نویسنده: میثم امینی
منبع: هجدهمین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
فناوری وسایل نقلیۀ خود ران سال هاست که توجه همه را به خود جلب کرده است و روز به روز بیشتر پیشرفت می کند و به استفادۀ همگانی نزدیک تر می شود. جامعۀ نابینایان یکی از گروه هایی است که به پیشرفت در این زمینه، بیش از دیگران توجه دارد و امیدوار است با ورود این فناوری به زندگی روزمره، یکی از بزرگ ترین موانع پیش روی افراد نابینا، یعنی عدم امکان رانندگی از پیش روی آنها برداشته شود.
هرچند به نظر می رسد که تحقق رؤیای ما دربارۀ رانندگی مستقل در یک خودروی شخصی خود ران هنوز از واقعیت دور است، اما فناوری حمل و نقل خود ران، پیشرفت های چشمگیری در زمینۀ دسترس پذیری خودروهای خود رانی که به عنوان تاکسی اینترنتی قابل استفاده اند داشته است.
با اینکه در کشور عزیزمان، ما هنوز در آرزوی باز کردن یک صفحه وب، بدون محدودیت و با سرعتی بیشتر از قدم زدن یک لاک پشت هستیم و چندین سال نوری با فناوری خود ران فاصله داریم، دانستن اینکه در دنیا چه پیشرفت هایی در این زمینه اتفاق افتاده است، شاید خالی از لطف نباشد.
شرکت وِیمو که قبلاً با عنوان «پروژۀ خودروهای خود ران گوگل» شناخته می شد، یکی از شرکت های کلیدی در زمینۀ وسایل نقلیۀ خود ران است. این شرکت، در حال توسعۀ وِیمو دِرایوِر، یعنی سامانۀ اختصاصی رانندگی کاملاً خود ران، در دو زمینه است؛ یکی وِیمو وان که یک خدمت تاکسی اینترنتی کاملاً خود ران است که در منطقۀ کلان شهر فینِکس، در ایالت آریزونای آمریکا، فعالیت می کند و در شهر سان فرانسیسکوی این کشور در مرحلۀ آزمایش قرار دارد و دیگری وِیمو ویا است که روی تحویل همۀ انواع کالاهای تجاری، از باربری سنگین گرفته تا تحویل محلی کالا، تمرکز دارد.
خودروهای خود ران ویمو قابل خرید برای استفادۀ شخصی نیستند، بلکه این شرکت مجموعه ای از خودروها و کامیون های خود ران را در اختیار دارد که افراد می توانند بدون نیاز به خرید آنها، مثل تاکسی های اینترنتی معمولی آنها را کرایه کنند. مسئولین ویمو معتقدند که استفاده از خودروهای خود ران باعث افزایش امنیت جاده ای می شود، زیرا رانندۀ خود ران می تواند به طور دائم به اطراف خود توجه کند و مثل یک انسان، گاه و بی گاه، دچار پرتی حواس نمی شود.
چون ویمو صاحب همۀ خودروهای خود است، به طور منحصر به فردی قابلیت افزودن امکانات دسترس پذیری را به آنها دارد؛ چیزی که شرکت های تاکسی اینترنتی معمولی قادر به انجام آن نیستند. شرکت ویمو با مشاوره و همکاری جامعۀ نابینایان تلاش کرده است حداکثر دسترس پذیری را برای کاربران نابینای خود ارائه دهد که در ادامه با برخی از این امکانات آشنا می شویم.
کاربر باید برای استفاده از خدمت تاکسی اینترنتی خود ران ویمو وان، از برنامۀ ویمو وان استفاده کند که این برنامه طوری طراحی شده تا با صفحه خوان ها سازگاری کامل داشته باشد و به آنها اجازه دهد به طور مستقل با استفاده از برنامه، یک تاکسی خود ران را سفارش دهند.
مسافر نابینا پس از سفارش تاکسی، در فرایند سوارشدن به خودرو و پیاده شدن از آن، ممکن است با چالش هایی رو به رو شود. این چالش ها عموماً مربوط به ایجاد تعادل بین دو موضوع اند: پیدا کردن محلی امن برای سوارشدن به خودرو و نیاز به راه رفتن بیشتر برای رسیدن به آن محل؛ بنابراین ویمو اطمینان حاصل می کند که مسافر وقتی چنین شرایطی پیش می آید، از آن باخبر شود و ابزار لازم برای پیدا کردن خودرو را در اختیار او قرار می دهد، مثلاً ویمو حتی قبل از اینکه فرد نابینا سفرش را سفارش دهد، نسبت به پیاده روی زیادی که برای رسیدن به محل سوار یا پیاده شدن لازم است، به او هشدار می دهد تا درصورتی که این مقدار پیاده روی برای فرد قابل قبول نیست، سفر را لغو کند. همچنین ویمو می تواند در مورد سناریوهای جزئی تری، مثل اینکه محل پیاده شدن داخل یک پارکینگ است به کاربر اطلاع دهد.
