قیمت بالای کتاب‌های بریل و کمبود کتاب صوتی، کودکان نابینا را از دنیای رنگی کتاب دور کرده است.
دنیای نابینایان دنیای تاریکی است، هرکدام از نابینایان و کم بینایان تلاش زیادی برای رنگی شدن دنیای خود می‌کنند، ولی سهم ما در رنگی شدن دنیای آنها چه قدر است?
کم بینایان و نابینایان به خصوص کودکان از قشر‌های آسیب پذیر جامعه هستند، علاوه بر مشکلاتی که معلولیت برای آنها به وجود آورده است همواره باید به دنبال راهی برای مقابله با آن باشند. یکی از این مشکلات کمبود کتاب و نشریه مخصوص در هر سنی برای نابینایان است. کمبود تولید کتاب‌های تازه چاپ به خط بریل و نبود منابع کافی کتاب برای نابینایان، آنها را از بهترین و تازه‌ترین کتابها دور کرده است.
احساسات کودکان نابینا از محیط اطراف به وسیله سایر حواس برای او ایجاد می‌شود. کودک کم بینا و نابینا از درک اشیا اطراف خود عاجز است از این رو برای شناسایی و آشنایی نیاز به کمک دیگران دارد. اشخاص نابینا از نظر هوشی مانند افراد معمولی هستند، مطالعاتی که در این زمینه انجام شده نشان می‌دهد که نابینایی به خودی خود هوش افراد را کم نمی‌کند اگر امکانات آموزشی مناسب در دسترس کودکان نابینا قرار بگیرد باعث افزایش بهره هوشی آنها می‌شود. کودکان نابینا با کتابخوانی و آموزش مناسب هوشی همسطح کودکان بینا می شوند به خصوص که این کودکان به سایر حواس خود بیشتر اتکا داشته و از دقت و کنجکاوی بیشتری برخوردار هستند.
کمبود کتاب خانه‌ها و کتابداران مخصوص برای نابینایان، کمبود منابع کتاب‌های بریل، مشکل در دسترسی به کتاب‌های بریل تازه منتشر شده و نبود فروشگاه‍های مخصوص کتاب از مشکلات عدیده نابینایان در این زمینه است که باید مسئولان رسیدگی کنند.
ضرورت توجه به افزایش کتاب های کودکان نابینا
نرگس اسلامی شرار مدیر کتابخانه نابینایان طلوع در خصوص کمبود کتاب‌های بریل برای کودکان گفت: کتاب‌های بریل و کتاب‌های صوتی ویژه بزرگسالان نابینا به فراوانی در دسترس وجود ندارد و شاید همین علت موجب شده تا کودکان نابینا را زیاد به کتاب عادت نمی‌دهند.
وی افزود:زمانیکه فردی کتابی را برای کودک خود خریداری می‌کند، این کتاب یا مصور است یا صوتی. کتاب مصور کتابی است که شامل متن و تصویر است که در مبنای تصویر، مادر قصه را برای کودک تعریف می‌کند و یا خود کودک با نگاه به تصویر برای آن داستان می‌سازد؛ بنابراین شخصی که قصد تولیدکتاب صوتی برای کودکان دارد، ابتدا باید به این موضوع توجه داشته باشد که کودک نابینا یست و نمی تواند از تصاویر کتاب مصور استفاده کند بنابراین تمام حواس را به سمت حس شنوایی خود جمع می‌کند و دوست دارد کسی که کتاب را برای او می‌خواند نخست او را دچار خواب آلودگی نکند و با صدایی خوب و بدون صدای اضافه آن را بازگو کند که کودک جذب آن داستان شود به غیر از شرکت‌ها و شورای کتاب کودک که کار اصلی آنها تولید کتاب برای کودکان نابینا است کسانی هم به صورت خودجوش دست به تولید می‌زنند و بدون بررسی و دقت و آسیب شناسی شروع به ضبط کتاب می‌کنند که ممکن است کودکان را کتاب زده کند.
اسلامی شرار در خصوص فعالیت کتابخانه نابینایان طلوع گفت: کتاب‌های بریل حجم بالایی دارند و از طرفی کودکان نابینا نیز که توانایی خواندن خط بریل آنها ضعیف است علاقه کمتری به بریل دارند اما کاری که ما در کتابخانه نابینایان طلوع انجام داده‌ایم این است که تعدادی از کتاب‌های موسسه تاریخ ادبیات کودک را تهیه و بریل کرده‌ایم و تعدادی برچسب‌های برجسته در مقابل تصاویر قرار داده‌ایم اما تعداد این کتابها محدود است. زیرا عدم توانایی در انتشار تعداد بالایی از این کتابها و بالا بودن قیمت کاغذ و محدود بودن امکانات باعث شده تا نتوانیم فعالیت گسترده ای داشته باشیم.
