الحاق ایران به فدراسیون بین المللی انجمن تهیه کنندگان فیلم (fiapf فیاپف)، مهمترین خبری بود که در طول یک هفته برگزاری سی و هشتمین جشنواره ی جهانی فیلم فجر، در صدر اخبار رسانه ها قرار گرفت. بازتاب این خبر چنان گسترده بود که اظهار نظر های مختلف —کارشناسی و غیر کارشناسی— زیادی در رسانه های رسمی و فضای مجازی درباره اش مطرح شد.
یکم: جدا از هر گونه اظهار نظر بی غرضانه و مغرضانه، این اتفاق را باید مهمترین دستآورد جشنواره ی جهانی فجر بدانیم؛ چه، به این واسطه سینمای ما از این پس می تواند استوارتر از گذشته حرف خود را در عرصه ی سینمای بین الملل و در کنار بزرگترین کشور های برگزار کننده ی جشنواره های سینمایی مثل آلمان، فرانسه، چک، سوییس، ایتالیا و… بیان کند.
بنا بر این اعتبار، باید به مسئولان سینمایی کشور و به ویژه دبیر سی و هشتمین جشنواره ی جهانی فیلم فجر تبریک گفت.
دوم: چند سال است که بخش بین الملل جشنواره ی فیلم فجر در فضایی مستقل و با هویتی تازه، تحت عنوان «جشنواره ی جهانی فیلم فجر» برگزار می شود. گرچه این اقدام متولیان سینمای ایران نقد های زیادی به دنبال خود داشته، اما نمی توان وجود هویت مستقل این جشنواره را —خصوصاً در عرصه ی بین الملل— انکار کرد. چرا که سینمای ایران می تواند با نیرویی قوی با تشکیل یک اتاق فکر مجزا در عرصه ی جهانی خودی نشان دهد و این آگاهی را به بزرگترین فستیوال های بین المللی برساند که در برگزاری یک جشنواره در سطح بین الملل با استاندارد های جهانی، ناتوان نیست. حال در طول این سال ها، تا چه میزان سینمای ایران توانسته به استاندارد های جهانی نزدیک شود و اهدافش را عملی کند، بحث دیگریست که باید کارشناسان حوزه های مرتبط، در طول یک سال بعد از برگزاری جشنواره ی سی و هشتم تا جشنواره ی سی و نهم جهانی فجر، این موضوع را بررسی کنند. خاصه آنکه امسال به طور رسمی، ایران در ردیف «الف» و در میان جشنواره های بزرگ رقابتی قرار گرفته است.
سوم: با وجود اینکه جشنواره ی جهانی فیلم فجر، به دنبال رسیدن به اهداف جهانیست، متأسفانه در یک حوزه کاملاً غفلت کرده است و آن، عبارت از بیتوجهی به حضور جامعه ی معلولان به ویژه نابینایان به عنوان شرکت کننده در جشنواره است.
متأسفانه مسئولان سینمایی چنان غرق اموری مثل مذاکره با فیلمسازان خارجی، تشکیل بازار فیلم، دعوت از میهمانان ویژه برای حضور در جشنواره و مواردی از این قبیل شده اند که کلاً یک قشر مهم از شهروندان جامعه را فراموش کرده اند.
یکی از مهمترین مواردی که در سینمای جهان، مخصوصاً کشور هایی که فستیوال های بزرگ را برگزار می کنند مورد توجه قرار گرفته، اهمیت به حضور معلولان، به ویژه نابینایان در سالن های سینما و جشنواره های فیلم است.
ایجاد فضای مناسب سازی شده برای معلولان جسمی-حرکتی به منظور تردد آسان به سالن های سینما؛ پیش بینی مترجم زبان اشاره برای ناشنوایان هنگام تماشای فیلم؛ فراهم سازی امکان توضیحدار کردن فیلم ها با استفاده از نرم افزار ها و سخت افزار های مخصوص برای نابینایان، از اهم مواردیست که متولیان سینمای اروپا و آمریکا به آن ها توجه کرده اند. حال آنکه جشنواره ی جهانی فجر به این بخش از کار خود توجه نداشته است. پردیس های سینمایی «چارسو»، «آزادی» حتی سینما کانون برای حضور معلولان اصلاً مناسب سازی نشده اند. علاوه بر موقعیت جغرافیایی نامناسب این پردیس، حتی رمپ های استاندارد برای تردد معلولان ویلچیری پیش بینی نشده بود. اگر یک شهروند نابینا بخواهد مستقلاً وارد مجموعه ی چارسو شود تا خود را به پردیس سینمایی برساند، باید از عابران و شهروندانی که در فضای مجموعه در تردد هستند، کمک بگیرد. هیچ امکانی برای راهنمایی نابینایان پیش بینی نشده بود.
در جشنواره ی امسال، سایت «سینما تیکت» برای تهیه ی بلیط های فیلم ها در نظر گرفته شد. متأسفانه این سایت برای افراد نابینا که امکان استفاده از رایانه را به مدد نرم افزار های صفحه خوان پیدا کرده اند، دسترسی پذیر نبود. اگر مسئولان جشنواره ی جهانی فجر معلولان و نابینایان را هم جزو شهروندان علاقه مند به سینما قلمداد کرده بودند، قطعاً به فکر دسترسی پذیر کردن پایگاه تهیه ی بلیط های فیلم ها برای این شهروندان می افتادند. اقدامی که کمترین هزینه را به جشنواره تحمیل می کرد.
از دیگر سو، امکان توضیحدار کردن فیلم ها برای شهروندان نابینا فراهم نشده؛ حال آنکه امروز شاهد اقدامات زیادی از طرف دولت ها و بخش های خصوصی در کشور های مختلف، به منظور توضیحدار کردن فیلم ها با استفاده از امکان «audio description» برای نابینایان هستیم. تمام آن اقدام ها، رسیدن به هدف نهایی «ایجاد فرصت های برابر» میان شهروندان معلول و دیگر گروه های شهروندیست.
چهارم: نگارنده این سطور را در پایان سی و هشتمین جشنواره و بعد از اعلام اسامی برگزیدگان تحریر می کند تا به دور از هیاهو های رسانه ای معمول در طول برگزاری جشنواره، بتواند نکات و نقد های خود را بیغرضانه مطرح کند.
امسال ایران و جشنواره ی جهانی فجر در ردیف الف قرار گرفت و جزو شانزده جشنواره ی رقابتی شد. فرصت مناسبیست که مسئولان سینمایی و متولیان برگزاری جشنواره ی جهانی فجر، در ترسیم چشم انداز وسیع خود برای درخششی بهتر در عرصه ی بین الملل و رسیدن به استاندارد های جهانی، از معلولان و به ویژه نابینایان غافل نشوند و این امکان را فراهم کنند تا شهروندان معلول مثل سایر اقشار جامعه، بدون حتی کمترین مانع بتوانند در این رویداد مهم سینمایی کشور شرکت کنند.
منبع: ایران سپید.