نویسنده: مجتبی خادمی: مترجم و بنیان گذار اولین وب سایت ویژه نابینایان
با درودی متفاوت به شما دوستداران آخرین مطالب و دست آورد های پزشکی، این مرتبه هم مجتبی خادمی هستم و طبق پیشنهاد سردبیر گرامی، این ماه را با رویکردی متفاوت شروع می کنم. از بیماری چشمی مستقیم خبری نیست ولی خیالتان راحت که هرچه هست، مربوط به چشم است و بس. خبری بد در مورد یک اختلال عجیب و غریب میان هفتاد درصد از نابینایان دنیا، و خبری خوب در خصوص درمانش. کمربند ها را محکم ببندید تا حرکت کنیم:
اختلال چرخه خواب و بیداری غیر 24 ساعته
بیش از هفتاد درصد از نابینایان با اختلال چرخه خواب و بیداری غیر 24 ساعته دست و پنجه نرم می کنند
این مشکل، از ناتوانی درک نور ناشی می شود
بنیامین، 31 ساله: «حتی اگر استراحت کرده باشم؛ به سرعت خسته می شوم. علائمی که در من وجود دارند، احساسی را در من ایجاد می کنند که گویی اوضاع تحت کنترل من نیست».
تشریح اختلال چرخه خواب و بیداری غیر ۲۴ ساعته
به گزارش کلینیک تست خواب ایران، اختلال چرخه خواب و بیداری غیر ۲۴ ساعته یکی از اختلالات خواب چرخه شبانه روزی محسوب می شود. افراد مبتلا به این اختلالات، زمان خوابی دارند که به نظر می رسد بسیار نا هماهنگ باشد. الگو های خواب این گونه افراد، خواب شب «عادی» را دنبال نمی کنند.
زمان خواب افرادی که از اختلال چرخه خواب و بیداری غیر ۲۴ ساعته رنج می برند، هر روز کمی بیشتر تغییر می کند. زمان خواب و زمان بیداری آن ها هر روز دیر تر و دیر تر می گردد. زمان خواب در طول هفته، گاهی منطبق با ساعت خواب عادی است و گاهی از انطباق خارج می شود.
افراد عادی، یک چرخه خواب شبانه روزی دارند که طولانی تر از 24 ساعت است. هر روز، نور صبح و سایر موارد، ساعت خواب و بیداری افراد عادی را در یک برنامه 24 ساعته تعیین می کند. بدون نور و تنظیم خودکار ساعت، زمان خواب افراد مبتلا به این اختلال، مدام به جلو حرکت می کند. به همین دلیل است که بسیاری از افرادی که اختلال چرخه خواب و بیداری غیر ۲۴ ساعته دارند، نابینا هستند. نور تاثیر عمده ای بر تنظیم ساعت مغز دارد.
از آن جایی که هر روز خواب تان بیشتر به تعویق می افتد، چرخه خواب و بیداری غیر ۲۴ ساعته می تواند با سایر اختلالات خواب چرخه شبانه روزی اشتباه گرفته شود. با تغییر زمان خواب، شما تا صبح نمی خوابید. این مشکل ممکن است اختلال تاخیر در فاز خواب و بیداری به نظر برسد. پس از چند روز دیر خوابیدن، در طول روز احساس خواب آلودگی می کنید. بعد از چند روز دیگر، در اوایل بعد از ظهر و عصر خواب تان می گیرد. این امر ممکن است مشابه اختلال فاز خواب و بیداری پیشرفته به نظر برسد. پس از سپری شدن روز های بیشتر، به ساعات خواب طبیعی شبانه خود باز می گردید. سپس مجددا زمان خواب تغییر پیدا می کند. در حالت خواب عادی، زمان خواب به بخش های منقطع شکسته نمی شود. انقطاع زمان خواب، تنها در صورتی است که اختلالات خارجی وجود داشته باشد.
در مورد این اختلال دقیقا چه می دانیم؟
در ایالات متحده، 1.3 میلیون نفر از نظر قانونی نابینا به حساب می آیند و 130000 نفر به طور مطلق نابینا هستند. برخی از دلایل نابینایی مطلق، شامل تومور شبکیه، ورم رنگیزه ای شبکیه یا آر پی، رتینو پاتی نوزادان نارس، آب سیاه، ترومای چشمی، دیابت، یا اختلالات رشدی چشم می شوند.
نزدیک به هفتاد درصد از نابینایان مطلق، از عوارض اختلال چرخه خواب و بیداری غیر 24 ساعته رنج می برند، که در ناتوانی درک نور ریشه دارد.
