نویسنده: امیر سرمدی
منبع: هجدهمین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
اردوگاه شهید عظیمی بابلسر مکانی نام آشنا برای بسیاری از معلولان کشور، به ویژه ورزشکاران است. اردوگاه هفده هکتاری در ساحل دریای کاسپین که با امکانات منحصر به فرد خود به یک شهرک کاملاً دسترس پذیر برای معلولان بدل شده و هرساله میزبان بسیاری از انجمن های معلولان، مددجویان بهزیستی و خانواده های آنها است. در این نوشتار، نکاتی چند از تور تفریحی چهار روزۀ انجمن نابینایان ایران در این اردوگاه را از نظر خواهیم گذراند.
کاهش توان مالی مددجویان برای شرکت در اردو های سیاحتی و زیارتی
ماه ها بود که پس از اپیدمی کرونا، اعضای تحت پوشش انجمن نابینایان ایران خواستار راه اندازی اردو های انجمن به روال سابق بودند. آخرین اردوی خارج از تهران انجمن نابینایان ایران به تابستان سال ۹۸ برمی گشت و بسیاری از اعضای این انجمن نزدیک چهار سال بود که تورهای سیاحتی به شمال و جنوب ایران یا سفر زیارتی به شهر مشهد را تجربه نکرده بودند. القصّه! پس از مکاتبات فراوانی که با بخش رفاهی و اجتماعی سازمان بهزیستی صورت گرفت، تاریخ سیزدهم تا شانزدهم خرداد، برای اردوگاه شهید عظیمی بابلسر و برای هشتاد نفر در نظر گرفته شد. با احتساب مجموع هزینه های اعلامی از سوی بهزیستی برای اسکان و غذا به مدت چهار روز و اتوبوس رفت و برگشت به علاوۀ بیمۀ مسئولیت مدنی برای این تور مبلغ هفتصدوپنجاه هزار تومان برای هر نفر در نظر گرفته شد. اعضای تحت پوشش که در گذشته به برگزاری تورهای تفریحی با مبالغی بین صد تا دویست هزار تومان عادت داشتند، مبلغ در نظر گرفته شده برای این اردو را بالا تلقی می کردند و اعلام می کردند پرداخت این مبلغ در توان آنها نیست. آنها که پس از چهار سال آرزوی شرکت در یک اردوی سیاحتی را داشتند، به علت افزایش هزینه های زندگی و کاهش توان مالی خانوار خود، در عمل نتوانستند از پسِ هزینۀ این تور چهار روزه برآیند، درحالی که مبلغ هفتصدوپنجاه هزار تومان در خرداد 1402 اگر کمتر از دویست هزار تومان در شهریور سال ۹۸ نباشد، قطعاً بیشتر از آن هم نخواهد بود؛ درنتیجه اردوهایی که اعضای تحت پوشش انجمن، همیشه برای ثبت نام آن اولویت بندی می شدند و عده ای در صف می ماندند، امسال و برای اولین بار ابتدا ظرفیت تور از هشتاد نفر به پنجاه نفر کاهش پیدا کرد و سپس برای پر کردن همین تعداد نیز از نابینایان استان تهران که عضو فعال انجمن نیستند برای شرکت در این اردو دعوت شد.
شرایط ترسیم شده در بالا خود گویای آن است که سفرۀ مددجویان تحت پوشش بهزیستی تا چه اندازه کوچک شده است که دیگر حتی توان شرکت در اردو های انجمن را هم که با حداقل هزینۀ ممکن برگزار می شود ندارند.
