سفر برای معلولان و سالمندان همواره با چالش ها و دشواری هایی همراه بوده است، همین مسأله این افراد را از تجربه گردشگری مطلوب باز می دارد. این در حالی است که فراهم کردن شرایط و مناسب سازی های لازم حق مسلم این اقلیت است.
جمعیت قابل توجهی از هر کشور را معلولان و سالمندان تشکیل می دهند، جمعیتی که ممکن است تمایل و علاقه به گردشگری داشته باشند، اما شرایط برای آنها فراهم نباشد. این قشر از جامعه گاهی در موضوعات و موقعیت های مختلف از یاد برده می شوند و یا مورد بی توجهی قرار می گیرند. حال برای حضور مطلوب و پررنگ تر آن ها در چرخه گردشگری، مناسب سازی هایی در حال انجام است همانند این که موزه رکیب خانه اصفهان در این زمینه اقدام به آموزش موزه داران کرد.
ایکوم، شورای بین المللی موزه ها، هر ساله مسابقه ای در شاخص های مختلف برگزار می کند و هر موزه با توجه به فعالیت خود در شاخص های مختلف می تواند در این مسابقات شرکت کند. موزه هنرهای تزئینی استان اصفهان از جمله موزه هایی بود که توانست حائز رتبه شود. این موزه در شاخص آموزش کودک و نوجوانان و مناسب سازی شرایط برای معلولان موفق به کسب رتبه اول کشوری شد و در شاخص آموزش، رتبه دوم را به دست آورد همچنین در شاخص فعالیت در فضای مجازی و خلاقیت و نوآوری نیز شایسته تقدیر شناخته شد.
سید روح الله سید العسگری، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان اصفهان درباره نقش این سازمان در مناسب سازی ها می گوید: ما سال گذشته در کمیته مناسب سازی حضور فعالی داشتیم و پس از این جلسات، میراث فرهنگی با سازمان بهزیستی و برخی از انجمن های فعال در این زمینه از جمله انجمن نابینایان و معلولان حرکتی ارتباط برقرار کرد. حتی از این انجمن ها خواسته شد تا با توجه به اطلاعات و تجربیاتی که دارند برای مناسب سازی این مجموعه های تاریخی و اماکن مشاوره بدهند.
وی می افزاید: بحث ایجاد و اصلاح رمپ های تردد نیز مطرح بود. استفاده این قشر از تکنولوژی های نوین، با توجه به محدودیت های آن ها نیز جزئی از برنامه های آینده است. اگر چه محدودیت هایی برای استفاده از رمپ در برخی بناهای تاریخی، برای نمونه کاخ عالی قاپو وجود دارد اما بناهایی که این امکان را دارد تجهیز شده اند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان اصفهان، اضافه می کند: موزه هنرهای تزئینی اولین موزه در استان اصفهان بود که در شاخص مناسب سازی رتبه کسب کرد. امیدوارم این روند در سال جاری نیز ادامه یابد. البته در سایر موزه ها روان سازی هایی شده است که کاخ چهل ستون یا باغ موزه کاشان از جمله آن هاست. اما باز هم نیاز به اصلاح و نظرات کارشناسی دارد.
اشتیاق راهنمایان گردشگری برای کسب آموزش های علمی و تخصصی
راحله یوسفیان، مدیر موزه هنرهای تزئینی درباره مناسب سازی های لازم برای گردشگری در دسترس، اظهار می کند: هنوز هم روی این زمینه به صورت تخصصی کار نشده و فقط در زمینه مناسب سازی فیزیکی و تسهیل تردد معلولان اقدامات سطحی شده است. اما فعالیت موزه هنرهای تزئینی فقط در زمینه فیزیکی نبود و تلاش کردیم تا این موزه فضای مناسبی برای حضور و فعالیت مستمر معلولان و بیماران خاص باشد.
