نویسنده: میرهادی نایینی زاده
منبع: ششمین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
محسن محمد قلی: صحنه گردان، گوینده، و شاغل در مرکز نو آوری و روابط عمومی شرکت فیروز
«از چه زمانی روی صحنه هستی و چه مراسم هایی را اداره می کنی؟»
«از زمانی که در کلاس سوم و چهارم دبستان بودم، به صورت پراکنده برنامه اجرا می کردم و این روند تا امروز هم ادامه داشته است. فعالیت های من حول محور اجرای موسیقی، مجری گری، برگزاری مراسم مذهبی، و در مواردی نیز اجرای استند آپ کمدی بوده است.»
«اولین باری که از راه صحنه گردانی درآمدی کسب کردی، کی بود؟»
« در یکی از برنامه های شبکه ۵ تلوزیون و در قالب خواننده یک گروه موسیقی نابینایان بود. در آن زمان، من کلاس چهارم دبستان بودم. اما اولین بار که از این راه کسب درآمد کردم، حضور در برنامه جشن رمضان با مهرداد کاظمی و محمد اصفهانی بود. این حضور باعث شد به مراسم مختلف دعوت شوم و از من خواسته می شد آهنگ های محمد اصفهانی را اجرا کنم. البته همین جا باید تأکید کنم: این کار برای من درآمد بالایی نداشته است.»
«چه افرادی با چه استعداد هایی می توانند در این کار موفق باشند؟»
«طبعاً هر کسی می تواند با داشتن لوازمی در این کار توفیق داشته باشد. من به عنوان کسی که بیشتر فعالیتم حول و حوش صدا و موسیقی است، می توانم بگویم: کسی که وارد عرصه صحنه گردانی می شود، باید پایه های موسیقی را در حد خوبی بداند، چند و چون محل برگزاری مراسم خود را جویا شود، و حتما با صدا بردار خود و کیفیت کار او آشنا باشد. از نظر من لازم است: یک نفر به عنوان همراه یا رابط با یک صحنه گردان نابینا همراه باشد و برخی مسائل را برای او تسهیل کند.»
«بیشتر در باره این مسائل برای ما صحبت کن.»
«اشراف کامل به صحنه از لوازم یک اجرای صحیح است. به عنوان مثال: وقتی شما عهده دار نوازندگی صحنه هستید، فقط یک رابط یا یک همراه می تواند لحظه حضور یا خروج مجری یا میهمان برنامه را به شما اطلاع دهد.»
«چه تفاوت هایی میان کار یک صحنه گردان نابینا و سایر همکاران او وجود دارد؟»
«همانطور که در پاسخ پرسش پیش گفتم، عدم اشراف دقیق نابینایان بر صحنه یکی از بزرگ ترین تفاوت ها یا معضلات کار ما به حساب می آید. این عدم اشراف مخصوصاً وقتی نمود بیشتری پیدا می کند که صحنه گردان نابینا برای اولین بار روی صحنه خاصی حاضر می شود. من به همه کسانی که می خواهند در این عرصه وارد شوند توصیه می کنم برای شناخت بیشتر خود از محیط صحنه، پیش از برنامه در محل اجرا حاضر شوند، با مهارت های جهت یابی خود صحنه را رصد کنند، و تا جایی که امکان دارد تلاش در برقراری درست رابطه با مخاطب خود داشته باشند.
از دیگر تفاوت هایی که میان ما و سایرین به چشم می آید این است که ما خیلی در تشخیص زبان بدن مخاطبانمان توانایی نداریم. این در شرایطی است که یک صحنه گردان بینا با کوچک ترین اشاره مخاطب می تواند به بهترین شکل ممکن صحنه را مدیریت کند.»
«چه مسائل و موضوعاتی برای یک صحنه گردان نابینا پیش از اجرا یا برای اجرای اول در یک صحنه می تواند حائز اهمیت باشد؟»
«از دید من، مهم ترین اصلی که باید همه افراد و در وحله بعد صحنه گردانان نابینا مد نظر داشته باشند، تمرین فراوان و آمادگی لازم برای مسائل غیر قابل پیشبینی است. شما ممکن است روی صحنه با موردی مثل خراب شدن میکروفون یا از تنظیم خارج شدن دستگاه مواجه شوید که باید برای آن آماده باشید. همچنین ما نابینایان محکوم به نشان دادن توانایی های خود هستیم. از این رو همواره باید بتوانیم با تمرین زیاد تفاوت هایی که در پرسش پیش مطرح کردم را کم رنگ کنیم.»
