افراد نابینا در ایران معمولا با مشکلات زیادی روبه رو هستند. از نامناسب بودن خیابان‌ها، اداره‌ها و در واقع تمام مکان‌های عمومی تا نحوه برخورد مردم با آنها که معمولا از ناآگاهی و تصورات اشتباه شان درباره نابینایان ناشی می‌شود.
مشکلات نابینایان در ایران
ایران رتبه شانزدهم دنیا را در زمینه آمار نابینایان و کم بینایان دارد و طبق آخرین غربالگری‌های به عمل آمده در کشور ۱۱۵ هزار نابینا در ایران زندگی می‌کنند که در میان آنها ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار نفر به کم بینایی و اختلال بینایی دچار هستند و تعداد کم بینایان در ایران ۶برابر نابینایان است.
با همین آمار مشخص می‌شود که باید بیشتر به زندگی آنها توجه کنیم. این افراد برای دسترسی به حداقل‌های زندگی با مشکل مواجه هستند و به گفته کارشناسان نرخ بیکاری در میان آنها بالغ بر ۴۰ درصد است در صورتی که نابینایان، تحصیل‌کرده‌ترین افراد در میان معلولان به شمار می‌روند اما بسیاری از این افراد تحصیل‌کرده به‌دلیل نبود امکانات شخصی خانه نشین شده‌اند زیرا کم بینا یا نابینا هستند و برای رفت و آمد در شهر با مشکل مواجه می‌شوند.
سازمان‌های دولتی هم معمولا از پذیرش این افراد خودداری می‌کنند. غیر از این آموزش، ایاب و ذهاب، تحصیل، عدم دسترسی به خدمات و وسایل کمک توانبخشی مانند عصای استاندارد، دستگاه برجسته‌سازی، رایانه و وسایل آشپرخانه مخصوص و مشقت استفاده از حمل و نقل عمومی مشکلات دیگری است که نابینایان با آنها زندگی شان
را می‌گذرانند. هرچند نابینایانی هستند که با وجود تمام این مشکلات توانسته‌اند موفق شوند و تا جایی که می‌توانند زندگی شان را بهتر کنند.
بخشی از مشکلاتی که نابینایان با آن درگیر هستند نحوه برخورد افراد جامعه با آنهاست.
بی تعارف بسیاری از ما نمی‌دانیم چگونه باید با یک فرد نابینا یا معلولان دیگر برخورد کنیم. مسأله‌ای که در مدرسه‌ها آموزش داده نمی‌شود و این ناآگاهی تا بزرگسالی در ما می‌ماند. گاهی بی‌احترامی می‌کنیم و گاهی برعکس توجهی نشان می‌دهیم که زیاد است و بی مورد و آن هم اثرات منفی دارد. بد نیست یاد بگیریم این رفتارها را اصلاح کنیم. این رفتارها درست است.
مهمترین مسأله‌ای که باید حواس مان به آن باشد این است که باید به این دید به نابینایان نگاه کنیم که آنها هم مانند بقیه افراد هستند فقط کارهای ساده را به شکل دیگری انجام می‌دهند.
بسیاری از افراد فکر می‌کنند که افراد نابینا نیاز به شرایط پزشکی متفاوتی نسبت به بقیه افراد دارند که این عقیده در بعضی مواقع درست است اما نه همیشه. نابینا بودن به این معنی نیست که آنها نمی‌توانند کاری انجام دهند.
بهتر است برای اصلاح رفتارمان از کارهای روزمره شروع کنیم. مثلا وقتی با یه فرد نابینا ملاقات می‌کنید بهتر است اول خودتان را معرفی کنید. وقتی در گروهی هستید که فرد نابینایی در آن گروه هست بهتر است وقتی حرفی می‌زنید و متوجه می‌شوید که او نمی‌داند چه کسی حرف می‌زند دوباره خودتان را معرفی کنید.
اگر نابینایی در منزل یا محل کار دارید قبل از خروج از محل کار یا خانه به آنها اطلاع دهید. وقتی به خانه یک فرد نابینا می‌روید فقط با شخص ثالثی که آنجاست حرف نزنید و کاری کنید شخص نابینا هم در بحث با شما شرکت کند.
