در های آسمان، گشوده به روی نابینایان در سرویس پیشخوان ماهنامه ی مانا

نویسنده: امید هاشمی: فعال رسانه ای

اگر که بیهده زیباست شب

برای که زیباست شب

برای چه زیباست؟

این سؤالات را احمد شاملو شصت سال پیش از خودش پرسیده بود. آسمان شب، هزاران سال است که مایه شگفتی، کنجکاوی، تحسین و التذاذ، همه را یکجا برای بشر فراهم کرده است. هزاران سال است که دانشمندان از شاخه های گوناگون علمی می کوشند برای پدیده های آسمان، توجیه و دلیلی فراهم آورند و راز های سر به مهر کیهان را باز بگشایند. اما این ها را چه به نابینایان و پیشخوان؟ توضیحش کمی دشوار است؛ اولین توقف گاهِ ما در این شماره از پیشخوان، دلِ آسمان خواهد بود و میزبان ما هم کسی نیست جز «گلِن گوردون»، صدای آشنای پادکست های کمپانی فریدِم سایِنتیفیک موسوم به اف اس کَست.

گلن در شماره ۱۹۸ از مجموعه پادکست های ماهانهٔ اف اس کَست که در آوریل ۲۰۲۱ منتشر شده دو میهمان دارد؛ میهمان اولش اعضای یک گروه آموزشی در حوزه نجوم و اختر فیزیکند به نام «گلاس اِجوکِیشِن». این گروه، ارتباط جالبی با نابینایان دارند که در ادامه سعی خواهم کرد در حد توان این ارتباط را شرح دهم.

گلن در آغاز گفتگو با میهمان اولش توضیح می دهد این گروه که سرپرستی آن را «کِیت مِرِدیث» به عهده دارد، در سال گذشته میلادی به خاطر آنچه تسهیل دسترسی نابینایان به علم ستاره شناسی و اختر فیزیک نامیده شده، از سوی فدراسیون ملی نابینایان آمریکا به عنوان برنده جایزه بولوتین برگزیده شده است. در باره این جایزه و تاریخچه و وجه تسمیه اش در نسخه صوتی پیشخوان به تفصیل صحبت کرده ام. کیت در این گفتگو دو نفر را به همراه خود دارد؛ اولی خانم «کاتیا گازمن» است که یک دانشجوی مقطع دکتری در رشته نجوم است و در این پروژه از دستیاران کیت محسوب می شود و دیگری هم یک نابینا به نام «کریس ماتِئوس» است که در زمینه دسترسی پذیری اپلیکیشن های مربوطه، با کیت و گروهش همراهی کرده است. توضیحات این گروه در باره پروژه ای که در حال انجامش هستند بسیار جذاب و در عین حال پیچیده است؛ کیت در باره کارشان اینطور توضیح می دهد که در واقع آنچه افراد بینا به عنوان تصاویر فضایی در قالب عکس مشاهده می کنند، در واقع نه عکس، که شبیه سازی داده ها و آرایه های عددی دریافت شده از اجرام آسمانی است که به شکل عکس در آمده است. در حال حاضر منجمان بیش از آنکه مستقیماً با تصاویر سر و کار داشته باشند، سر و کارشان با داده ها و آمار و محاسبات ریاضی است. کاری که نرم افزار های حوزه نجوم انجام می دهند این است که اعداد را به اشکالِ قابل فهم برای علاقمندان به ستاره شناسی تبدیل کنند. حال در این میان، کاری که گلاس اِجوکِیشِن در حال انجام آن است این است که بتواند نرم افزاری طراحی کند که داده ها و آرایه های عددی را به جای تبدیل به تصویر، به صوت تبدیل کند؛ کاری که آنها اسمش را «صوتی سازی» گذاشته اند. پیش تر گروه های متعددی در کشور های گوناگون سعی در شبیه سازی اجرام آسمانی به صورت برجسته برای نابینایان داشته اند اما این اولین بار است که نابینایان امکان می یابند هر تصویری را که از تلسکوپ فضایی دریافت می کنند به نرم افزار بدهند و داده ها را تحلیل کنند و نتیجه را در قالب صدا های دو بُعدی بشنوند. این اتفاق در نوع خود رخدادی ویژه محسوب می شود و جنبه های گوناگونی را شامل می شود که از حوصله این نوشته خارج است و به همین دلیل هم واکاوی زوایای این پروژه را به نسخه صوتی پیشخوان وا می گذاریم. گلن یک مهمان دیگر هم دارد و او کسی نیست جز «مایک مِی» که یک نابینای خارق العاده و از نخستین کسانی است که تلاش های مثمر ثمری را در خصوص دسترسی نابینایان به جی پی اس انجام داده است. مایک نکاتی شنیدنی در باره زندگی خودش و پروژه ای که هم اکنون مشغول همکاری با آن است مطرح می کند؛ پروژه ای که قرار است مسیریاب هایی طراحی کند که زیر سقف و داخل ساختمان ها هم قابل استفاده باشد. در این باره هم در نسخه صوتی پیشخوان گپ زده ایم که شنیدنش برای علاقمندان خالی از لطف نخواهد بود.

