نویسنده: میثم امینی
منبع: دهمین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
امروزه شبکه های اجتماعی تبدیل به بخشی جدا ناپذیر از زندگی افراد شده است و ما نابینایان هم از این قافله عقب نمانده ایم. ما هر روز پست های مختلفی را در شبکه های اجتماعی گوناگون مطالعه می کنیم و پست های خود را نیز در این شبکه ها منتشر می کنیم. در این استفاده روزمره از شبکه های اجتماعی، ما گاه به گاه به پست هایی برمی خوریم که به دلیل دسترس پذیری نامناسب، برای ما غیرقابل استفاده اند یا استفاده از آنها برای ما دشوار است.
شاید به این فکر کرده باشید که با برخی فعالان شبکه های اجتماعی در مورد بهبود دسترس پذیری محتوای شان صحبت کنید؛ اما اطلاع ندارید که دقیقاً چه مواردی یک پست را دسترس پذیر می کند. همچنین شاید خودتان مایل باشید نکته های دسترس پذیری را در پست های خود رعایت کنید تا هم نوعان شما بتوانند به نحو احسن از مطالب شما بهره ببرند. در ادامه نُه ترفند مختلف را آورده ایم که رعایت آنها باعث افزایش دسترس پذیری پست ها در شبکه های اجتماعی می شود. البته وقتی می خواهید این موارد را به یک تولیدکننده محتوا پیشنهاد دهید، به سطح دانش فرد توجه کنید و مواردی را به او ارائه دهید که برای او قابل درک و قابل اعمال باشد.
متن معادل
اصطلاحات متن معادل، توضیح تصویر یا برچسب های معادل، همه به یک چیز اشاره دارند: متن معادل به افرادی که نمی توانند یک تصویر را ببینند، اجازه می دهد به توصیفی از آن تصویر که صفحه خوان ها می توانند آن را بخوانند، دسترسی داشته باشند. نبود یا وجود متن معادل نامناسب یکی از بزرگ ترین مشکلات در دسترس پذیری وب است. پس همیشه به تصاویر خود متن معادل اضافه کنید؛ خصوصاً اگر در تصویر اطلاعات مهمی ارائه شده است. این فقط عکس های معمولی نیستند که به متن معادل نیاز دارند؛ سایر انواع تصویر شامل نمودارها، متن های با ماهیت تصویری، عکس نوشته ها و تصاویر متحرک (گیف) نیز به متن معادل نیاز دارند. بسته به اینکه چه چیزی در تصویر نشان داده شده، یک توضیح تصویر خوب باید:
چیزی که در تصویر قرار دارد را توصیف کند؛
مفهوم تصویر را برساند؛
هر متنی که در تصویر قرار دارد را به کاربر ارائه دهد؛
طنز یا معنای واضحی که در تصویر ارائه شده را به کاربر منتقل کند؛
اگر رنگ ها در درک تصویر مهم اند، آنها را توصیف کند؛
عبارتی مثل «تصویری از» یا «عکسی از» را در خود نداشته باشد.
همۀ شبکه های اجتماعی مهم از جمله فِیسبوک، توئیتِر، اینستاگِرام و لینکدئین، امکان افزودن متن معادل را به تصویر فراهم کرده اند.
تضاد رنگ و اندازه فونت
مطمئن شوید که تصاویر شما تضاد رنگ زیادی داشته باشند؛ خصوصاً اگر تصاویر شما دارای متن هستند. از استفاده از ترکیبات سبز/قرمز و آبی/زرد پرهیز کنید. تضاد رنگ حداقل باید ۴٫۵:۱ باشد تا برای افراد مبتلا به کوررنگی و افراد کم بینا دسترس پذیر باشد. همچنین برای متن روی تصویر باید اطمینان حاصل کنید که فونت به اندازه کافی درشت است.
هشتگ ها و ذکر نام کاربران
معمولاً وقتی شما می خواهید از یک هشتگ که فرد دیگری آن را ایجاد کرده است استفاده کنید، برای پیوستن صحیح به آن هشتگ نمی توانید شکل نوشتاری آن را تغییر دهید؛ ولی اگر خودتان هشتگی را ایجاد می کنید، اگر هشتگ به زبان انگلیسی است، چسباندن کلمات به هم و نوشتن حرف اول هر کلمه با حروف بزرگ، خواندن هشتگ را خصوصاً برای افرادی که از صفحه خوان استفاده می کنند، آسان تر می کند. اگر هشتگ فارسی است، بین کلمات از نیم فاصله یا نشانه زیرخط (Underline) استفاده کنید. مثلاً #ماهنامه نسل مانا.
