یکی از چالش های مهم در حوزه افراد دارای معلولیت کمرنگ شدن حضور آن ها در اجتماع است. معلولان می گویند حضور کمرنگشان در جامعه به این معنا نیست که تعدادشان کم است، بلکه بسیاری از آن ها مجبور به خانه نشینی شده اند.
بخشی از این مسئله ناشی از اهمال کاری نهادهای مسئول در عمل به قوانین حمایتی در حوزه معلولان است اما نباید مسائل فرهنگی را در این زمینه نادیده گرفت چراکه هنوز بسیاری از افراد دارای معلولیت و خانواده آن ها به این باور نرسیده اند که می توانند حضور فعالی در اجتماع داشته باشند. علاوه بر این حضور آن ها در جامعه خود می تواند، مطالبه گری از مسئولان برای عمل به قوانین را سرعت ببخشد.
بهادر احمدی فعال حوزه معلولان درخصوص اهمیت باور داشتن به توانایی های افراد دارای معلولیت گفت: دوری قشر دارای معلولیت از جامعه باعث شده تا شاهد افزایش انزوا در میان این قشر باشیم. این درحالی است که افراد دارای معلولیت توانمندی های بسیاری دارند و در برخی موارد تنها نیازمند انگیزه و نیرو محرکه ای برای حرکت هستند. خانواده نقش بسیار مهمی در این میان دارد و گاهی ناآگاهی اعضای خانواده به مانعی برای پیشرفت فرد معلول تبدیل می شود.
وی افزود: تجربه شخصی من نشان داده که اگر افراد دارای معلولیت در قدم اول به توانمندی های خود باور داشته و نسبت به حقوقشان آگاه باشند، می توانند رشد کنند و فرد فعالی در جامعه باشند. متاسفانه برخی از افراد دارای معلولیت که تعدادشان هم کم نیست، هنوز از قوانین حمایتی اطلاع ندارند و نمی دانند که چه حقوقی دارند. روزگاری من اعتماد به نفس حضور در کلاس های دانشگاه را نداشتم اما همراهی دوستانم و باور داشتن به توانمندی خودم، کمک کرد تا ادامه بدهم.
ناآگاهی نسبت به قوانین
احمدی توضیح داد: ناآگاهی نسبت به قوانین در قشر دارای معلولیت باعث شده تا عملا این افراد مطالبه گر هم نباشند. برای مثال برخی از معلولان نمی دانند که براساس ماده۹ قانون حمایت از معلولان، افراد دارای معلولیت نیازمند واجد شرایط در سنین مختلف میتوانند با معرفی سازمان، از آموزش عالی رایگان در واحدهای آموزشی تابعه وزارتخانههای آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دیگر دستگاه های دولتی و نیز دانشگاه آزاد اسلامی و سایر مراکز آموزش عالی غیردولتی از محل ردیف مربوطه در بودجه سنواتی بهره مند شوند. درست است که بهزیستی در عمل به وظایف کوتاهی می کند اما اگر معلولان آگاه به قوانین و مطالبه گر باشند، می توانند حق خود را طلب کنند.
فعال حوزه معلولان با بیان اینکه در قدم اول باید نگاه معلولان به خودشان تغییر کند تا نگاه جامعه هم متحول شود، ادامه داد: یکی از مواردی که معلولان از آن آگاهی ندارند، وام های خود اشتغالی است. افراد تحت پوشش بهزیستی تصور می کنند که با دریافت وام، مستمری آن ها قطع می شود. البته برخی مددکاران هم اطلاعات اشتباه به معلولان می دهند و همین باعث می شود که معلولان از انجام فعالیت اجتماعی منصرف شوند. این را هم درنظر داشته باشید که پیدا کردن ضامن دشوار است اما با سماجت و پیگیری می توان به نتیجه رسید.
نبود نظارت کافی در اجرای قانون حمایت از معلولان
سیدمهدی صادقی مدرس دانشگاه و فعال حوزه معلولان هم معتقد است که اگر قانون حمایت از معلولان به درستی اجرا شود، بخش مهمی از مشکلات معلولان حذف می شود. وی درباره دلایل اجرا نشدن درست این قانون گفت: تنها دلیل اجرا نشدن این قانون کمبود بودجه نیست بلکه بسیاری از نهادها ماده قانونی مربوط به اختصاص سه درصد از سهم استخدام به معلولان را هم اجرا نمی کنند. درواقع نظارت کافی بر اجرای این قانون وجود ندارد.