هنگام صرف ناهار یا شام با فرد نابینا، بدون عجله، ابتدا غذا را به او معرفی کرده و بعد برای او توضیح دهید که مثلاً لیوان در جلوی بشقاب، نان در سمت چپ و یا ماست در سمت راست بشقاب است.
یادتان باشد که همه افراد نابینا به طور ۱۰۰ درصد نابینا نیستند و براساس درصدی که بینایی دارند باید رفتارتان متفاوت باشد. اگر می‌خواهید به آنها کمک کنید حتما قبلش اجازه بگیرید و بگویید می‌خواهید یا می‌توانم کمک تان کنم؟
اگر در بین افراد خانواده فرد نابینایی دارید باید بدانید مشکلاتی مثل افسردگی، گوشه گیری، احساس حقارت، خودپنداره منفی و بی تفاوتی به طور فراوان در بین نابینایان دیده می‌شود پس سعی کنید با روش‌های صحیح مشاوره‌ای آنها را درمان کرده و به آنها کمک کنید.
اگر هم کسی به تازگی بینایی‌اش را از دست داده باید بدانید که برای برخورد با افراد نابینا در بسیاری موارد مشاوره خانوادگی لازم است تا به اعضا خانواده اطلاعات کافی داده شود. ضمن اینکه ممکن است فرد نابینا با اعضاء خانواده مشکلی داشته باشد که انجام مشاوره خانواده برای حل آن ضروری است.
کودکان نابینا شرایط خاص تری دارند و خانواده‌هایشان حساس‌تر هستند. سعی کنید عادی رفتار کنید و فکر نکنید او چیزی از بچه‌های دیگر کم دارد.
اگر آگاه نیستید از پدر و مادرش بپرسید بهترین رفتار و برخورد با او چیست و مثلا از این رفتار خوشش می‌آید یا نه. رفتار نامناسب هم بچه‌های نابینا را آزار می‌دهد و هم پدر و مادرشان را.
رفتارهای اشتباه
بعضی کارها را هم در برخورد با نابینایان نباید انجام دهیم چون باعث می‌شویم آنها حس بدی پیدا کنند و افسرده شوند یا اعتماد به نفس شان دچار مشکل شود. مهمترین مساله این است که در برخورد با نابینایان با احساس ترحم، مراقبت افراطی، ترس و یا فرار از تعامل با آنان رفتار نکنید.
هنگام حرف زدن با فرد نابینا نباید داد بزنیم. تن صدایتان را در حد معمولی نگه دارید چون این افراد معمولا حس شنوایی قوی دارند.
برای کمک کردن به فرد نابینا بدون اجازه آنها را لمس نکنید و هیچ وقت برای راهنمایی او را هل ندهید. فکر نکنید که نمی‌توانند کارهای خودشان را انجام دهند یا نمی‌توانند وسایل خودشان را جمع کنند. آنها قادرند بسیاری از کارها را حتی بهتر از ما انجام دهند. اگر می‌خواهید کمک کنید و او این اجازه را داده است دستش را نگیرید. اجازه دهید او بازوی شما را بگیرد و کارهایی که خودش می‌تواند از عهده آن بربیاید انجام ندهید. جملاتی مثل «اینجاست» «آنجاست» «برو آنطرف‌تر» «بگذار آن طرف» که برای او بی معناست به کار نبرید.
نابینایان وسایل خود را در جای مشخصی قرار می‌دهند پس بدون اطلاع آنها وسایل شان را جابجا نکنید.
مراقب اصطلاحاتی که استفاده می‌کنید باشید. نباید آنها را کور خطاب کنید. فکر نکنید نابینایانی که در خیابان می‌بینید نیاز به کمک مالی دارند. این رفتار آنها را بسیار آزار می‌دهد.
اگر در پیاده‌رو نابینایی حرکت می‌کند و شما پشت سرش قرار دارید یا اگر رانندگی می‌کنید و نابینایی می‌خواهد از خیابان عبور کند عجله نکنید و اجازه بدهید او در آرامش عبور کند.
با رفتارهای درست کیفیت زندگی نابینایان را می‌توانید بالا ببرید و به آنها کمک کنید راحت‌تر و آسوده‌تر زندگی کنند. رفتاری که در زندگی نابینایان بسیار ضروری است.
یگانه خدامی