همه چیز درباره فرمت های تصویری و مزایا و معایب آن‌ها

تاکنون فرمت های مختلفی برای تصاویر به وجود آمده اند که هر کدام براساس نوع فشرده سازی و حجم برای وب، ویرایش تصویر یا کاربردهای دیگر مناسب هستند.

تاکنون به این فکر کردید چه زمانی باید از فرمت JPG به جای PNG استفاده کنید؟ یا چه برنامه ای فایل INDD را باز می کند؟ اگر طراح گرافیک یا عکاس نباشید احتمالا به ندرت نیاز به درک تفاوت فایل هایی مثل TIF با فرمت PDF یا PSD خواهید داشت. با اینکه تنوع بالای فرمت های تصویری گیج کننده است، روشی برای تفکیک آن ها وجود دارد. در این مقاله به شما کمک می کنیم تا تفاوت بین هر فایل فرمت و موقعیت مناسب برای استفاده از هرکدام را درک کنید.

تصویر وکتور یا رستر

تصاویر به طور عمده به دو گروه وکتور و رستر تقسیم می شوند در نتیجه، در درجه ی اول باید به تفاوت بین تصاویر وکتوری و رستری پی ببرید.

فایل های تصویری رستری (Raster)

تصویر رستری معمولا براساس مجموعه هایی از پیکسل ها یا بلوک های مستقل تشکیل می شوند. متداول ترین فرمت های رستری، فرمت های وب (JPEG، GIF و PNG) هستند. تمام تصاویر آنلاین از نوع رستری هستند. پیکسل ها دارای ابعادی تعریف شده بر اساس رزلوشن (بالا یا پائین) هستند و هنگامی که برای پر کردن فضا کشیده شوند معمولا دچار اعوجاج شده و تصاویری غیرشفاف و مات را تولید می کنند. برای حفظ کیفیت پیکسلی نباید تصاویر رستری را بدون درنظرگرفتن رزلوشن تغییر داد. در نتیجه، باید فایل های رستری را با ابعاد دقیق متناسب با کاربرد ذخیره کنید.

فایل های وکتور (Vector)

تصاویر برداری یا وکتور از انعطاف بیشتری نسبت به تصاویر رستری برخوردار هستند. این تصاویر براساس فرمول های تناسب ساخته شده اند نه پیکسل ها. EPS، AI و PDF از فرمت های شناخته شده برای تولید تصاویر وکتوری هستند که به طور مکرر نیاز به تغییر اندازه دارند. لوگو و گرافیک برندها معمولا با فرمت وکتور ساخته می شود. زیبایی وکتورها به انعطاف تغییر اندازه ی آن ها بازمی گردد.

رزلوشن بالا و پائین

حتما تاکنون کلماتی مثل DPI یا PPI را شنیده اید. DPI مخفف dots per inch (نقطه بر اینچ) و PPI معادل pixel per inch (پیکسل بر اینچ) است. این واحدهای اندازه گیری برای تعیین تراکم پیکسل ها متناسب با کاربرد مورد نظر ضروری هستند.

هنگام تعیین DPI یا PPI حتما باید دقت کنید خروجی تصویر را برای انتشار در وب می خواهید یا چاپ. وب سایت ها معمولا تصاویری با رزلوشن ۷۲ dpi را نمایش می دهند که پائین است؛ با این حال این تصاویر در وب ظاهر خوبی دارند اما در چاپ این طور نیست. برای چاپ تصویر، رزلوشن نباید کمتر از ۳۰۰ dpi باشد.

۱۵ نوع فایل تصویری متداول

در ادامه به مجموعه ای از فرمت های اصلی فایل گرافیکی از تصاویر وب رستری تا وکتورها و فایل های قابل ویرایش تصویر خواهیم پرداخت. همچنین به مزایا و معایب هر فرمت، پشتیبانی سیستم عامل و مرورگر و نمونه های کاربردی ایده آل برای هر فرمت اشاره خواهیم کرد. فرمت ها به شرح ذیل هستند.