دسترسی پذیری، دغدغه مایک و مَت

گردانندگان کمپانی «نوما سُلوشِنز»، مهمان شماره ۲۰۱۹ از برنامه هفتگی «آیز آن ساکسِس» بودند. مایک و مَت، دو نفر از مدیران این کمپانی، هر دو نابینا هستند و چند سالی می شود که در زمینه فناوری های ویژه نابینایان فعالیت می کنند. شاید برخی از مخاطبان پیشخوان قبلاً نام شبکه اجتماعی «سِرو» را شنیده باشند؛ یک شبکه اجتماعی که در دسترس پذیر ترین حالت ممکن طراحی شده و امکان مراوده و تعامل میان نابینایان را فراهم می کند. البته با توجه به اینکه این شبکه اجتماعی خدمات رایگان ارائه نمی کند، طبیعتاً محبوبیتی هم میان ایرانی ها ندارد. سازندگان این شبکه اجتماعی، همین دو نفری هستند که حالا مهمان پادکست آیز آن ساکسس شده اند. این دو نفر حالا یک کمپانی با نام نوما راه اندازی کرده اند و خدمات گسترده ای را در حوزه دسترسی پذیری در اختیار نابینایان یا آنهایی که قصد دارند محصولاتشان را برای این افراد مناسبسازی کنند، قرار می دهند. در باره فعالیت ها و خدمات نوما در نسخه صوتی به تفصیل گپ زده ام اما در اینجا بد نیست به یکی از این فعالیت ها که رایگان است و به همین علت هم برای کاربران ایرانی کاملاً قابل استفاده است بپردازیم:

حتماً شما هم تا به حال وبسایت هایی را باز کرده اید که قادرند ورود شما را با صفحه خوان تشخیص دهند و به محض ورود، به شما پیشنهاد کنند فلان کلید میان بر را بفشارید تا سایت را به شکلی دسترسی پذیر مشاهده کنید. اینکه چنین اتفاقاتی چگونه ممکن است در یک وبسایت رقم بخورد در نسخه صوتی پیشخوان توضیح داده شده اما نکته آزار دهنده آنجا است که با فشردن میانبرِ پیشنهادی، در بسیاری مواقع اتفاق مثبتی که رخ نمی دهد هیچ، بعضاً کار خراب تر هم می شود. همچنین اگر میانبر را نفشارید، با هر حرکت از سوی کاربر نابینا، وبسایت مدام پیشنهادش مبنی بر تبدیلِ سایت به قالبِ دسترسی پذیر را تکرار خواهد کرد و موجبات اذیت کاربر را فراهم خواهد آورد. رفقای ما در نوما افزونه ای برای مرورگر کروم ساخته اند که برای وبسایت هایی از این دست، پیغامی ارسال می کند با این مضمون که: «مرا به خیر تو امید نیست، شر مرسان». در واقع این افزونه می تواند این قالب های دسترسی پذیرِ به درد نخور را شناسایی و آنها را غیر فعال کند. توضیحات تکمیلی را در پادکست پیشخوان بشنوید و افزونه را هم از این وبسایت دانلود و نصب کنید.