چالش های اجارۀ اتوبوس دربستی
یکی از جدی ترین چالش های پیش روی انجمن برای برگزاری این اردو، اجارۀ اتوبوس رفت و برگشت برای پنجاه نفر بود. برای این کار با بیش از ده تعاونی و شرکت تماس گرفته شد و تمامی آنها اعلام کردند از سازمان راهداری به ما دستور داده اند یک صد درصد ظرفیت خود را از تاریخ 12 تا 16 خرداد به زائرین مرقد امام اختصاص دهید و خارج از این محدوده حق تردد ندارید؛ از این رو تمامی شرکت های اتوبوس رانی فروش اینترنتی خود را هم بسته بودند و برای اجارۀ اتوبوس مجبور شدیم به شرکت های خصوصی مراجعه کنیم. نتیجه آنکه وقتی تقاضا بالا رود و عرضه ای هم وجود نداشته باشد، قیمت یک اتوبوس دربستی وی آی پی که از تهران به بابلسر حدود چهارمیلیون تومان است، بیش از سه برابر، یعنی سیزده میلیون تومان اعلام می شود.
یکی دیگر از خطرات این موضوع، حضور اتوبوس ها و راننده هایی است که خارج از تعاونی های مسافربری کار می کنند که طبیعتاً می تواند ایمنی سفر را کاهش دهد و مشکلات فراوانی را ایجاد کند. به هر طریقی که بود پس از چند روز دوندگی، دو اتوبوس با قیمت بالاتر از حالت معمول پیدا کردیم، البته آنها هم امکان بلیت فروشی رسمی را نداشتند و از برخورد های احتمالی مقامات مافوق خود در هراس بودند که چرا در تاریخ سیزدهم خرداد اتوبوس های خود را به عده ای از افراد با آسیب بینایی داده اند تا آنها در روز های ارتحال راهی سفر شمال شوند؛ سفری که انتخاب تاریخ آن دست ما نبود و از طرف سازمان بهزیستی این تاریخ به ما پیشنهاد شد. به راستی چرا باید تمامی امکانات و ظرفیت حمل ونقل زمینی، ریلی و هوایی کشور در این چند روز صرف یک گروه خاص از مردم شود و عده ای دیگر، از امکانات حمل ونقل عمومی محروم و این چنین گرفتار شوند؟
میزبانی عالی از اعضای انجمن در بابلسر
پیشتر اعلام کرده بودیم که روز شنبه سیزدهم خرداد ساعت ۶:30 دقیقۀ صبح از ترمینال شرق حرکت می کنیم. اعلام کرده بودیم که نظم و انضباط برای ما حرف اول و آخر را در این اردو می زند و مانند بسیاری از انجمن ها برخورد نخواهیم کرد که ساعت حرکت را هفت صبح اعلام می کنند، اما ساعت نُه صبح راه می افتند. خلاصه ساعت 6:45 دقیقه صبح به راه افتادیم. سه نفر از اعضا که دیر کرده بودند، از اتوبوس جا ماندند و مجبور شدند خودشان با سواری راهی بابلسر شوند. ساعت دوازده ظهر به اردوگاه شهید عظیمی بابلسر رسیدیم. سه خوابگاه برای بانوان و سه خوابگاه برای آقایان در نظر گرفته شد.
همان گونه که اشاره شد مجموعۀ شهید عظیمی، کاملاً برای معلولان دسترس پذیر است و یکی از معدود مجموعه هایی در سطح کشور محسوب می شود که تمامی جوانب مناسب سازی در آن رعایت شده است. یکی دیگر از نقاط قوت مجموعۀ شهید عظیمی بابلسر، علاوه بر امکانات مناسب در خوابگاه ها، کیفیت بالای غذای آن است. معمولاً در بیشتر امور عادت داریم سازمان بهزیستی و اقدامات آن را زیر سؤال ببریم و از مسئولان امر انتقاد کنیم، اما اگر بخواهیم یکی از خدمات قابل قبول بهزیستی را نام ببریم، بی تردید مجموعۀ خدماتی است که در اردوگاه شهید عظیمی بابلسر به مددجویان بهزیستی ارائه می شود. در این مجموعه هزینه ای بابت اسکان در خوابگاه ها دریافت نمی شود و هزینه ای که بابت سِرو غذا دریافت می کنند، عملاً معادل هزینۀ مخلفات جانبی ناهار و شام است. برخورد کارمندان رستوران و مسئولان پذیرش نیز بسیار مناسب بود. تنها عاملی که در آن چند روز باعث دلخوری و تکدر خاطر اعضا شد، برخورد های حراست مجموعه با دورهمی دوستانه و شاد مددجویان بود؛ تا جایی که چندین بار در این ارتباط به سرپرست اردو تذکر دادند. وقتی هم که از آنها خواستیم آمفی تئاتر مجموعه را برای دو ساعت در اختیار اعضای انجمن قرار دهند، ابتدا موافقت کردند تا اعضای انجمن در آنجا دور هم جمع شوند، اما دوباره تماس گرفتند و اعلام کردند این برنامه نیز به علت تقارن با روز پانزدهم خرداد لغو شده است و از بالا دستور داده اند این دورهمی برگزار نشود.