«چه فرق هایی میان کار اجرای فردی و اجرای گروهی می توان ذکر کرد؟»
«این دو کار، دو مقوله متفاوت هستند؛ وقتی شما عضو یک گروه اجرا هستید، وظیفه شما تمرین و تبعیت از مدیر گروه است و وظایفی که پیش تر درباره صحنه متذکر شدم همه بر عهده مدیر گروه شماست.»
«تا به حال درباره اجرای موسیقی با هم صحبت کردیم. لطفاً قدری در باره تفاوت هایی که اجرای استند آپ کمدی برای ما نابینایان ایجاد می کند صحبت کن.»
«با توجه به بصری شدن بیشتر مواردی که یک نفر در اجرای خود از آن بهره می گیرد و طرز استفاده از زبان بدن برای خنداندن بیشتر مخاطب در عصر حاضر، به نظر می رسد کار کمدی برای ما نابینایان قدری دشوار شده است. عصر حاضر با دهه شصت متفاوت است و کمتر کار هایی مثل تقلید صدا یا تعریف لطیفه مورد استقبال قرار می گیرد. روی هم رفته می توانم بگویم: من فقط برای افراد نابینا چنین برنامه هایی را روی صحنه می برم؛ اما اگر کسی می خواهد همچنان در این عرصه نیز مشغول باشد، باید روی دیالوگ های خود کار کند و البته هر جایی به اجرا نپردازد.»
«در باره موضوعاتی که باید برای اجرای مراسم مذهبی مد نظر داشت هم برای مخاطبین ما صحبت کن:»
«مانند بحثی که پیشتر کردم، اشراف شما به محیط و مخاطبین بسیار مهم است. شما باید بدانید در چه محیطی مداحی می کنید و مخاطب شما چه واکنشی به کار شما نشان می دهد. همچنین برای گرداندن سینه زنی باید حتماً به نحوی با میان داران هیئت یا لا اقل یکی از آنها هماهنگی کامل داشته باشید.
ذکر این نکته در برنامه های مذهبی فوق العاده مهم است که: نابینا نباید به ابزاری برای مسائل برخی از افراد تبدیل شود. باید این فرهنگ سازی همواره وجود داشته باشد که نابینا، هیچ تفاوتی با سایر افراد ندارد و او هم مانند بقیه از خطا و گناه مصون نیست. نباید برای اینکه یک مجلس گل کند؛ تصوراتی از قبیل شفا دادن یا گرفتن نابینا در هیئت مطرح شود و از او به این وسیله استفاده ابزاری شود.»
«چه راه هایی برای دیده شدن بچه ها برای قبول کار صحنه وجود دارد؟»
«اکنون که شبکه های اجتماعی نفوذ خوبی در بین افراد پیدا کرده اند، فرصت ارزشمندی ایجاد شده است تا توانایی افراد نابینای خلاق بیشتر دیده شود. اما نمی توانم به مقوله اقبال در دیده شدن افراد مختلف بی توجه باشم. همچنین ندیدن، در کار صحنه گردانی هم مانعی برای برخی اذهان ایجاد کرده است که متأسفانه توانایی نابینایان را تحت الشعاع قرار می دهد. به عنوان نمونه: برخی افراد ندیدن را مانعی جدی برای مجری بودن افراد نابینا می دانند و تأکید دارند که: در مواقع لزوم چطور باید با مخاطب ارتباط برقرار شود؟ البته من با برخی از این افراد گفت و گو کردم و تا حدی در اقناع آنها کوشیدم.»
«در باره شکل درآمد زایی این کار صحبت کن.»
«مهم ترین چیزی که باید به آن اشاره کنم این است که: صحنه گردانی یک شغل مقطعی است و همیشه معلوم نیست بتوان از این راه امرار معاش کرد. کرونا آسیب زیادی به کسانی زد که از این راه کسب درآمد می کردند. بنا بر این من به همه دوستان توصیه می کنم علاوه بر این کار به دنبال یک پلن بی هم برای خود باشند تا در مواقع لزوم دچار بی درآمدی نشوند. بسیار پیش می آید به خاطر نابینایی کوشش می کنند که مبلغ کمتری به من پرداخت شود. به همین دلیل من پیش از پذیرش کار مقداری که حق خود می دانم را از کار فرما مطالبه می کنم و از همه دوستان هم می خواهم اجازه ندهند به خاطر نابینایی حق هنر آنها ضایع شود و هزینه ای که باید را دریافت نکنند.»
«از این که در این گفت و گو شرکت کردی از تو ممنونم.»