یک راه دیگر برای بهبود دسترس پذیری پست ها در این زمینه، قراردادن هشتگ ها و ذکر نام کاربران در آخر پست است. چون صفحه خوان ها معمولاً علامت های نقطه گذاری را می خوانند، علامت های هش و اَت ساین در میانه پست می توانند بسیار حواس پرت کن باشند.
ویدئوها
وقتی از ویدئو استفاده می کنید، باید با اضافه کردن زیرنویس و در صورت امکان توضیح ویدئو، از دسترس پذیربودن آن برای همه اطمینان حاصل کنید. برخلاف زیرنویس، توضیح ویدئو، صحنه های مهم ویدئو که دارای گفتار نیستند را توصیف می کند. برای مثال، اگر ویدئو شما دارای متنی است که در طی پخش ویدئو خوانده نمی شود، باید در توضیح ویدئو این متن خوانده شود تا افراد نابینا یا کم بینا همان درکی را از ویدئو داشته باشند که افراد بدون این معلولیت ها دارند. اگر امکان تولید توضیح ویدئو به صورت صوتی برای شما وجود ندارد، می توانید حداقل تایپ توضیحاتی در مورد ویدئو را در کادر مربوط به توضیحات مدنظر داشته باشید.
نویسه ها و قالب بندی ویژه
هرچند استفاده از نویسه های ویژه مثل نویسه های چینی و سیریلیک و قالب بندی ویژه جذاب به نظر می رسد، بهتر است از آنها استفاده نکنید؛ زیرا خواندن آنها برای افرادی که بینایی کمی دارند دشوارتر است. استفاده از این موارد، همچنین با صفحه خوان هایی که نمی توانند این نویسه ها و قالب بندی ها را به صورت متنی بخوانند، تداخل ایجاد می کند.
پیوندها
اگر در پست خود از پیوند استفاده می کنید، سعی کنید متن آنها را توصیفی انتخاب کنید تا افراد از اینکه پیوند آنها را به چه صفحه ای هدایت می کند، اطلاع داشته باشند. بسیاری از افرادی که صفحه خوان ها را به کار می گیرند، از پیوندها برای پیمایش در صفحه استفاده می کنند و بدون بافت مفهومی، یک پیوند مثلاً با عنوان «اینجا کلیک کنید»، خیلی برای کاربر معنادار نیست.
زبان
نوشتن با یک زبان ساده و روشن باعث می شود پست شما برای همه فارغ از پس زمینه و توانایی آنها، قابل درک باشد. اگر ممکن است، از به کار بردن مواردی مثل اصطلاحات فنی، اصطلاحات عامیانه و اصطلاحات خاص صنفی پرهیز کنید. همچنین بهتر است از زبان همه شمول استفاده کنید تا هیچ کس از خواندن پست شما احساس مورد تبعیض قرار گرفتن نداشته باشد. مثلاً از زبانی استفاده کنید که نسبت به افراد دارای معلولیت، توهین آمیز نباشد.
طول پست ها
پست های خود را کوتاه و خلاصه بنویسید تا اطمینان حاصل کنید که کاربر به پست شما توجه کافی دارد و مطالب آن را به خاطر می سپارد. همچنین بهتر است طول خط های تان را تا جای ممکن کوتاه کنید تا خواندن و داشتن یک نگاه کلی از پستتان برای افرادی که از امکان درشت نمایی استفاده می کنند، آسان تر باشد.
توجه به بازخورد کاربران
نهایتاً به کاربران خود توجه کنید و نسبت به دریافت بازخورد، ذهن بازی داشته باشید. اعمال درست همه موارد دسترس پذیری، در همان اول کار دشواری است؛ اما اگر ذهنتان را باز نگه دارید و به بازخوردهای کسانی گوش کنید که مشکلات دسترس پذیری را در زندگی روزمره خود تجربه می کنند، این افراد از اینکه شما برای افزایش دسترس پذیری محتوای تولیدی نهایت تلاشتان را می کنید، قدردان خواهند بود. اشتباهات خود را بپذیرید و سعی کنید دفعه بعد آنها را اصلاح کنید. همچنین سعی کنید در این خصوص پیوسته با جامعه هدف گفت و گو و تعامل داشته باشید.