی که نابینا می شوند یاد آوری کند که زندگی به پایان نرسیده است.