چشم دو کارکرد دارد. یکی فراهم کردن قدرت بینایی، و دیگری، درک نور و ارسال آن به مغز تا متوجه شود هنگام روز فرا رسیده است.
ناتوانی درک نور، عامل اصلی اختلال چرخه خواب است، که صرف نظر از علت نابینایی، می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد. ساعت اصلی بدن، شامل چرخه ای می شود که بیشتر از 24 ساعت در روز طول می کشد و هر روز به وسیله نور محیطی که به چشم ها وارد می شود، به سلول های حساس به نور برخورد می کند و به مغز سیگنال می دهد، مجددا روی ساعت صفر تنظیم می شود.
آیا شما دارای علائم اختلال چرخه خواب و بیداری غیر 24 ساعته هستید؟
این اختلال، در زمره اختلالات خواب به شمار نمی رود؛ بلکه یک اختلال جدی ریتم شبانه روزی مزمن است که می تواند زندگی شما را شدیدا تحت تأثیر قرار دهد.
اگر درجاتی خفیف یا شدید از برخی از علائمی که در ادامه می آیند را داشته باشید، ممکن است به این اختلال مبتلا باشید.
علائم این اختلال برای هر شخص متفاوت است
سم، 25 ساله: «خیلی برایم سخت است در اواسط روز، بیدار بمانم. در کل این اختلال تمام جنبه های زندگیت را تحت تأثیر قرار می دهد».
علائم این اختلال، ممکن است در شب و در طول روز ظاهر شوند، که می تواند خفیف یا شدید باشد. تجربه این اختلال، برای هر شخص متفاوت است.
شما دارای کدام یک از این علائم هستید؟
- در به خواب رفتن یا خواب ماندن مشکل دارید.
- بی حال و کسل بیدار می شوید و احساس می کنید انگار به اندازه کافی استراحت نکرده اید.
- در طول روز می خوابید یا به طور غیر منتظره ای به خواب می روید.
- انجام فعالیت های روزمره در محل کار یا مدرسه برای شما دشوار است.
- الگوی خواب شما در مقایسه با اکثر افرادی که می شناسید متفاوت است.
- به سختی می توانید تمرکز کنید.
- روابط شما تنش آلود است.
- به دلیل کمبود خواب، تحریک پذیر هستید.
- از تنبلی و فراموشی رنج می برید.
- به نظر می رسد زمان خواب شما، با گذشت زمان تغییر می کند.
- برای بیدار ماندن در طول روز در محل کار یا مدرسه، به سختی تلاش می کنید.
- از این که هیچ کس درک نمی کند چه مشکلاتی را از سر می گذرانید، سرخورده شده اید.
- احساس می کنید در نبردی بی پایان بین بی خوابی و خستگی به سر می برید.
بعضی از اوقات، این اختلال، از خود نابینایی چالش بر انگیز تر است
با پزشک خود در خصوص اختلال غیر 24 ساعته صحبت کنید.
اگر گمان می کنید به این اختلال دوچار هستید، بهتر است با پزشک خود در این مورد صحبت کنید، تا با همکاری یکدیگر بتوانید مشخص کنید به این اختلال مبتلا هستید یا خیر. به یاد داشته باشید آگاهی عمومی در خصوص این اختلال، اندک است و شاید پزشک شما در مورد این اختلال، اطلاعاتی نداشته باشد. یک راهنمای گفتگو به زبان انگلیسی طراحی شده است که با مطالعه آن از اینجا می توانید بحث را در مسیر درست هدایت کنید.
همچنین می توانید این فیلم که به زبان انگلیسیست و تصویری کلی از این اختلال به نمایش می گذارد را با پزشک خود به اشتراک بگذارید. این فیلم کوتاه، در عرض چند دقیقه به وضوح در مورد منشأ و ویژگی های این بیماری توضیح می دهد. این فیلم، برای آشنایی شما و پزشک شما با اختلال غیر 24 ساعته طراحی شده و به شما کمک می کند با همراهی یکدیگر، برنامه ای کاملا آگاهانه به وجود بیاورید تا بتوانید تأثیرات اختلال غیر 24 ساعته در زندگی تان را مدیریت کنید.
در ادامه، سوالات رایجی که اکثر نابینایان در خصوص اختلال چرخه خواب و بیداری غیر 24 ساعته پرسیده اند گرد آوری شده است که می توانید پاسخ پرسش های خود را در میان آن ها پیدا کنید.
