نویسنده: امید هاشمی: فعال رسانه ای
این ماه در پیشخوان مثل همیشه چهار نشریه انگلیسی زبان را که در طول یک ماه گذشته جذاب ترینِ مطالب را منتشر کرده بودند بررسی کرده ایم. این بار اول به سراغ «آیْز آن ساکْسِس» رفته ایم که این ماه خودش به تنهایی می توانست بار تنوع یک شماره از پیشخوان را به دوش بکشد. در ادامه، سری به «فْریدِم سایِنتیفیک» و «بْلایْند بارْگِیْنْز» زدیم و با مؤسسه ای که با چاپ سه بعدی، دنیا را برای نابینایان قابل لمس می کند، آشنا شدیم.
از استودیو تا کهکشان در آیز آن ساکسس
قبلاً هم در همین مجال، چیزکی درباره علاقه نابینایان آن سوی آب ها به کیهان و کهکشان نوشته بودیم. این علاقه گویا ریشه ای قدیمی و محکم دارد و سال های زیادی از شروع تلاش ها برای فراهم کردن دسترسی نابینایان به تصاویر فضایی در آمریکا می گذرد. گواه این سخنان، خانمی به نام «نورین گْرایْس» است که یکی دو هفته پیش به دعوت پیت و نانسی، گردانندگان پادکست آیز آن ساکسس، مهمانشان شده بود. نورین که خودش بینا است و دارنده معتبرترین مدارج تحصیلی در رشته ستاره شناسی، تقریباً چهار دهه است که تمام فکر و ذکرش را معطوف دسترس پذیر کردن کیهان برای نابینایان کرده است. در سی و دومین شماره از آیز آن ساکسس در سال ۲۰۲۱، نورین برایمان تعریف می کند که وقتی در ۱۹۸۴ به تحصیل در دانشگاه بوستون و رشته نجوم مشغول بوده، برای گذران زندگی در موزه علوم این شهر بوستون به شکل پاره وقت و به عنوان راهنمای موزه در سالن نجوم، کار می کرده است. اولین برخورد او با نابینایان، در همان موزه اتفاق می افتد. ظاهراً روزی در سالن افلاک نمای موزه نشسته بوده که یک گروه از دانشآموزان نابینا به همراه مربی شان برای بازدید از موزه از راه می رسند. نورین که تا آن روز هیچ تجربه ای از راهنمایی نابینایان نداشته، دست و پایش را گم می کند و از مربی کودکان نابینا کمک می خواهد و گویا از او هم کمک چندانی بر نمی آید و به نورین می گوید نیازی نیست کار خاصی انجام دهد؛ فقط کافی است آنها را روی صندلی هایشان بنشاند و شروع به توضیح کند. نورین در ادامه تعریف می کند که من هم به فرموده مربی، همین کار را کردم و بعد از این که همه را روی صندلی ها مستقر کردم، پشت تریبون رفتم و شروع کردم به شرح هر آنچه برای دیگران هم می گفتم. توضیحات که تمام شد، با هیجان به سراغ چند تا از نابینایان رفتم و از آنها درباره کیفیت توضیحاتم پرسیدم. طبیعتاً انتظار داشتم جملاتی نظیر «خوب بود» یا نهایتاً «ای… بدک نبود» بر زبان کودکان جاری شود اما آنها متفق القول، توضیحاتم را «حال به هم زن» ارزیابی کردند. شوک بزرگی به من وارد شد و از آن روز به فکر پیدا کردن راه هایی افتادم که به نابینایان کمک کند بتوانند کیهان را بهتر درک کنند.
نورین در ادامه مسیر به مدرسه پرکینز می رود و با بریل و چگونگی تبدیل تصاویر به نقوش برجسته هم آشنا می شود. اگر با نسخه صوتی پیشخوان همراه شوید، حتماً اشاره ای به خاطرات جالب نورین در مرکز پرکینز هم خواهیم داشت. او تا به حال چندین کتاب را به سفارش معتبرترین مراکز کیهانشناسی مثل ناسا به قالبی دسترسی پذیر برای افراد نابینا تبدیل کرده است. او شرکتی را هم به همین منظور دایر کرده است. کمپانی «تو هم می توانی ستاره شناسی کنی» در سال ۲۰۰۴ توسط نورین گرایس تأسیس شده و حالا این کمپانی وبسایتی هم دارد که انبوهی از منابع مناسبسازی شده برای استفاده نابینایان در آن عرضه می شود. این وبسایت می تواند منبع دست اولی برای نابینایانی باشد که به نجوم علاقه دارند و کمی هم انگلیسی می دانند.