علاوه بر اینها چون کاهش پیاده روی برای کاربران نابینا مهم است، ویمو در منوی دسترس پذیری برنامه خود گزینه ای را با عنوان «به حداقل رساندن زمان پیاده روی» قرار داده است که کاربر نابینا می تواند با فعال کردن آن مشخص کند که اگر امکان آن وجود دارد، خودروی سفارش داده شده باید جایی بایستد که فرد برای رسیدن به آن کمتر پیاده روی کند، مثلاً فرض کنید که خودرو برای سوار کردن مسافر باید یک بلوک را دور بزند. در حالت عادی ممکن است خودرو برای راحتی کار تصمیم بگیرد در آن طرف خیابان نگه دارد تا کاربر از خیابان رد و سوار خودرو شود، ولی این موضوع می تواند برای یک مسافر نابینا مشکل آفرین باشد؛ بنابراین اگر کاربر گزینۀ مذکور را فعال کرده باشد، خودرو بلوک را دور می زند تا فرد برای سوارشدن نیازی به گذشتن از یک خیابان نداشته باشد.
امکان دسترس پذیری دیگری که ویمو در اختیار کاربران قرار می دهد، اطلاع از بدون راننده بودن خودرویی است که برای آنها انتخاب شده است. برخی از خودروهای ویمو با وجود خود ران بودن، راننده هم دارند، درحالی که برخی دیگر کاملاً بدون راننده اند. وقتی کاربر در حال سفارش خودرو است، اینکه خودرو راننده دارد یا خیر، به او اطلاع داده می شود تا درصورتی که کاربر با یک خودروی بدون راننده راحت نیست یا به کمک یک انسان نیاز دارد، بتواند سفر خود را لغو کند.
ویمو همچنین چند امکان دسترس پذیری را برای کمک به پیدا کردن خودرو در نظر گرفته است؛ یکی از این امکانات شناسۀ خودرو است. این امکان که برای افراد کم بینا که شاید نتوانند پلاک خودرو را ببینند، ولی قادرند رنگ ها و چند حرف نورانی را از دور ببینند، مفید است و باعث می شود که یک عدد دورقمی در بالای خودرو با چراغ های ال ای دی روشن شود که رنگ این چراغ ها قابل انتخاب است. در سان فرانسیسکو به جای دو رقم عدد، حروف اول نام و نام خانوادگی فرد با چراغ های ال ای دی روشن می شود.
قابلیت دیگر، امکان به صدا درآوردن بوق خودرو با استفاده از یک دکمه در برنامه است. با این امکان وقتی فرد نابینا سعی دارد خودرو را برای سوارشدن پیدا کند، می تواند از راه دور بوق آن را به صدا درآورد و از آن به عنوان یک سرنخ صوتی برای یافتن خودرو استفاده کند.
تنظیم دیگری که به استفادۀ کاربران نابینا از خودروهای خود ران ویمو کمک می کند، امکان دریافت راهنمای صوتی هنگام سفر در خودرو است. کاربر با فعال کردن این امکان وقتی در خودرو است، در مورد اینکه چه اتفاق هایی در حال وقوع است، راهنمایی صوتی دریافت می کند، مثلاً خودرو به مسافر می گوید که برای رد شدن یک فرد پیاده یا برای چراغ راهنمایی نگه داشته است تا مسافر این آرامش خاطر را داشته باشد که خودرو در مسیر درست خود قرار دارد و سفر روند عادی خود را سپری می کند.
درنهایت اگر در هنگام سفر مشکلی پیش بیاید، کاربر می تواند با استفاده از برنامه با گروه پشتیبانی ویمو تماس بگیرد. اعضای گروه پشتیبانی در صورت نیاز می توانند از راه دور کنترل خودرو را به دست بگیرند و مشکل پیش آمده را حل کنند. در این فرایند علاوه بر صفحه نمایش خودرو، کاربر بازخورد صوتی دریافت می کند و می تواند با پشتیبان در تماس باشد.
اینها امکاناتی اند که در حال حاضر در اختیار کاربران ویمو قرار دارد، اما ویمو به اینها قانع نیست و فعالانه در حال گسترش امکانات دسترس پذیری خود است و در آینده، برنامه های بسیاری را برای بهبود تجربۀ کاربران معلول خود در نظر دارد.