۱. JPEG یا JPG: مخفف گروه کارشناسان مشترک عکاسی، نام گروه سازنده ی این استاندارد است.

۲.  PNG: گرافیک قابل حمل شبکه

۳.GIF: فرمت مبادله ی گرافیکی

۴. WebP

۵. TIFF

۶. BMP: بیت مپ

۷. HEIF: فرمت فایل تصویری با بهره وری بالا

۸.  SVG: گرافیک برداری مقیاس پذیر

۹. EPS: پست اسکریپت کپسوله شده

۱۰. PDF: فرمت سند قابل حمل

۱۱. PSD: سند فتوشاپ

۱۲.  AI: سند ادوبی ایلاستریتور

۱۳.   XCF

۱۴.  INDD: سند ادوبی ایندیزاین

۱۵. انواع فایل تصویری Raw (خام)

۱. JPEG یا JPG

JPEG یا JPG نوعی فرمت فایل تصویری رستری با فشرده سازی با اتلاف است؛ این فرمت برای اشتراک گذاری تصاویر مناسب است. JPEG-ها با اتلاف هستند به این معنی که اندازه و همچنین کیفیت فایل را کاهش می دهند. JPEG هنوز یکی از پرکاربردترین انواع فایل تصویری است که به دلیل فشرده سازی در اینترنت به کار می رود و از پشتیبانی سراسری سیستم عامل و مرورگر برخوردار است.

اغلب پلتفرم های شبکه ی اجتماعی (از جمله فیسبوک و اینستاگرام) به صورت خودکار فایل های تصویری آپلودشده را به JPEG تبدیل می کنند. همچنین از اندازه های تصویر شبکه ی اجتماعی برای کنترل رزلوشن تصاویر استفاده می کنند.

مزایا و معایب

• پشتیبانی سراسری مرورگر و سیستم عامل
• اندازه فایل نسبتا پائین
• فشرده سازی با اتلاف تصویر منجر به خوانایی ضعیف متن می شود

پشتیبانی سیستم عامل و مرورگر

• تحت پشتیبانی تمام مرورگرها (کروم، فایرفاکس، سافاری و …) از نسخه ی ۱.۰
• تحت پشتیبانی تمام نمایشگرها و ویرایشگرهای پیش فرض تصویر در کل سیستم عامل ها

نمونه ی کاربردی

• انتخابی خوب برای تصاویر وبلاگ و مقاله، تصاویر محصول و بسیاری از موارد دیگر
• از JPEG برای اینفوگرافیک شامل متن یا اسکرین شات های خودآموز که در آن ها متن اهمیت زیادی دارد، استفاده نکنید

۲. PNG (گرافیک قابل حمل شبکه   ها)

PNG نوعی فرمت رستری است که از فشرده سازی بدون اتلاف پشتیبانی می کند و جزئیات کنتراست بین رنگ ها را حفظ می کند. از طرفی PNG خوانایی متنی بهتری نسبت به JPEG دارد. به این ترتیب PNG به انتخاب محبوبی برای اینفوگرافیک، بنرها، اسکرین شات ها و گرافیک های شامل متن و عکس تبدیل می شود.

مزایا و معایب

• تصاویر باکیفیت تر (بدون اتلاف) و خوانایی متنی بالا
• اندازه ی فایل بزرگ می تواند در صورت استفاده ی بیش از حد، سرعت وب سایت را کاهش دهد (به ویژه تصاویر دارای رزلوشن بالا).

مرورگر و پشتیبانی سیستم عامل

• تحت پشتیبانی تمام مرورگرها (کروم، اج، فایرفاکس، اینترنت اکسپلورر، اپرا، سافاری)
• تحت پشتیبانی تمام سیستم های عامل اصلی و ویرایشگرهای تصویر استاندارد آن ها

نمونه های کاربردی

• انتخاب خوب برای اینفوگرافیک، بنر، گرافیک سایت، اسکرین شات و دیگر عناصر بصری حاوی متن.
• از این فرمت برای تصاویر دارای رزلوشن بالا استفاده نکنید زیرا اندازه ی فایل را به چند مگابایت می رساند.