وی افزود:اگر شخصی بتواند در زمینه کتاب کودک خلاقیت و برجستگی ایجاد کرده و آن را بریل کند باعث جذب بیشتر کودک شده و کودک را به مطالعه ترغیب می‌کند. متاسفانه تا به امروز به این شکل کتابی تولید نشده و یا با عروسک‌ها و پارچه‌ها برجسته سازی و مناسب سازی شده که در نهایت این کتابها با قیمت بالا راهی بازار شده است.
اسلامی شرار در خصوص کمبود کتاب‌های بریل در کتاب فروشی‌ها گفت: در هر جامعه ای تعداد معلولان کمتر از افراد سالم و افراد نابینا از این تعداد هم کمتر هستند از این رو همه کتاب فروش‌ها نمی‌توانند کتابها را به تعداد زیاد انبار کنند از طرفی ناشران کتاب‌هایی را تولید و انبوه می‌کنند که مخاطب زیادی دارد.
وی بیان کرد:کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تعدادی از کتاب‌های خود را به صورت بریل ایجاد کرده که تعداد این کتابها در مجموع ۲۰ یا ۳۰ عنوان کتاب است ولی باز هم این کتابها با قیمت بالا عرضه می‌شود.
اسلامی شرار گفت:مجتمع نابینایان رودکی تا جایی که من اطلاع دارم تا سال قبل ۶۱۰ عنوان کتاب کودک عرضه داشت که در بین آنها کتاب‌های قطوری هم به چشم می‌خورد اما کودکان کمتر سراغ آنها می‌روند. فلش کارت‌ها به صورت‌های گوناگون در اختیار کودکان بینا قرار دارد و کودکان از طریق آنها آموزه‌های بسیاری به دست می‌آورند اما هیچ گونه فلش کارتی برای کودکان نابینا در نظر گرفته نشده است که تمام این موارد نشان از کم توجهی به قشر معلولان است.
وی در خصوص کتابخانه‌های نابینایان گفت: مرکز نابینایان رودکی بزرگ‌ترین مرکز در تهران است و در سال‌های اخیر تعداد محدودی کتاب را تولید کرده است. حسینیه ارشاد هم بخشی را به نابینایان اختصاص داده و در آنجا کتاب‌های صوتی تولید می‌کنند ولی بخش کتاب کودکان بسیار کمتر است و تعدادی هم کتاب‌های صوتی وجود دارد البته کتاب بریل به دلیل فضای زیاد مورد استفاده در میان آنها کمتر دیده می شود.
مدیر کتابخانه طلوع با بیان اینکه در شهر‌های دیگر کتابخانه نابینایان در داخل کتابخانه‌های عمومی ایجاد شده است اما اوضاع در شهر‌های بزرگ‌تر کمی بهتر است،گفت: شهرستان‌های کوچک امکاناتی برای نابینایان ندارند و در مجموع می‌توان گفت کتابخانه‌های سازمان فرهنگی هنری نسبت به کتاب خانه‌هایی که نهاد کتاب خانه‌ها ایجاد کرده حمایت‌های بیشتری می‌توانند نسبت به نابینایان در زمینه بزرگ سالان و کودکان داشته باشند.
اسلامی شرار گفت: اشخاص زیادی به صورت مقطی برای کمک به کودکان معلول وقت می‌گذارند که در کوتاه مدت نتیجه حاصل نشده و در بلند مدت هم انرژی خود را برای نتیجه مطلوب از دست می‌دهد. از طرفی کودکان توجه کمتری به کلاس‌های آموزشی در کتاب خانه‌ها و مطالعه کتاب‌های بریل دارند و متاسفانه نمی‌دانیم مقصر این موضوع کیست، زیرا امروزه دغدغه بسیاری از کودکان موسیقی و ورزش‌هایی مثل شطرنج و گلبال هست که ویژه کودکان مناسب سازی شده و دلیل اصلی مطالعه کم کودکان را باید در این موضوع جست و جو کرد.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان