نویسنده: میرهادی نایینی زاده
منبع: پانزدهمین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
«لطفاً چند و چون فعالیت های کانون توانا را برای مخاطبین ما تشریح کنید:»
«کانون توانا از سال ۱۳۷۴ با هدف توان مندسازی معلولین، تغییر نگرش جامعه به مقولۀ معلولیت و دفاع از حقوق معلولین فعالیت خود را آغاز کرد. یکی از کار هایی که در این راستا انجام شد، ورود به بحث اشتغال افراد معلول (اعم از نابینا، ناشنوا و معلولین جسمی حرکتی) بود. تجربه ای که در این مدت فعالیت کانون به دست آوردم، نشان می دهد که بزرگ ترین مشکل جامعه در مواجهه با معلولین این است که آنها را افرادی نا توان و محتاج تصور می کند. تغییر این باور -چنان که پیشتر هم تأکید کردم- از اهداف اصلی تشکیل کانون محسوب می شد. تغییر این باور غلط البته در تمام شئون باعث تغییر در وضع زندگی معلولین خواهد بود که اشتغال یکی از این جنبه ها را شامل می شود. ما برای رسیدن به این باور تلاش کردیم معلول را کسی معرفی کنیم که نمی تواند از اندیشۀ خود درست استفاده کند. برای توسعۀ بخش اشتغال، ما باید سرمایه ای در اختیار می گرفتیم. از آنجا که پول گرفتن از مردم برای شروع کار را مغایر اهداف کانون می دانستیم، وارد کار های خدماتی و مشارکتی شدیم. اکنون در زمینه های گوناگونی توانسته ایم برای معلولین استان قزوین ایجاد اشتغال کنیم. تعداد نابینایانی که از طریق کانون مشغول به کار شده اند، ۶۲ نفر است که حضوری فعال در عرصۀ کار دارند. می توانم به شما بگویم که تا حد کمی توانسته ایم با اتصال افراد جویای کار معلول و کار فرمایان با هم، الگو سازی در سایر استان های کشور، و معرفی واقعی معلولین به جامعه، به اهداف کانون نائل شویم.»
«افراد نابینا برای ورود به مشاغل مختلف باید دارای چه توانایی هایی باشند؟»
پیش از هر چیز باید دقیق معلوم شود که ایستگاه های کاری که افراد نابینا می توانند در آنها مشغول به کار باشند، دارای چه ویژگی هایی هستند. این اتفاقی است که امروزه در دنیا به آن توجه زیادی می شود و تحقیقات وسیعی در حال پی گیری است. از سویی باید توان مندی واقعی معلولین از طرف کار فرمایان مد نظر قرار بگیرد. بسیار پیش آمده است که کار فرمایان از ما خواسته اند تا افراد معلول بیشتری را به آنها معرفی کنیم؛ زیرا معتقد بوده اند افراد معلول کار را دلسوزانه تر از سایر افراد انجام می دهند. به نظر می رسد اصلی ترین ایستگاه کاری برای نابینایان می تواند در حوزه هایی باشد که صدا و بیان حرف اول را در آن می زند. نحوۀ مواجهۀ نابینایان با مسائل، این اجازه را به آنها می دهد که از بیان و ایجاد ارتباط درست برای کار های خودشان بهترین استفاده را ببرند. البته هستند نابینایانی که در امور دیگر توانایی از خود نشان می دهند؛ اما عمده فعالیت این قشر از جامعه می تواند مبتنی بر بیان و حافظۀ قوی آنها باشد.»
«اجازه بدهید قدری مصداقی موضوع را بررسی کنیم: شما به عنوان متولی استخدام افراد معلول در شرکت فیروز، چه انگیزه ای را برای این شرکت در استخدام مهم می دانید و افراد نابینا چه کار هایی در این شرکت انجام می دهند؟»
«شرکت فیروز حدود ۱۸ سال است که نیرو های معلول استخدام می کند و افراد نابینا در خط تولید این شرکت مشغول به کار هستند؛ در خطوطی که کار ها نیاز به دیدن ندارد و یک فرد نابینا یا نیمه بینا اتفاقاً با سرعت بیشتری می تواند از عهدۀ آنها بر بیاید. البته دو نفر از نابینایان در بخش دیتا و روابط عمومی شرکت فعالیت دارند؛ اما اغلب آنها در خط تولید مشغول به کار هستند. لازم به ذکر است که ما نتوانسته ایم توفیقی که در کارخانۀ فیروز برای استخدام افراد معلول به دست آوردیم را در سایر بنگاه های اقتصادی داشته باشیم.»
