نویسنده: میرهادی نایینی زاده
منبع: دوازدهمین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
علیرضا غفاری، ساکن شهر اراک و شاغل در بخش حقوقی دانشگاه اراک
«قدری دربارۀ شغل خود برای مخاطبان ما توضیح دهید و بگویید چند سال است که در این جایگاه شغلی مشغول به کار هستید؟»
«من در سال ۱۳۸۳، در دانشگاه اراک استخدام شدم. در ابتدای کار، در بخش تلفن خانه فعالیت می کردم تا اینکه پس از هفت سال توانستم خود را به ادارۀ حقوقی و امور قرارداد های دانشگاه منتقل کنم و از سال ۱۳۹۰ در بخش امور قرارداد ها، تعهدات و رسیدگی به شکایات مشغول به کار هستم.»
«دربارۀ فرآیند هفت سالۀ انتقال از تلفن خانه به بخش حقوقی اداره، برای مخاطبین ما صحبت کنید.»
«من وقتی وارد دانشگاه اراک شدم، کارشناس حقوق بودم و تمام تلاشم معطوف به این بود که بتوانم در حوزه تخصصی خودم مشغول به کار باشم. جا انداختن این موضوع البته برای مدیران دانشگاه کار آسانی نبود. آنچه بعد از لطف خدا باعث شد که من بتوانم به این مهم نايل شوم، پیشرفت هایی بود که در علم و تکنولوژی اتفاق افتاد.»
«تکنولوژی و به ویژه نرم افزار های صفحه خوان چه کمکی به ارتقای شما کرد؟»
«کار کردن نابینایان با نرم افزار های صفحه خوان و تکامل آنها نقطۀ عطفی بود تا توانایی های ما نابینایان بیشتر شکوفا شود. از سوی دیگر، حذف نامه های دست نویس هم زمان فرصت و چالش هایی را برای ما نابینایان به همراه داشت که با پیشرفت صفحه خوان ها و البته تعاملات سازندۀ خود ما با سازندگان برنامه های اتوماسیون، امکان کم کردن چالش ها بیشتر می شود.»
«برای مخاطبان ما دربارۀ ایراداتی صحبت کنید که مسئولین اداره به خاطر نابینایی از شما می گرفتند.»
«اولین چیزی که از یک کارمند انتظار می رود این است که توانایی پاسخ دادن به نامه ها و مراجعان خود را داشته باشد. مسئولین دانشگاه در داشتن این توانایی به صورت دقیق و کامل از سوی یک نابینا تردید های جدی داشتند و باید بگویم تشکیک آنها در این مسئله البته غیر دقیق نبوده است. همانطور که پیشتر گفتم پیشرفت کار نرم افزار های صفحه خوان-به ویژه NVDA- مشکلات ما را در این حوزه کم کرده است؛ اما این موضوع چیزی است که ما نابینایان باید با شکلی صحیح آن را به سایرین نشان دهیم. اجازه بدهید تجربۀ خودم را در نحوۀ نشان دادن توانایی های یک نابینا با شما به اشتراک بگذارم. من در پاسخ به این سؤال که یک نابینا چطور می تواند پاسخگوی مکاتبات اداری مجموعه باشد، با اصرار از مدیران خواستم تا طرز کار مرا با کامپیوتر مشاهده کنند. بر آیند حضور آنها در جلسه از نظر من تا حد زیادی مثبت بود. البته موانع دیگری هم سر راه من قرار می گرفت که یکی از آنها عدم اعتماد به یک کارشناس حقوقی نابینا بود. برای غلبه بر این مانع من پذیرفتم که یک ماه به صورت آزمایشی در بخش مربوطه مشغول به کار باشم و بر آیند کاری من امکان ادامۀ کار را مشخص کند. تصور می کنم حضور چندین سالۀ من در بخش تعهدات و قرارداد های دانشگاه اراک می تواند این نکته را تأیید کند که یک نابینا امکان و شایستگی انجام کار هایی غیر از پاسخ دادن به تلفن را هم در ادارات کشور دارد.»