چند پیشنهاد برای افزایش کارایی مجموعۀ شهید عظیمی
از زمانی که طرح عقب نشینی شصت متر برای دستگاه های دولتی از ساحل دریا اجرا شده است، اردوگاه شهید عظیمی مانند سابق یک مجموعۀ کاملاً بسته به شمار نمی آید و رفت وآمد از ساحل دریا به داخل مجموعه امکان پذیر است؛ هرچند برای آن منطقه نگهبان و حراست در نظر گرفته اند که هرکسی به راحتی وارد اردوگاه نشود. همچنین مددجویان امکان رفتن به کنار ساحل را دارند، اما در عرض اردوگاه شهید عظیمی که ششصدوپنجاه متر است، منطقۀ شنا ممنوع اعلام شده است و مددجویان برای شنا در دریا باید از اردوگاه خارج شوند. این در حالی است که منطقۀ کناری اردوگاه شهید عظیمی جزءِ مناطق طرح سالم سازی دریا به حساب نمی آید و شنا در آن منطقه نیز خطرات خاص خود را دارد. اگر مسئولان امر تدابیری را اتخاذ می کردند که ساحل اردوگاه شهید عظیمی بابلسر برای شنا در اختیار اعضای اردوگاه قرار گیرد و چند ناجی نیز در آن بخش مستقر می شدند، دیگر مددجویان مجبور نبودند در بخش هایی شنا کنند که خارج از محدودۀ شنا است. بخش سالم سازی دریا نیز فاصلۀ زیادی با اردوگاه دارد.
یکی دیگر از امکانات مجموعه شهید عظیمی بابلسر، سالن گل بال این مجموعه است. می توان در ایامی که اردو های تیم ملی فوتبال و گل بال آقایان و بانوان در مجموعه برگزار نمی شود، سالن فوتسال و گل بال را در اختیار انجمن ها قرار داد تا به نوعی بتوانند از این طریق اوقات فراغت اعضای خود را پر کنند.
مَخلص کلام آنکه، کشور ما به چندین اردوگاه مجهز برای معلولان مانند شهید عظیمی بابلسر نیاز دارد؛ مجموعه های فرهنگی ورزشی که معلولان بتوانند با فراغ بال از آن استفاده کنند و از امکانات رفاهی آن لذت ببرند.
متأسفانه پس از پیروزی انقلاب اسلامی مسئولان امر توجه چندانی به ساخت و توسعۀ مجموعه های این چنینی در سطح کشور نداشته اند. تقریباً می توان گفت فرصت ها از دست رفته است؛ چراکه دو یا سه دهه قبل، ساخت شهرک های این چنینی برای معلولان امکان پذیرتر بود. شاید در حال حاضر و با مشکلات بسیاری که سازمان های دولتی در زمینۀ منابع مالی و اعتباری با آن مواجه هستند، کمتر بتوان مجموعه هایی را با موقعیت شهید عظیمی بابلسر به بهره برداری رساند؛ مجموعه هایی که فراهم کردن زمین، طراحی و ساخت و تجهیز آن به ده ها هزارمیلیارد تومان اعتبار نیاز دارد؛ مبلغی که دیگر نه در توان نهاد های عمومی و انقلابی است، نه در توان بخش خصوصی، پس بهتر است قدر داشته های فعلی را بدانیم و با یک مدیریت کارآمد، مانع مستهلک شدن ظرفیت ها و امکانات مشابه شویم.