نویسنده: امین عرب
منبع: بیست و هشتمین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
خط بریل در سال ۱۸۲۴ به دست لوئی بریل، نابینای فرانسوی، اختراع شد و انقلابی در زندگی نابینایان ایجاد کرد. پیش از بریل، این افراد برای خواندن و نوشتن به روش های مختلفی مانند خطوط برجسته، حروف چاپی بزرگ یا سیستم های شنوایی تکیه می کردند، اما هیچ کدام از این روش ها به اندازۀ بریل کار آمد و مؤثر نبودند. بریل به سرعت در سراسر جهان به عنوان خط رسمی نابینایان شناخته شد و به آنان امکان داد تا در زمینه های مختلف تحصیلی و شغلی پیشرفت کنند، اما در اواخر قرن بیستم، با ظهور فناوری های جدید، به ویژه صفحه خوان ها، استفاده از بریل رو به کاهش گذاشت. صفحه خوان ها مزایای بسیاری دارند، ازجمله سرعت، قابلیت حمل و دسترسی آسان.
با وجود مزایای صفحه خوان ها، برخی از افراد معتقدند که بریل هنوز هم ابزاری ضروری برای نابینایان است و نمی توان از مزایای منحصر به فرد آن چشم پوشی کرد. در این مقاله به بررسی این موضوع می پردازیم که آیا زمان استفاده از بریل سر آمده و این خط در حال پیوستن به تاریخ است یا اینکه هنوز هیچ ابزاری نتوانسته جای بریل را بگیرد؟ در ادامه به بررسی دلایل هردو دیدگاه خواهیم پرداخت.
مدافعان بریل: ضرورتی برای استقلال و توانمندسازی
مدافعان استفاده از بریل معتقدند که این خط ابزاری ضروری برای استقلال و توانمندسازی افراد نابینا است. آنها به چند دلیل کلیدی برای اثبات مدعای خود اشاره می کنند.
۱. تمرکز و درک عمیق تر: مطالعات نشان داده اند که خواندن و نوشتن بریل به تمرکز بیشتر و پردازش اطلاعات به طور دقیق تر منجر می شود؛ درواقع بریل با درگیر کردن حس لامسه، تجربۀ یادگیری را عمیق تر و پایدارتر می کند.
۲. مزیت شغلی: تسلط بر بریل در برخی مشاغل مانند مترجمی، ویراستاری و موسیقی مزیت بزرگی محسوب می شود. در این مشاغل، دقت و سرعت عمل در خواندن و نوشتن بسیار حائز اهمیت است و بریل می تواند به افراد نابینا در رقابت با افراد بینا کمک کند. کسی که به بریل مجهز نباشد از عهدۀ برخی از مشاغل برنمی آید.
۳. دسترسی در لحظه: بریل به افراد نابینا امکان می دهد تا در هر زمان و مکانی به اطلاعات دسترسی داشته باشند و بتوانند آن را برای مخاطبان خود ارائه کنند؛ به عنوان مثال در هنگام تدریس یا سخنرانی، بریل امکان دسترسی به مطلب را در لحظه فراهم می کند و فرد نابینا می تواند درحالی که مطالب را برای مخاطبان خود بیان می کند، یادداشت های بریل را مورد استفاده قرار دهد.
علاوه بر این مدافعان بریل به موارد زیر نیز اشاره می کنند.
ـ بریل حس استقلال و اعتماد به نفس را در افراد نابینا تقویت می کند.
ـ بریل ابزاری برای خلاقیت و خود اظهاری است.
ـ بریل به حفظ و ترویج فرهنگ و هویت نابینایان کمک می کند.
منتقدان بریل: چالش هایی در عصر دیجیتال
منتقدان استفاده از بریل بر این باورند که این خط در عصر حاضر با محدودیت های زیر رو به رو است که استفاده از آن را برای افراد نابینا دشوار می کند.
۱-حجم و حمل و نقل: نوشته های بریل فضای زیادی را اشغال می کنند و حمل و نقل کتاب ها و اسناد بریل حجیم و سنگین بسیار دشوار است و فضای بسیاری را در قفسه ها و کیف ها به خود اختصاص می دهد.