«از منظر کانون توانا، با افراد معلولی که نتوانند خواستۀ کار فرمای خود را در انجام کار بر آورده کنند، چه برخوردی باید بشود؟»
«باید توجه داشت که بنگاه های اقتصادی بیش از هر چیز به سود آور بودن خود توجه می کنند و این موضوع باعث می شود کسی بتواند در کار خود موفق باشد که امکان عملی ایجاد این سود را برای کار فرمای خود داشته باشد. من به تمام نابینایان توصیه می کنم که حد توانایی خود را در کاری که می توانند انجام دهند، تا می شود بالا ببرند. این اقدام باعث می شود که امکان حذف آنها کمتر شود.»
«شما در بخشی از صحبت خود به بحث مسئولیت اجتماعی و وظیفۀ دولت ها در قبال افراد معلول اشاره کردید. رابطۀ سازمان بهزیستی به عنوان متولی امور معلولان با مجموعۀ شما چگونه است؟ آیا آنچه از پرداخت انواع بیمه در قانون کار بر عهدۀ سازمان است، به درستی اجرا می شود؟»
«سازمان بهزیستی به عنوان یک نهاد حمایتی کار خود را به درستی انجام نمی دهد و این به نظر من به خاطر باور غلطی است که در ذهن مسئولین این نهاد وجود دارد. با بررسی های صورت گرفته، معلوم شد که تنها دو و نیم درصد از بودجۀ سازمان به اشتغال اختصاص دارد. اولویت سازمان بهزیستی اصلاً توانمند سازی و جبران عدم توانایی افراد معلول در مشاغل نیست و صرفاً یک نگاه مستمری پذیر در ذهن مسئولین آن وجود دارد. این نگاه باعث می شود ما به عنوان یک نهاد معرف کار فرما رغبتی نداشته باشیم تا کسی را برای دریافت انواع بیمه ها به سمت بهزیستی هدایت کنیم.»
«شما به عنوان نهاد ترتیب دهندۀ مصاحبه کاری برای معلولین، چه سازو کار هایی دارید که بیشتر توانایی افراد معلول مدنظر کار فرما باشد؟»
«اولین چیزی که مدنظر ماست، یک شرح دقیق از خواستۀ کار فرماست که باید به کانون ارائه شود. ما باید بدانیم دقیقاً چه نوع نیروی کاری مدنظر بنگاه اقتصادی است تا بر اساس آن مابین نیرو هایی که داریم جست و جو کنیم. از دیگر سو، ما در بانک اطلاعات خود میان افراد معلول بر اساس شرایط و توانایی ها امتیازاتی را در نظر می گیریم که اولویت انتخاب افراد را برای ما آسان تر می کند. بر اساس این دو مؤلفه، مصاحبه زیر نظر کانون انجام می گیرد. پس از پذیرش توسط کار فرما، افراد معلول یک ماه به طور آزمایشی مشغول به کار می شوند و چند و چون کار برای معلول توسط کانون پیگیری می شود. بسیار پیش آمده است که لیاقت یک فرد معلول باعث شده است که کار فرما از ما بخواهد افراد معلول دیگری را هم به او معرفی کنیم. اما مواردی هم بوده است که طرز مواجهه فردی که ما معرفی کردیم، با وظایف کاری خود طوری بوده است که شرکت مربوط دیگر نخواسته است که نیروی معلولی را استخدام کند. به همین دلیل ما همیشه به تمام مراجعین خود تأکید داریم که شما نمایندۀ تمام افراد معلول هستید و کار شما قطعاً زیر ذره بین سایر افراد خواهد بود.»
«کار فرمایان و افراد معلول چگونه می توانند به شما متصل شوند؟»
«با توجه به سوابقی که ما در ایجاد اشتغال برای معلولین داشته ایم، نهاد های معرف مستقیماً افراد را به ما وصل می کنند. افراد باید حتماً عضو بهزیستی باشند و همین طور عضویت کانون را هم قبول کنند. بر اساس شرایط و شانس افراد، آنها باید انتظار پیدا کردن کار را از کانون داشته باشند. باید تأکید کنم که یافتن کار برای افراد معلول کار دشواری است و نباید انتظار افراد این باشد که به سرعت می توانند وارد بازار کار شوند.»