۳. GIF: فرمت مبادله ی گرافیکی

GIF نوع دیگری از فایل تصویری است که در گروه تصاویر رستری قرار می گیرد. این فرمت از فشرده سازی بدون اتلاف استفاده می کند اما تصویر را به هشت بیت در پیکسل و پالت ۲۵۶ رنگی محدود می کند. فرمت GIF مشهورترین فرمت برای تصاویر متحرک است زیرا محدودیت ۸ بیتی آن حجم فایل انیمیشن را کوچک و متناسب با اینترنت می سازد.

مزایا و معایب

• حجم فایل پایین
• پشتیبانی از انیمیشن
• محدودیت ۸ بیتی منجر به کیفیت محدود می شود

پشتیبانی مرورگر و سیستم عامل

• تحت پشتیبانی کل مرورگرها (کروم، اج، فایرفاکس، اینترنت اکسپلورر، اپرا، سافاری)
• تحت پشتیبانی کل سیستم عامل های اصلی و ویرایشگرهای تصویر استاندارد آن ها

نمونه های کاربردی

• از GIF-ها متحرک صرفا برای افزایش جذابیت محتوا استفاده نکنید بلکه برای نمایش خودآموزها و تکمیل وظایف در راهنماها استفاده کنید.
• اگر به تصاویر رنگی بزرگ تر از ۸ بیت نیاز دارید از این فرمت استفاده نکنید (فرمت JPEG از تصاویر ۲۴ بیتی پشتیبانی می کند).

۴. WebP

WebP یکی از فرمت های تصویری است که برای فشرده سازی بهتر از نوع با اتلاف و بدون اتلاف توسعه یافته است. WebP می تواند به صرفه جویی در فضای دیسک و پهنای باند کمک کند زیرا ۳۵ درصد کوچک تر از فایل های تصویری مشابه است.

مزایا و معایب

• حجم کمتر فایل در ازای کیفیت تصویر یکسان یا بهتر
• تحت پشتیبانی کل مرورگرها و ویرایشگرهای تصویر قرار ندارد

پشتیبانی از سیستم عامل و مرورگر

• گوگل کروم (ورژن ۱۷ به بالا برای دسکتاپ، ورژن ۲۵ به بالا برای موبایل)، فایرفاکس (۶۵+)، اج (+۱۸) و اوپرا (۱۱.۰+)، از WebP پشتیبانی می کنند. نسخه ی ۱۴ سافاری هم از WebP پشتیبانی خواهد کرد.
• این فرمت هنوز تحت پشتیبانی ویرایشگرهای پیش فرض سیستم عامل قرار نگرفته است اما ویرایشگرهای پیشرفته ای مثل فتوشاپ از آن پشتیبانی می کنند.

نمونه های کاربردی

• این فرمت را جایگزین فایل های JPEG و PNG کنید و با حفظ پهنای باند سرعت سایت خود را افزایش دهید.

۵. TIFF

TIFF مخفف فرمت فایل تصویر برچسب دار (Tagged Image File Format)، نوعی فرمت تصویر رستری است که معمولا برای ذخیره سازی و ویرایش تصاویر برای چاپ به کار می رود. این فرمت فاقد فشرده سازی است زیرا اولویت آن حفظ کیفیت تصویر است.

مزایا و معایب

• کیفیت بالای فایل برای ذخیره سازی و چاپ
• نبود گزینه های فشرده سازی باعث افزایش حجم فایل می شود
• پشتیبانی محدود مرورگر

پشتیبانی مرورگرها و سیستم عامل

• هیچ کدام از مرورگرهای اصلی بدون افزونه قادر به رندر فایل TIFF نیستند.
• این فایل ها به صورت فرمتی خروجی برای ویرایش حرفه ای تصویر و چاپ در دسترس قرار دارند

نمونه های کاربردی

• ذخیره سازی و آماده سازی تصاویر و فایل های گرافیکی برای چاپ
• برای حفظ کیفیت اسناد اسکن شده یا تصاویر به کار می رود

 ۶. BMP (بیتمپ)

فایل بیت مپ (BMP) یکی از فرمت های فایل منسوخ است که پیکسل ها را بدون هیچ گونه فشرده سازی ترسیم می کند. در نتیجه حجم فایل های BMP به شکل چشمگیری افزایش می یابد و ذخیره سازی آن ها دشوار است.