سوالات رایج در خصوص اختلال غیر 24 ساعته چرخه خواب و بیداری
چگونه اختلال خواب و بیداری غیر 24 ساعته تشخیص داده می شود؟
پزشک، برای تشخیص این اختلال، علائم فرد را بررسی می کند، سابقه پزشکی فرد را دریافت می کند، و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. نوشتن الگو های خواب تان در یک دفترچه یادداشت، یا ایجاد یک جدول یادداشت زمانبندی خواب نیز از بسیاری از جهات مفید است، چرا که یادداشت های تان باعث می شود تجربیات خود را طی دوره های زمانی طولانی تر، دقیق تر دنبال کنید. اشتراک گذاری جدول یادداشت زمانبندی خواب تان با پزشک، روش بسیار مفیدیست تا او را از مسائلی که با آن ها مواجه هستید آگاه کنید. جدول یادداشت زمانبندی خواب، می تواند به سادگی یادداشت هایی روی یک برگ کاغذ یا در یک دفترچه یادداشت باشد. ممکن است پزشک مایل باشد از تجربیات شما در میان مدت آگاه باشد؛ لذا تکمیل جدول یادداشت زمانبندی خواب برای مدت سه ماه یا بیشتر، ایده آل است. جدول یادداشت زمانبندی خواب می تواند در تشخیص ابتلای فرد به اختلال خواب غیر 24 ساعته مفید باشد، چرا که مشخص می کند آیا شخص از بی خوابی، خواب آلودگی مفرط در طول روز، یا از هردو رنج می برد، و آیا این روند، با دوره هایی شامل الگو های منظم خواب (یعنی خواب در شب و بیداری در روز) همراه است.
چرا همه افراد نابینا به این اختلال مبتلا نیستند؟
چشم دو کارکرد دارد. یکی دیدن و یکی فرستادن اطلاعات وجود یا عدم وجود نور به مغز برای تشخیص شب و روز. به این ترتیب، بدن در پیروی از چرخه 24 ساعته، ساعت خود را مجددا روی صفر تنظیم می کند. بدون توانایی درک نور، مغز متوجه شب و روز نمی شود و ممکن است تنظیمات ساعت اصلی بدن ناهمگام شود.
هفتاد درصد از نابینایان مطلق، به این اختلال مبتلا هستند؛ اما آگاهی در این زمینه و تشخیص این اختلال، بسیار اندک است. این اختلال افراد بینا را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. با این حال، افراد بینا معمولا به ندرت به این اختلال دوچار می شوند و نرخ واقعی ابتلا به این اختلال در میان جمعیت عمومی مشخص نیست.
چرا این اختلال، اغلب به اشتباه تشخیص داده می شود؟
بسیاری از افراد در ابتدا برای کنار آمدن با این اختلال، خود را به پیروی از یک زمانبندی مشخص مجبور می کنند. این مسئله ممکن است منجر به کمبود خواب مزمن با علائمی شبیه علائم افسردگی گردد؛ نظیر اختلال نقص توجه و بیش فعالی، سندرم خستگی مزمن، سندرم درد اسکلتی-عضلانی مزمن یا فیبرومیالژیا، یا صرفا خستگی. کسی که از خستگی همیشگی شکایت دارد، ممکن است به اشتباه، افسرده تشخیص داده شود، و دارو هایی جهت مقابله با علائم فوق برای او تجویز گردد. البته ممکن است در برخی مواقع، شخص واقعا دوچار افسردگی باشد، اما این مشکلی ثانویه است که در یک مشکل دیگر یعنی همان اختلال چرخه خواب و بیداری غیر 24 ساعته ریشه دارد.
آیا درمانی برای این اختلال وجود دارد؟
بر طبق آن چه با عنوان هشت حقیقت در خصوص اختلال چرخه غیر 24 ساعته در تارنمای پرکینز آورده شده است، شرکت دارو سازی واندا، در سال 2014، تأییدیه سازمان غذا و داروی ایالات متحده را برای تولید اولین درمان این اختلال در افراد هجده سال به بالا دریافت نمود. این دارو، با نام هتلیوز، روی گیرنده های ملاتونین در مغز که مسئول کنترل خواب و بیداریست عمل می کند.
خب؟ این هم از بحث مشکلات خواب میان نابینایان. امیدوارم با توجه به اطلاعاتی که در این مجموعه کسب کردید، بیش از پیش حواستان به سلامتی خود و اطرافیان تان باشد و اگر به داشتن اختلال غیر 24 ساعته چرخه خواب و بیداری مشکوک شده اید، دفترچه یادداشت و دفترچه الکترونیکی بیمه را که همان کد یا کارت ملی تان است از پستو بیرون بیاورید و یک بار برای همیشه از شر الگو های نامنظم خواب خلاص شوید.
منبع: ماهنامه ی مانا.