در سال ۲۰۱۸، پیت و نانسی از دو ستاره شناس دیگر هم میزبانی کرده بودند. منجمانی که سعی داشتند پیوندی میان کائنات و موسیقی برقرار کنند. یکی از پروژه های جالبی که در دنیا در حال انجام است این است که دانشمندان سعی دارند داده های به دست آمده از کهکشان ها را به قالب صوت تبدیل کنند. این در واقع همان کاری است که مشابهش را سالیان سال دیده ایم: تبدیل داده های کیهان به عکس. شاید بدانید که عکس هایی که از کیهان این سو و آن سو منتشر می شود، در واقع عکس حقیقی نیستند. آنها حاصل تبدیل داده ها به عکس، بر مبنای الگوریتم های خاص هستند. هدف تبدیل کنندگان از انجام چنین کاری این است که بتوانند داده ها را برای مخاطبان به شکلی قابل فهم تبدیل کنند. حالا هم عده ای پیدا شده اند که معتقدند وقتی می شود داده را به عکس تبدیل کرد، چرا آن را به صدا تبدیل نکنیم؟ این کار افزون بر تمام ثمراتی که دارد، به نابینایان هم امکان استفاده از داده های کیهانی را می دهد. اگر به نجوم علاقه دارید، توضیحات کاملتر و نمونه های تبدیل شده را در نسخه صوتی پیشخوان بشنوید. همچنین وبسایت های «استروسام» و «سیستم ساوندز» هم از صدا های فضایی که این دو منجمِ موسیقیدان تولید کرده اند، میزبانی می کنند.
شگفتانه های پیت و نانسی در آیز آن ساکسس به دو مورد بالا خلاصه نمی شود و با یک اپیزود هیجان انگیز دیگر هم در طول ماه گذشته حسابی شنوندگان را سر ذوق آورده اند. اپیزودی که در آن از «مارک ساباتِلا»، آهنگساز، ترانه سرا، تنظیم کننده، نوازنده و برنامه نویس و مدرس موسیقی میزبانی کرده اند. ساباتلا از سال ۲۰۱۱، با یک پروژه رایگان و متن باز همکاری می کند که امکان نت نویسی را برای موسیقیدان ها فراهم می کند. پروژه ای به نام «میوزِسکور» که علیرغم رایگان بودن، از نظر امکانات با نرم افزار هایی نظیر فیناله یا سیبِلیوس برابری می کند و آهنگسازان می توانند از یک قطعه یک خطی تا یک سمفونی با پنج موومان را در آن پبنویسند و ضمن شنیدن صدای نت ها، آن را بر روی کاغذ چاپ یا به فرمت اکس ام ال (XML) تبدیل کنند. اما علت حضور مارک در این گفتگو این است که خوشبختانه این اپلیکیشن، به خوبی برای صفحه خوان ها مناسبسازی شده است. همین جناب مارک هم بخش اعظم این مناسبسازی را انجام داده است. درباره این نرم افزار به طور مفصل در نسخه صوتی پیشخوان گپ زده ایم. شما می توانید نرم افزار را از وبسایت میوزِسکور دانلود کنید. کاربران جاوز (JAWS) برای استفاده از میوزسکور نیاز به نصب اسکریپت هایی دارند که در وبسایت میوزسکور برای دانلود قرار داده شده است. کاربران ان وی دی ای (NVDA) اما نیاز به هیچ افزونه خاصی ندارند. مارک، وبسایتی را هم برای آموزش نحوه استفاده از میوزسکور راه اندازی کرده است. همچنین وبسایتی با هدف اشتراک گذاری پارتیتور هایی که هر یک از کاربران میوزسکور می نویسند، به وجود آمده است که در آن پارتیتور ها به شکل رایگان یا با پرداخت هزینه ای اندک، در دسترس علاقمندان قرار می گیرد. در نسخه صوتی پیشخوان درباره نحوه کار میوزسکور به طور مفصل گفتگو کرده ایم. این نرم افزار رایگان می تواند کار علاقمندان نابینای موسیقی را در زمینه نت نویسی بی نهایت ساده کند.
مدیریت آب باریکه ها با کریس پیترسون
آخرین اپیزود از پادکست «اف اس کَست»، تا زمان تنظیم این نوشته، در روز ۲۸ ژوئیه بر روی وبسایت «فریدم ساینتیفیک» قرار گرفته است. میزبانش مثل همیشه «گلِن گوردون» است که این بار، یک راهنما و مربی امور اقتصادی نابینا را به پادکستش دعوت کرده است. «کریس پیترسون»، از اول در کار اقتصاد نبوده است. او سال ها به عنوان برنامه نویس در یکی از شعب کمپانی نام آشنای آی بی ام مشغول به کار بوده و در آن شغل حتی به جایگاه مدیر یک تیم هم ارتقا یافته بوده است. کارش هم آنقدر خوب و قابل اعتماد بوده که حتی در زمانی که آی بی ام آن شعبه را به لنوو واگذار می کند و تمام اعضای گروه کریس دچار تعدیل نیرو می شوند، کریس تنها کسی است که از آن گروه دعوت به ادامه همکاری می شود. او اما بعد از مدتی تصمیم می گیرد کار کردن برای دیگران را رها کند و شغلی برای خودش دست و پا کند. در دوره های گوناگون شرکت می کند و از یک راهنمای اقتصادی بهره می برد تا کم کم می تواند خود را به عنوان یک مشاور و مربی اقتصادی تثبیت کند. این مشاور البته فعالیتش را فقط به نابینایان محدود کرده و سعی دارد مسیر اقتصاد را برای همنوعانش هموار کند. در همین راستا، او یک پادکست راه انداخته است. «پِنی فوروارد»، نام پادکستی است که کریس تا امروز ۳۰ اپیزود از آن را منتشر کرده است. او در هر قسمت از پادکستش با نابینایانی صحبت می کند که ایده های اقتصادی را به پول نزدیک کرده اند. او همچنین با توجه به شناختی که از فضای اقتصاد آمریکا پیدا کرده، مسیر های فعالیت اقتصادی و کسب درآمد را با نابینایان در میان می گذارد.
لمس پدیده های خیلی ریز و خیلی درشت به کمک چاپ سه بُعدی
خوش بیان ترینِ افراد هم نمی تواند یک مینیونِ نفرت انگیز را طوری برای یک نابینا توصیف کند که او دیگر خیالش راحت باشد که همه ابعاد فیزیکی آن موجود را آنطور که هست درک کرده است. همین را می توان به پدیده های بزرگی مثل برج ها، هواپیما ها یا پدیده ها و اجرام آسمانی تعمیم داد. اما حالا چند سالی است ظهور یک ابزار کار آمد، به درک محیطی و فضایی نابینایان کمک زیادی کرده است. نام این ابزار، «چاپ سه بعدی» است. در چاپ سه بعدی، به کمک یک چاپگر مخصوص و نوع خاصی از مواد می توان اشیا را در ابعاد دلخواه به شکل سه بعدی چاپ کرد. به سادگی قابل حدس است که این امکان چه کمک بزرگی می تواند به نابینایانی بکند که علاقمند به آشنایی با پدیده های غیر قابل لمس هستند. «کارولین کاربوسکی» کسی است که می کوشد این مدل های سه بعدی را برای نابینایان تولید کند. او مؤسسه غیر انتفاعی «تریدی ببین» را هم به همین منظور راه اندازی کرده است. کارولین میهمان یکی از آخرین اپیزود های «بلایند بارگِینز» او در این اپیزود قصه آشنایی خود با بریل و برخوردش با اولین نابینا و علاقمند شدنش به حوزه چاپ سه بعدی را تعریف می کند که برای شنیدنش می توانید به نسخه صوتی پیشخوان مراجعه کنید. کارولین تا به حال در مؤسسه «تریدی ببین» توانسته ۱۴۰۰ مدل سه بعدی را چاپ کند. او تا به حال از ۲۳ ایالت در آمریکا و ۹ کشور خارجی سفارش داشته است.
منبع: ماهنامه ی مانا.