اسکارِ توضیح دار کردن فیلم ها هم می رسد به

اگر حتی سر سوزنی علاقه به سینمای جهان داشته باشید حتماً تلاش می کنید تماشای مراسم اسکار را از دست ندهید. اما چه خوب می شد اگر امکانی فراهم بود تا ما بتوانیم این مراسم را به شکل توضیحدار ببینیم! باید بگویم این امکان امسال فراهم بود و پادکست ماهانه «نِیشِنز بلایند» هم که فدراسیون ملی نابینایان آمریکا آن را تولید می کند، اپیزود ماه آوریل خودش را به این موضوع اختصاص داد. در این اپیزود، گفتگویی صورت گرفته بود با «ریک باگز»، مؤسس و مدیر شرکتی به نام «آدیو آیْز» که به شکل تخصصی تولید کننده نسخه توضیح دارِ ویدئو و نمایش زنده است. ریک در این گفتگو ضمن مروری بر تاریخچه توضیحدار کردن فیلم ها، بر این نکته تأکید می کند که همواره در طول تاریخِ حدوداً چهل ساله توضیحدار کردن فیلم برای نابینایان، همه اتفاقات مثبت و تأثیر گذار، به دست خود نابینایان رقم خورده است. از آغاز مسیر گرفته تا همه نقاط عطف، همگی توسط نابینایان صورت پذیرفته است. از همین رو، او معتقد است حوزه توضیحدار کردن تصویر، حوزه ای است که تماماً باید به خودِ نابینایان سپرده شود. از آموزشِ توضیحدار کنندگان گرفته تا تولید و انتشار، همه از عهده نابینایان بر می آید و تجربه ثابت کرده در صورت واگذاری این حوزه به افراد نابینا، نتیجه هم بسیار مطلوب خواهد بود. ما در این گفتگو می شنویم که شرکتی که ریک مدیریت می کند امسال توانسته پروژه بسیار بزرگی را از آن خود کند و توضیحدار کردن مراسم نود و سومین دوره جایزه اسکار که میلیون ها بیننده از سر تا سر جهان آن را تماشا می کنند، به این شرکت سپرده شده است. در نسخه صوتی پیشخوان از تجربه ریک در زمینه توضیحدار کردن فیلم ها و مراسم و به طور خاص مراسم اسکار خواهیم گفت. اسکار امسال یک ویژگی دیگر هم داشت و آن هم اینکه یک نابینا-ناشنوا پا بر فرش قرمز این مراسم گذاشت. رابرت تارانگا، به عنوان بازیگر یک فیلم کوتاه، برای دریافت جایزه نامزد شده بود و این اتفاق برای نخستین بار در طول تاریخ برگزاری اسکار رخ می داد. اگر می خواهید با رابرت و زندگی اش و فیلمی که بازی کرده بیشتر آشنا شوید، با من در پادکست پیشخوان همراه شوید. به علاوه، اگر انگلیسی می دانید، می توانید نسخهٔ توضیح دارِ این فیلم نوزده دقیقه ای را از اینجا بارگیری کرده و بشنوید.

زندگی در میان امواج اطلس

پیشخوان را با درنگی بر ماهنامه صوتی «پْلِیبَک» به پایان می رسانیم. مجله ای که همین یک ماه پیش ۴۵ ساله شد. این ماهنامه که در گلاسکو اسکاتلند و با اتکا به کمک مالی خیران منتشر می شود، هر ماه به موضوعات گوناگون مرتبط با نابینایان یا مطالب مورد علاقه این افراد می پردازد. این ماه هم موضوعات متعددی مورد توجه سردبیر و تهیه کننده اش قرار گرفته بود. یکی از مطالب جالب توجه، گفتگویی بود که با «جِسیکا براون»، خواننده، آهنگساز و نوازنده هارپ انجام شده بود. گفتگویی که نمی توان آن را یک مصاحبه معمولی به حساب آورد؛ چه، نه مصاحبه شونده یک فرد معمولی است و نه بستری که گفتگو در آن صورت می گیرد. جسیکا چندین ماه است که به همراه شوهر و ساز هایش در یک قایق ده متری بر روی اقیانوس اطلس زندگی می کند. او حتی فرزندش را هم در حین همین سفر طولانی دریایی در همین شرایط به دنیا آورده است. این گفتگو در شرایطی انجام شده که جسیکا در قایق است و پس زمینه گفتگو ها شنوندگان می توانند صدای نسیم وزان اقیانوس را هم بشنوند. جسیکا در این گفتگو از تجربهٔ دوران بارداری بر روی اقیانوس و همینطور ضبط آخرین آلبومش برای شنوندگان ماهنامهٔ صوتی پلیبک صحبت می کند. شما می توانید بخش هایی از این گفتگو را در پادکست پیشخوان بشنوید.

دانلود پادکست پیشخوان.

منبع: ماهنامه ی مانا.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

هجده − دو =

لطفا پاسخ عبارت امنیتی را در کادر بنویسید. *