مزایا و معایب

• حجم بالای فایل بدون افزایش کیفیت نسبت به فرمت هایی مثل WebP، GIF یا PNG

پشتیبانی مرورگر و سیستم عامل

• تحت پشتیبانی تمام مرورگرهای اصلی قرار دارد (کروم، اج، فایرفاکس، اینترنت اکسپلورر، اوپرا، سافاری).
• پشتیبانی بومی در اغلب ویرایشگرهای تصویر پیش فرض از جمله MS Paint.

نمونه های کاربردی

• در سال ۲۰۲۱، تصاویر BMP هیچ کاربردی ندارند.

۷. HEIF (فرمت فایل تصویر با بهره وری بالا)

HEIF کوتاه شده ی فرمت فایل تصویر با بهره وری بالا است که توسط تیم فرمت ویدئوی MPEG به عنوان رقیبی برای JPEG توسعه یافت. از نظر تئوری، فشرده سازی این فرمت دو برابر بهینه تر از JPEG است و باعث می شود کیفیت تصاویر با حجم یکسان، دو برابر شود. HEIF فرمتی رستری براساس نگاشت پیکسلی است؛ یعنی نمی توانید اندازه ی تصاویر را بدون افت کیفیت تغییر دهید.

مزایا و معایب

• کیفیت تصویر بالا نسبت به اندازه ی فایل
• فاقد پشتیبانی مرورگر و پشتیبانی محدود سیستم عامل

پشتیبانی مرورگر و سیستم عامل

• تحت پشتیبانی هیچ کدام از مرورگرهای اصلی قرار ندارد.
• پشتیبانی بومی macOS Sierra و iOS 11 به بالا، اما تحت پشتیبانی نسخه های سافاری قرار ندارد.

نمونه های کاربردی

• در گوشی ها و دستگاه های هوشمند جدید برای ذخیره سازی تصاویر با کیفیتی بالاتر از فایل های JPEG به کار می رود.

۸. SVG (گرافیک برداری مقیاس پذیر)

فرمت فایل گرافیک برداری مقیاس پذیر یا SVG توسط W3C به عنوان زبانی نشانه گذاری برای تبدیل تصاویر دوبعدی در مرورگر توسعه یافت. این فرمت مانند تصاویر رستری به پیکسل وابسته نیست بلکه از متن XML برای تولید شکل ها و خطوط استفاده می کند و عملکرد آن مشابه معادلات ریاضی تولید گراف است. به این ترتیب می توان اندازه ی تصاویر SVG را تا بی نهایت بدون افت کیفیت تغییر داد.

مزایا و معایب

• حجم اندک فایل و مقیاس پذیری بدون اتلاف برای ترسیم ها، شکل ها و متن ساده.
• این فرمت برای ترسیم ها و تصاویر پیچیده مناسب نیست.

پشتیبانی مرورگر و سیستم عامل

• تحت پشتیبانی تمام مرورگرهای اصلی قرار دارد (کروم، اج، فایرفاکس، اینترنت اکسپلورر، اوپرا، سافاری).
• ویرایشگرهای تصویر پیش فرض معمولا از SVG پشتیبانی نمی کنند (این فرمت برای عکس مناسب نیست) بلکه اغلب نرم افزارهای تصویرسازی از خروجی های SVG پشتیبانی می کنند.

نمونه های کاربردی

• SVG فرمتی ایده آل برای لوگوها، آیکن ها، ترسیم های ساده و هر چیزی متناسب با طراحی ریسپانسیو است. اگر از ورد پرس استفاده می کنید از فعال سازی پشتیبانی SVG وردپرس برای وب سایت خود اطمینان حاصل کنید.