۲-هزینه: نمایشگرها و یادداشت بردارهای بریل ابزارهای نوینی هستند که به افراد نابینا امکان می دهند تا به نوشته های بریل دسترسی داشته باشند؛ بی آنکه مشکلات حجم و سنگینی اسناد آنها را اذیت کند؛ با این حال این ابزارها بسیار گران هستند و بسیاری از افراد نابینا توانایی خرید آنها را ندارند.
۳-سرعت: سرعت خواندن بریل در اغلب موارد به سرعت مطالعه با صفحه خوان نمی رسد. صفحه خوان ها می توانند متن را با سرعت بسیار بالایی بخوانند و به افراد نابینا امکان می دهند تا در زمان کوتاهی حجم زیادی از اطلاعات را پردازش کنند.
استفاده از صفحه خوان ها: آسان و در دسترس
مدافعان برتری صفحه خوان ها برای طرح دیدگاه خود به مزایای این ابزار ها اشاره می کنند. آنان معتقدند این مزایا ما را از بریل بی نیاز می کنند و برای دستیابی به مزایای منحصر به فرد بریل می توان راه کار های جایگزینی در نظر گرفت.
از جمله مزایای صفحه خوان ها عبارت اند از:
۱-دسترسی در هر جا: صفحه خوان ها به دلیل قابل استفاده بودن در کامپیوتر ها و تلفن های هوشمند، همیشه و همه جا در دسترس اند. این موضوع به افراد نابینا امکان می دهد تا در هر زمان و مکانی به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند.
۲-سرعت بالا: سرعت استفاده از صفحه خوان ها بسیار بالا است. این ابزارها می توانند متن را با سرعتی حتی بیشتر از انسان بخوانند و به افراد نابینا امکان می دهند تا در زمان کوتاهی حجم زیادی از اطلاعات را پردازش کنند. این مزیت در مقابل اشکال سرعت در خواندن بریل بسیار اهمیت دارد.
۳-قیمت مناسب: صفحه خوان ها در مقایسه با ابزارهای بریل، مانند نمایشگرها، یادداشت بردارها و چاپگر ها بسیار ارزان ترند. این موضوع دسترسی به این ابزار را برای افراد نابینا آسان تر می کند.
نقد دیدگاه حذف بریل: ضرورت حفظ تنوع
مدافعان استفاده از بریل معتقدند که حذف این خط، تنوع روش های یادگیری و خواندن را برای افراد نابینا از بین می برد و می تواند به استقلال و توانمندسازی آنها آسیب برساند. آنها در دفاع از دیدگاه خود به این دلایل اشاره می کنند.
۱-آسیب به سواد: بسیاری معتقدند بریل سواد افراد نابینا است. همان طور که افراد بینا با دانستن یک خط می خوانند و می نویسند، بریل همین کار را برای فرد نابینا انجام می دهد. از زمانی که صفحه خوان ها فراگیر شدند، بسیاری از افراد نابینا با ضعف در مهارت املا دست و پنجه نرم می کنند. آسیب به مهارت املا به عنوان یکی از معیار های سواد، پیامد های نامناسبی را در زندگی فرد نابینا در پی دارد.
۲-محدودیت های صفحه خوان ها: در بسیاری از موقعیت ها، افراد نابینا ناگزیر به استفاده از بریل هستند؛ به عنوان مثال صفحه خوان ها در هنگام دیدن برچسب ها، تابلو های برجسته یا نقشه های ویژه پاسخ گوی نیازها نیستند.
۳-نیازهای افراد با معلولیت های دوگانه: افرادی که به جز نابینایی، دچار آسیب شنوایی نیز هستند، بسته به شدت آسیب نمی توانند از صفحه خوان ها بهرۀ کافی را ببرند. بریل برای این افراد، راهی مهم تر برای دسترسی به اطلاعات و ارتباط با دنیای بیرون است.
آیا بریل رفتنی است؟
برخی معتقدند نفس های خط بریل به شماره افتاده است و ما با دنیای بدون بریل فاصله ای نداریم، اما گروهی دیگر بر این باورند که هنوز جایگزینی مناسب برای خط بریل به وجود نیامده است و تا آن زمان، تلاش برای احیای بریل کمک بیشتری به جامعۀ نابینایان می کند.
شما چه فکر می کنید؟