نویسنده: میرهادی نائینی زاده: دانشجوی دکتری پژوهش های قرآنی
محمد درویشی، فارغ التحصیل در رشته الهیات با گرایش فقه و حقوق اسلامی از دانشگاه تهران، مدت ۱۳ سال است که به اپراتوری مشغول است.
*محمد عزیز! اگر در ابتدا سخنی با مخاطبین مانا داری در خدمت تو هستیم.
-من خدمت همه مخاطبین نشریه مانا سلام عرض می کنم و امیدوارم همگی سالم و از بلا دور باشند. تا جایی که بتوانم پاسخگوی پرسش های شما در زمینه شغلی خود هستم.
*از نحوه ورود خودت به این کار برای ما صحبت کن.
-در این باره باید به شما بگویم: من حدود یک سال و اندی بود که در جستجوی کار بودم. به طور اتفاقی با مرکزی که در آن مشغول به کار هستم آشنا شدم و دو ماه پس از مصاحبه کاری و طی مراحل اداری توانستم کار خود را آغاز کنم. شایان ذکر است، هر کسی دوست دارد در حوزه مرتبط با رشته تحصیلی خود انتخاب شغل داشته باشد و من هم از این قضیه مستثنی نیستم و هنوز در جستجوی شغلی متناسب با رشته تحصیلی و مسائلی که در آن مطالعه دارم هستم.
*لطفا برای ما از چند و چون کار اپراتوری صحبت کن. یک اپراتور دقیقاً چه کاری انجام می دهد؟
-باید بگویم تا ۱۵ سال پیش اپراتور یک سازمان را می شد نبض آنجا دانست؛ اما با حضور سیستم های مکانیزه ای که وارد سازمان ها شده اند، به زعم کار فرمایان کار اپراتور صرفا به پاسخگویی تلفن محدود می شود. من که بیش از ۱۰ سال تجربه کار در این حوزه را دارم با این نظر کاملا مخالفم و معتقدم: اپراتوری ریزه کاری هایی دارد که اگر رعایت نشوند و به عنوان مثال راهنمایی غلطی به عنوان پاسخ گویی به مخاطبی داده شود، شاید اختلال جبران ناپذیری در کار آن سازمان به وجود آید. باید اضافه کنم: برای همه کسانی که می خواهند وارد این حرفه بشوند آموزش هایی لازم است که پیش تر در مراکز نابینایی این آموزش ها به درستی اجرا می شدند؛ اما حالا داشتن آن مدارک آموزشی هم برای کار از جانب کار فرمایان خیلی الزامی نیست.
*به ریزه کاری هایی در کار خود اشاره کردی. لطفا توضیح بیشتری در اختیار مخاطبان ما که احیانا به این کار نظر دارند قرار بده.
-این تکنیک ها کاملا به جایی بستگی دارند که اپراتور در آن مشغول به کار می شود. یک اپراتور خوب باید در باره جایی که در آن به کار می پردازد اطلاعات قابل قبولی داشته باشد. اگر محل کار شما یک هتل باشد با این که در یک بیمارستان کار کنید، نوع کارتان می تواند متفاوت باشد. حتی این امکان وجود دارد که شما در جایی کار کنید که واحد بین المللی داشته باشد و توانایی سخن گفتن به یک یا دو زبان بتواند به شما بسیار کمک کند.
*با توجه به تجربه ۱۳ ساله تو در این کار، تحول فنی دستگاه های اپراتوری بیشتر کار ما نابینایان را راحت کرده است یا باعث مسائل بیشتری در حوزه دسترس پذیری شده؟
-در گذشته دستگاه هایی بودند که برخی پیچیدگی های آنها کار را برای ما دشوار می کرد و البته نابینایان را به استمداد از حافظه سوق می داد. از این رو بود که بسیار شنیده می شد، اپراتور های نابینا دارای حافظه شگفت انگیزی هستند اما دستگاه هایی که اکنون از آنها استفاده می شود بیشتر دارای یک سیستم عامل هستند که توسط مسئول فنی بخش مورد نظر برنامه ریزی می شوند. اگر این دستگاه ها تحت سیستم عامل ویندوز باشند، حتی امکان نصب صفحه خوان برای ما نابینایان را دارند و این می تواند کمک شایانی به کار ما بکند. اما در مواقعی که این دستگاه ها روی سیستم عامل دیگری کار می کنند نابیناها به مشکلاتی از نظر دسترس پذیری بر می خورند که راه های متفاوتی برای حل و فصل آن ها وجود دارد. همان طور که در پاسخ پرسش پیش گفتم: اینجا هم چگونگی همکاری مراکز و سازمان ها با نابینایان متفاوت است و این کار فرمایان شیوه های گوناگونی از همکاری را با ما نابینایان دارند.
*در صحبت های پیش، به آموزش و مدارک خاصی اشاره کردی. آیا با توجه به تغییر شکل دستگاه ها و آسان تر شدن کار (در صورت همکاری سازمان متبوع)، هنوز آموزش را ضروری می دانی؟ آیا می دانی چه مراکزی مبادرت به آموزش دستگاه های اپراتوری می کنند؟
-از آنجا که کسی پیش تر این سؤال را از من نپرسیده بود در باره این که آیا هنوز جایی به آموزش دستگاه های اپراتوری اقدام می کند اطلاع درستی ندارم. اما به عنوان یک اپراتور به همه کسانی که می خواهند وارد این کار بشوند توصیه می کنم حتما پیش از ورود به کار از دستگاهی که باید با آن کار کنند جویا شوند و اگر می توانند با همان دستگاه و اگر هم میسر نمی شود با دستگاهی دیگر آشنا بشوند و سعی کنند چند و چون کار با آن را بیاموزند. به نظر می رسد با یک جستجوی ساده امکان یافتن مطالب و جزوه های سودمندی در باره برخی از دستگاه های اپراتوری مهیا باشد. آموزش اپراتوری فقط به دانستن نحوه کار با دستگاه ختم نمی شود. یک اپراتور خوب باید نحوه صحیح برخورد با انواع ارباب رجوع را بداند و از تکنیک های کلامی برای راضی نگه داشتن همه -در حدی که لازم است- بهره مند باشد.