۹. EPS (پست اسکریپت کپسوله شده)

فرمت EPS (پست اسکریپت کپسوله شده) فایل تصویری برداری است که برای ذخیره سازی تصاویر در ادوبی ایلاستریتور و دیگر نرم افزارهای تصویرسازی مثل کرل دراو به کار می رود. فرمت EPS هم مانند SVG سندی مبتنی بر متن است که شکل ها و خطوط را به جای نگاشت پیکسل و رنگ با کد تعریف می کند. در نتیجه، فایل های EPS هم از ویژگی مقیاس پذیری بدون اتلاف برخوردار هستند.

مزایا و معایب

• مقیاس پذیری بدون اتلاف
• پشتیبانی پرینتر برای اسناد و طرح ها

پشتیبانی سیستم عامل و مرورگر

• EPS فرمت فایل تصویری وب استاندارد نیست و تحت پشتیبانی مرورگرهای اصلی قرار ندارد.

نمونه های کاربردی

• این فرمت اغلب برای ذخیره سازی و چاپ تصاویر ادوبی ایلاستریتور و نرم افزارهای دیگر به کار می رود.

۱۰. PDF: فرمت سند قابل حمل

شاید فکر کنید فرمت PDF صرفا برای ذخیره سازی و خواندن اسناد متنی مناسب باشد. این ذهنیت با توجه به نام فرمت قابل درک است؛ اما فایل های PDF هم مشابه فایل های EPS مبتنی بر زبان پست اسکریپتی هستند که برای ذخیره سازی تصاویر هم به کار می رود. از فرمت PDF می توان برای ذخیره سازی تصویرها، جلد مجلات و چاپ استفاده کرد. این فرمت برای کتاب های الکترونیکی در اولویت است.

مزایا و معایب

• متن با قابلیت شاخص گذاری و جستجو مناسب اینفوگرافیک ها یا گزارش های دقیق.
• می تواند شامل لینک، دکمه های CTA و دیگر عناصر تعاملی باشد.
• مقیاس پذیری بدون اتلاف.
• در محتوای وب قابل استفاده نیست بلکه می توان به عنوان فایلی مجزا به بارگذاری و قرائت آن پرداخت.

پشتیبانی سیستم عامل و مرورگر

• تحت پشتیبانی تمام مرورگرهای اصلی قرار دارد اما باید فایل PDF را به عنوان فایلی مجزا باز کنید. (نمی توانید از فایل های PDF برای نمایش تصاویر در محتوای HTML استفاده کنید.)
• تحت پشتیبانی اغلب ویراستارهای سند استاندارد (مثل MS Word یا گوگل داکز) و نرم افزار تصویرسازی (ادوبی ایلاستریتور، Inkscape) قرار دارد اما تحت پشتیبانی نرم افزارهای ویرایش تصویر قرار ندارد.

نمونه های کاربردی

• اگر به دنبال تولید گزارش بصری تعاملی یا اینفوگرافیک مکمل محتوا هستید، فرمت PDF بهترین گزینه است.

۱۱. PSD: سند فتوشاپ

همان طور که از نام پیدا است، فرمت فایل PSD فرمت تصویری متداولی برای ذخیره سازی اسناد تصویری در فتوشاپ است. این فرمت برای انتشار در وب مناسب نیست و تحت پشتیبانی هیچ کدام از مرورگرها یا ویرایشگرها و نمایشگرهای استاندارد تصویر قرار ندارد.

مزایا و معایب

• کل فیلترها، تنظیمات شفافیت و ویرایش تصویر کاملا قابل تغییر و قابل بازگشت هستند.
• کیفیت تصویر بدون اتلاف
• اندازه ی فایل بزرگ

نمونه های کاربردی

• ذخیره سازی پروژه های فتوشاپ قبل از تکمیل

۱۲. AI: سند ادوبی ایلاستریتور

ادوبی ایلاستریتور، فرمت تصویری دیگری است که توسط شرکت ادوبی توسعه یافت. این فرمت هم مانند فرمت PSD مناسب وب نیست و هیچ کدام از مرورگرها یا نمایشگرهای استاندارد تصویر از آن پشتیبانی نمی کنند. برخلاف فایل های PSD، می توانید آزادانه اندازه ی فایل های ایلاستریتور را بدون افت کیفیت تغییر دهید.