فعال حوزه معلولان توضیح داد: ممکن است که بودجه بهزیستی افزایش داشته باشد اما باید درنظر داشت که بهزیستی تنها مسئولیت رسیدگی به وضعیت معلولان را برعهده ندارد و مجموعه های دیگری هم از این سیستم خدمات می گیرند. بنابراین افزایش بودجه بهزیستی مستقیما در وضعیت معلولان اثرگذار نیست.
مشکل کمبود بودجه را چطور می توان حل کرد؟
وی ادامه داد: برای حل مشکل افراد دارای معلولیت نیازمند تغییرات بنیادین در حوزه خیریه ها و انجمن ها و بخش دولتی هستیم. یعنی وقتی بودجه کمتری داریم باید موضوعات را اولویت بندی کنیم. امروز برخی از افراد دارای معلولیت پشت نوبتی هستند یعنی حتی سهم کوچکی از پرداخت ها هم ندارند.
مدرس دانشگاه عنوان کرد: اکثر انجمن ها و خیریه ها در شهرهای بزرگ قرار دارند و شهرهای کوچک و روستاها از این امکانات بی بهره هستند. گاهی برخی افراد از چندین خیریه خدمات می گیرند اما درمقابل برخی هم به هیچ امکاناتی دسترسی ندارند. درواقع باید فرصت های برابری وجود داشته و خیریه ها و انجمن ها به سیستم اطلاعاتی یکسانی دسترسی داشته باشند تا بتوانند شناسایی کنند که یک فرد از چه مراکزی خدمات می گیرد.
وی اضافه کرد: برای جلوگیری از آشفتگی در هزینه کرد بودجه باید ابتدا آمار درستی از تعداد معلولان و شدت معلولیت آن ها داشته باشیم. سال ۱۴۰۰ قرار بود که سرشماری نفوس و مسکن انجام شود که با دستور آقای جهانگیری معاون اول رئیس جمهور وقت این موضوع منتفی شد.
صادقی با بیان اینکه نبود اطلاعات آماری درست از معلولان زمینه ساز بسیاری از مشکلات شده است، گفت: به دلیل اینکه سرشماری دقیقی از معلولان انجام نشده، سازمان برنامه و مجلس هم نمی توانند تصمیم گیری های درستی داشته باشند. ما با خلا اطلاعاتی مواجه هستیم و نهادهای تصمیم گیر تنها به آمار بهزیستی اکتفا می کنند.
وی ادامه داد: از طرفی باید نظارت دقیق تری در هزینه کرد بودجه وجود داشته باشد. وقتی بودجه محدود می شود، باید اولویت ها درست تر مشخص شوند و نظارت افزایش پیدا کند.
مدرس دانشگاه با بیان اینکه خیریه ها باید به سمت آموزش های مبتنی بر شغل بروند، عنوان کرد: هرچقدر هم افزایش بودجه داشته باشیم، اگر تولیدی وجود نداشته باشد، مشکلات حل نمی شود. اگر بتوانیم فرد دارای معلولیت را به حدی از بهره وری برسانیم که خود کسب درآمد کند، بیشتر به او کمک کرده ایم. اگر بخش خصوصی سازمان یافته تر شود و به سمت آموزش مهارت و ایجاد فضای اشتغال برود، مشکلات حوزه معلولان کاهش پیدا خواهد کرد. می توان وقف ها و نذورات را به سمت ایجاد کارگاه های مهارت آموزی سوق داد.
وی افزود: به طور کلی توجه ویژه مسئولان به اجرای قانون حمایت از معلولان، فرهنگسازی و یادآوری مسئولیت های اجتماعی افراد و سازمان های غیردولتی می تواند در توانمندسازی معلولان موثر باشد. علاوه بر این مناسب سازی و تسهیل در تردد معلولان در اجتماع نقش مهمی در حضور فعال آن ها خواهد داشت. مناسب سازی باید به طور جدی مورد توجه قرار بگیرد و حمل و نقل عمومی و اماکن برای حضور افراد دارای معلولیت آماده شوند.
صادقی توضیح داد: بهتر است که سیاست ها به جای توجه به بسته های معیشتی به سمت افزایش مهارت آموزی معلولان برود. با این کار کرامت انسانی افراد مورد توجه قرار می گیرد و اعتماد به نفس آن ها افزایش پیدا خواهد کرد. فرهنگسازی در میان جامعه دارای معلولیت هم اهمیت دارد چراکه بسیاری از آن ها به توانمندی های خود واقف نیستند.
گره مشکل انزوای افراد دارای معلولیت وقتی باز می شود که هم خودشان باور کنند که معلولیت اگرچه یک چالش اما مانع رسیدن به موفقیت نیست و هم از مسئولان مطالبه کنند تا قوانینی که سال ها برای تصویب آن ها زمان صرف شده است، به درستی اجرا شوند.
منبع: ایسکانیوز