*به مخاطبین گوناگون اشاره کردی. ما چند نوع مخاطب می توانیم برای یک اپراتور قائل باشیم؟
-یک اپراتور با دو نوع مخاطب سر و کار دارد. یک مخاطب درون سازمانی که بیشتر انتظار او اتصال صحیح با سایر قسمت های محل کار و بیرون از محل کار است. مخاطب دیگری که حتما اپراتور با او مواجه خواهد شد کسانی هستند که از بیرون سازمان با او در تماس خواهند بود. بیشتر برای این افراد است که من معتقدم ریزه کاری های روانی-اجتماعی باید مد نظر اپراتور باشد. بسیار احتمال دارد که شما با کسی هم صحبت شوید که با لحن نا خوش آیندی شما را خطاب قرار می دهد و یا با شما از موضع بالا به پایین صحبت می کند. هنر ارتباط صحیح شما با این مخاطب است که می تواند رمز موفقیت کاریتان باشد.
*وظیفه سازمانی کلی یک اپراتور چیست و چه کار هایی جز شرح وظایف او به حساب نمی آید؟
-باز هم تأکید می کنم این کاملا بستگی به جایی دارد که یک اپراتور در آن مشغول به کار است. سازمان های گوناگون انتظارات متفاوتی از شما به عنوان یک اپراتور دارند که نمی توان آن ها را در یک چارت کلی ترسیم کرد.
*آیا جنسیت افراد در توفیق آنها در این کار تأثیری دارد؟
-هم می شود گفت آری و هم نه. برخی از آگهی ها کاملا قید می کنند که به یک اپراتور خانم نیازمند هستند و برای برخی از کار فرمایان تفاوت زیادی مابین آقایان و خانم ها وجود ندارد. اما تجربه نشان داده است که کفه ترازوی استخدام خانم ها از آقایان سنگین تر باشد.
*در باره میزان در آمد و مقدار ساعات کاری متعارف اپراتوری صحبت کنیم. آیا این شغل می تواند برای کسی حکم سکوی پرتاب را نیز داشته باشد؟
-در باب بحث های در آمدی باز هم باید اشاره کنم که کاملا موضوع مربوط به نحوه قراردادی است که بین شما و سازمان مربوطه منعقد می گردد. برخی از سازمان ها هوای کار کنان خود را دارند و با آنها قرارداد های حرفه ای می بندند و اگر مدرک اپراتور لیسانس یا بالا تر از آن باشد، آن را در پرداخت حقوق لحاظ می کنند. اما برخی سازمان ها به کار افراد نگاه می کنند و مدارک تحصیلی آن ها را در نظر نمی گیرند. به همین دلیل نمی توان قانون معین و مشخصی برای بحث درآمد این کار به دست داد.
در باب پیشرفت و سکوی پرتاب باید بگویم: تعدادی از دوستان نابینای ما که مدرک تحصیلی مشخصی را داشته اند، در یک سازمان معین به عنوان اپراتور، وارد شده و با نمایش لیاقت کاری خود توانسته اند مدارج بالا تری را در اختیار بگیرند. از طرف دیگر وجود زمان های خالی و تعامل با همکاران دیگر این فرصت را برای افراد فراهم می آورد تا بتوانند مطالعات دیگری در رشته های دیگر نیز داشته باشند. از نکات گفتنی در این باره این هم هست که برخی از دوستان به خاطر توانایی های خود در اموری مثل تایپ یا از این دست کار ها توانسته اند علاوه بر اپراتوری کار های دیگری نیز انجام دهند که به خاطر علاقه برخی از سازمان ها به کم کردن نیروی انسانی خود، مفید واقع شده اند.
*محمد درویشی عزیز! حس می کنم گفت و گوی ما برای مخاطبین مانا نکات بسیار خوبی در بر داشت: در پایان، اگر نکته ای مد نظر داری با مخاطبین ما در میان بگذار.
-از شما و مخاطبین گرامی مانا تشکر فراوان دارم. در پایان، ذکر چند نکته را حائز اهمیت می دانم. اول: از دوستان عزیز نابینا که در حال گذراندن دوران تحصیلی خود هستند درخواست می کنم بیش از حدی که در کلاس به آن ها آموزش داده می شود مطالعه کنند تا بتوانند در آزمون ها و مصاحبه های کتبی و شفاهی که در پیش دارند بدرخشند و بهانه را از دست کسانی که صرفا به خاطر نابینایی بچه ها را از کاری که لیاقت انجام دادن آن را دارند بگیرند. این کار می تواند باعث شود تا دوستانی که به هر دلیل از تحصیل جا مانده اند هم بتوانند به راحتی به کار اپراتوری بپردازند.
نکته دیگری که می تواند برای کار اپراتوری بسیار مهم باشد این است که: ما نابینایان باید در محل کار خود، ظاهر آراسته ای داشته باشیم و به دقت بتوانیم با تکنیک های جذب آشنا شویم تا سایرین را مقهور قدرت دانش و توانایی خودمان کنیم و بتوانیم در جایی که لیاقت آن را داریم به کار خود ادامه دهیم. در پایان، برای شما و همه مخاطبین نشریه مانا آرزوی توفیق روز افزون دارم و همه شما را به خدای بزرگ می سپارم.
منبع: ماهنامه ی مانا.