«اصلی ترین مسائل شما در مدت یک ماه کار آزمایشی چه بود و چه توصیه ای برای کسانی دارید که مانند شما پذیرش مشروط دریافت می کنند؟»
«چنانکه اشارۀ مختصری کردم، مهمترین چالش پیش روی ما نابینایان این است که بتوانیم توانایی خودمان را به سایر افراد نشان دهیم. این چالش در هنگام شروع هر کاری بسیار بیشتر از مواقع دیگر خواهد بود. به همۀ کسانی که مثل من پذیرش مشروط در کار دریافت می کنند، اکیداً توصیه می کنم که تا حدی که می توانند، هم در کار و رشتۀ مورد نظر و به ویژه در زمینۀ دانش کامپیوتر، تبحر لازم و حتی بیش از لازم را داشته باشند تا بتوانند خود را به دیگران اثبات کنند.»
«شما به فرصت هایی که تکنولوژی در اختیار نابینایان می گذارد اشاره کردید. کمی در باب چالش هایی صحبت کنید که با آنها در هنگام کار کردن با نرم افزار های اتوماسیون رو به رو هستید. چه راهکار هایی برای مقابله با آنها به مخاطبین ما پیشنهاد می کنید؟»
«مانند سراسر دنیا، سیستم اداری ما هم در حال عبور از یک سیستم سنتی مبتنی بر دست خط به یک نظام مکانیزۀ اداری است که اتوماسیون بخش مهمی از این تحول به شمار می رود. نحوۀ دسترس پذیری اتوماسیون های اداری کاملاً به شرکت های سازندۀ برنامه برمی گردد که استاندارد های دسترس پذیری را مد نظر قرار بدهند. با توسعۀ nvda مشکلات استفادۀ نابینایان از سیستم های اتوماسیون کاهش داشت اما باز هم نمی توان گفت که مشکلات به صفر رسیده اند. آزمون و خطا برای یافتن دقیق مکان مورد نظر روی صفحه از کار هایی است که ما باید حتماً در سیستم های غیر دسترس پذیر اتوماسیونی انجام دهیم. البته تا جایی که امکان دارد، باید از طرق مختلف بکوشیم تا با برنامه نویسان و شرکت های سازنده نرم افزار های اتوماسیون تعامل داشته باشیم و آنها را از مشکلاتی آگاه کنیم که عدم رعایت استاندارد ها برای ما نابینایان به وجود می آورد. واضح است که نباید انتظار داشته باشیم با بیان مشکلات، نسبت به حل آنها اقدام شود؛ اما به هر شکل، هم چارۀ دیگری نداریم و هم امکان تعامل سازنده را نباید از دست داد. یکی دیگر از رایج ترین چالش هایی که پیش روی ما نابینایان در این زمینه قرار دارد، تعویض مکرر سیستم های اتوماسیون اداری است که باعث می شود چرخۀ آزمون و خطا همراه با تعامل با شرکت سازنده از نو آغاز شود؛ اما نکتۀ امیدوار کنندۀ ماجرا پیشرفت روز افزون nvda است که به کمک این پیشرفت مشکلات ما کمتر می شود.»
«به عنوان یک نابینا، تعامل شما با همکاران و مراجعین، چه تفاوت هایی با همکاران بینایتان دارد؟»
«نابینایی باعث می شود که در نگاه اول چه همکاران و چه مراجعین تصور درستی نسبت به شما، توانایی شما برای انجام کار، و دانش شما در باب کاری که به آن مشغول هستید نداشته باشند. برای من پیش آمده است که معاون دانشگاه در نحوۀ خواندن و نوشتن من تشکیک کرده باشد یا یک قاضی نتواند نابینا را شایستۀ نمایندگی حقوقی دانشگاه بداند. من تلاش کرده ام با سعۀ صدر و برخورد شایسته در برابر پرسش هایی پاسخگو باشم که به خاطر نابینایی از من می شود. کیفیت رفتار من در برابر چنین پرسش هایی باعث شده است که همان قاضی اکنون یکی از نزدیک ترین دوستان من باشد.»
«غیر از داشتن دانش روز و خبرگی در کار، چه عوامل بیرونی می توانند در توفیق کار یک کارمند نابینا مؤثر باشند؟»
«استنباط شخصی من این است که هر چقدر افراد نابینا در زندگی شخصی خود استقلال بیشتری داشته باشند، می توانند در تعاملات اجتماعی هم کامیاب تر باشند. باید توجه داشت که تمام رفتار های ما مد نظر سایر افراد قرار دارد. یک نابینای مستقل حتماً می تواند انتظار تعاملات بیشتری نسبت به نابینایی داشته باشد که عصا به دست نمی گیرد و انتظار کمک از سایرین را دارد.»
«از اینکه در این گفت و گو شرکت کردید، صمیمانه از شما سپاسگزارم.»