وی می افزاید: برای نمونه حدود یک سال و نیم است که گروه “پیام هنر” که اعضای آن را کودکان مبتلا به سرطان، معلولان نابینا یا کم بینا تشکیل می دهند به سرپرستی بهرنگ کوفگر هر سه شنبه در موزه هنرهای تزئینی حضور دارند تحت آموزش قرار می گیرند، به موسیقی درمانی می پردازند و در کنار یکدیگر جلسات حافظ خوانی و شاهنامه خوانی برگزار می کنند.
مدیر موزه رکیب خانه ادامه می دهد: این موضوع روی اعتماد به نفس کودکان و حضور آن ها در اجتماع تأثیر مثبت می گذارد. همچنین انس گرفتن با موسیقی علاوه بر این که نقش درمانی دارد باعث ورود آنها به فضای هنری می شود.
یوسفیان تصریح می کند: به کمک برخی همکاران و دوستان دوره های آموزشی برگزار کردیم که در آن راهنمایان بناهای تاریخی در موزه هنرهای تزئینی جمع شده و در رابطه با نحوه برخورد با معلولان و این که چگونه به شکلی مؤثر تر آن ها را در بازدید از بناهای تاریخی راهنمایی کنند، آموزش هایی ارائه شد. این آموزش ها برای راهنمایان بسیار رضایت بخش بود و مشتاق فراگیری سطحی علمی تر و تخصصی تر از آن بودند.
وی تاکید می کند: برنامه ریزی ها مبنی بر این است که دوره های آموزشی مرتبط با این موضوع برای اقشار مختلف از جمله خانواده های معلولان، کارکنان بناها یا حتی خود افراد دارای معلولیت برگزار شود. این فعالیت ها تا به حال هزینه های گزافی نداشته و حتی افراد دخیل، به صورت رایگان فعالیت و همراهی می کنند.
باید اقلیت معلولان و سالمندان را وارد چرخه گردشگری کنیم
نسیم خرسندی، مدرس و پژوهشگر گردشگری درباره جریان این مناسب سازی ها، می گوید: باید از ابعاد اقتصادی، اجتماعی و شهروندی به این موضوع نگاه کرد. برای بررسی بعد اقتصادی در ابتدا باید گفت که بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی ۱۰ الی ۱۵ درصد افراد هر جامعه دارای معلولیت هستند و از طرفی جمعیت کشور ما رو به سالمندی است.
وی می افزاید: کشور با قشر بزرگی به نام معلولان و سالمندان رو به رو است بنابراین شرایط جمعیتی برای استفاده از ظرفیت آن ها در چرخه گردشگری فراهم است. همچنین با توجه به برخی محدودیت های کشور و این واقعیت که شاید هر گونه گردشگری تمایل به سفر به ایران را نداشته باشد، این گزینه داخلی می تواند جایگزین خوبی برای آن باشد.
این مدرس گردشگری اضافه می کند: از منظر حقوق بشر و قوانین ملی و بین المللی نیز حمایت از معلولان و اجرای کنوانسیون حقوق آنها مطرح است. در اصفهان و در کل کشور، باید به طور دقیق روی این موضوع کار شود تا هم از نظر اقتصادی و هم حقوق بشری در جایگاه خوبی قرار بگیریم.
خرسندی ادامه می دهد: در جامعه امروز دیدگاه روشن تری نسبت به این قضیه ایجاد شده و از سازمان های مختلف از جمله شورای شهر، شهرداری یا میراث فرهنگی، در این زمینه مطالباتی می شود. در این باره ایده ای به نام “مثلث مناسب سازی” از طرف من مطرح شد.
وی تصریح می کند: این مثلث شامل بعد مجازی، فیزیکی و فرهنگی می شود. بعد فرهنگی مورد استقبال و حمایت قرار گرفته است چرا که هزینه کمتری دارد و از طرفی فرهنگ سازی پایه و اساس دیگر گام ها به شمار می رود. به همین دلیل تمرکز فعلاً روی این مسئله است.
منبع: ایمنا.