مزایا و معایب

• کل خطوط، شکل ها و فیلترها قابل سفارشی سازی و قابل بازگشت هستند.
• می توانید به راحتی اندازه ی فایل ها را تغییر دهید.
• اندازه ی بزرگ فایل

نمونه های کاربردی

• ذخیره سازی اسناد ادوبی ایلاستریتور

۱۳. XCF

XCF فرمتی فایل اوپن سورس ویرایشگر تصویر GIMP است. این فرمت هم ارز فایل های PSD است و تنظیمات مثل شفافیت، فیلترها و موارد دیگر را ذخیره می کند. XCF تحت پشتیبانی مرورگرها یا نمایشگرهای تصویر پیش فرض قرار ندارد.

مزایا و معایب

• تمام فیلترها، شکل ها قابلیت سفارشی سازی و بازگشت دارند.
• کیفیت تصویر بدون اتلاف
• اندازه ی فایل بزرگ

نمونه های کاربردی

• ذخیره سازی پروژه های GIMP قبل و بعد از کامل شدن.

 ۱۴. INDD: سند ادوبی ایندیزاین

INDD نوع فایل مخصوص به نرم افزار ایندیزاین که در آن می توانید فایل های پروژه حاوی محتوای صفحه، سبک ها و بسیاری از موارد دیگر را ذخیره کنید. این فرمت تحت پشتیبانی مرورگرها یا ویرایشگرهای پیش فرض تصویر قرار ندارد و فرمت مناسبی برای وب نیست.

مزایا و معایب

• ذخیره سازی پروژه های طراحی چندصفحه ای و بزرگ با عناصر قابل سفارشی سازی.

نمونه های کاربردی

• طراحان گرافیکی و هنرمندان از این فرمت برای طراحی پوسترها، مجله ها و موارد این چنینی استفاده می کنند.

۱۵. انواع فایل تصویری Raw (خام)

فرمت های تصویری Raw از انواع فایل دوربین های دیجیتال برای ذخیره سازی تصاویر باکیفیت هستند که برای ویرایش و تولید نهایی به کار برده می شوند. انواع فایل raw اصلی براساس تولیدکننده ی دوربین عبارت اند از:

• کداک: CR، K25، KDC
• کانن: CRW، CR2، CR3
• اپسون: ERF
• نیکون: NEF، NRW
• اولیمپوس: ORF
• پنتکس: PEF
• پاناسونیک: RW2
• سونی: ARW، SRF، SR2

فایل های خام به جای ۲۵۶ رنگ فایل های JPEG تا ۱۶۳۸۴ رنگ مختلف را در یک تصویر نمایش می دهند. به این ترتیب هنگام تنظیم رنگ ها و کنتراست در مرحله ی پردازش نهایی، انعطاف بیشتری خواهید داشت. تصاویر Raw مناسب وب یا اشتراک گذاری نیستند و تحت پشتیبانی هیچ مرورگر اصلی یا ویرایشگر تصویری قرار ندارند.

مزایا و معایب

• تصاویر با کیفیت با تغییرپذیری بیشتر رنگ ها
• فایل های بزرگ تصویری (یک فایل خام می تواند بین ۲۰ تا ۴۰ مگابایت ظرفیت را اشغال کند).

نمونه های کاربردی

• ذخیره سازی تصاویر در بالاترین حد ممکن برای پردازش نهایی و ویرایش مناسب است.

خلاصه

با توجه به نکات این مقاله می توان به دیدگاهی مناسب برای انتخاب انواع فرمت ها متناسب با نیاز دست پیدا کرد. فرمت های رستری برای تصاویر مناسب هستند درحالی که فایل های وکتور یا برداری گزینه های مناسب برای انواع لوگو، آیکن و گرافیک دیجیتال هستند. استفاده از نوع فایل مناسب برای وظیفه ی مورد نظر نه تنها به بهبود سرعت بارگذاری صفحه کمک می کند بلکه پهنای باند و بار سرور را هم کاهش می دهند.

منبع: زومیت.