نویسنده: مسعود طاهریان
منبع: پنجمین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
شناسایی
باید شرایط مهمانی را بررسی کنیم و ببینیم: محل مهمانی کجاست؟ آنجا را می شناسیم؟ جو صمیمی دارد یا رسمی؟ تا حالا به آنجا رفته ایم و میزبان و سایر مهمان هایش را می شناسیم؟ رویداد شاد (مانند عروسی) در آن جریان دارد یا غمگین (مانند تشییع جنازه)؟ فضا کاری، دوستانه یا خانوادگی است؟ مهمانی از نظر جنسیت، جدا است یا مختلط؟ قرار است شب بمانیم یا برگردیم؟ با درنظرگرفتن این نکات، تصمیم می گیریم به مهمانی برویم؛ تا کی بمانیم، چه بپوشیم و چه وسیله ای برداریم. می توانیم از میزبان یا مهمان دیگری که با او صمیمی هستیم، شرایط کلی مهمانی را بپرسیم. اگر نتوانستیم بفهمیم مهمانی چه حال و هوایی دارد، باید خود را برای دامنه ای از شرایط آماده کنیم؛ چیزی را بپوشیم و وسیله ای را برداریم که در هر شرایطی، لذت ببریم و معذب نباشیم و بتوانیم آن را متناسب با موقعیت، عوض یا استفاده کنیم و چیزی را (خوردنی یا فعالیت) که باب میل ما نیست، محترمانه رد کنیم.
باید از قبل بدانیم چه لباس ها و زیورآلاتی داریم و چطور با یکدیگر، ترکیب دل چسبی پیدا می کنند و در انتخابمان، فضای مهمانی را در نظر بگیریم. باید تا حدی از مُد و پوشش رایج جامعه و گروه های سنی مطلع باشیم و اصول کلی تناسب رنگ ها و طرح ها را بلد باشیم و بدانیم چه تیپ و ظاهری به ما بیشتر می آید. برای این کار می توانیم از بازخورد اعضای خانواده، دوستان و فروشنده های باحوصله و باسلیقه استفاده کنیم؛ مطالب وب سایت ها و شبکه های اجتماعی دربارۀ مد و لباس مفید است و با کمک تماس تصویری یا نرم افزار -Be My Eyes- هم می توانیم نظر افرادی را بپرسیم که کنارمان نیستند؛ همچنین باید در خرید لباس ها، زیورآلات و لوازم آرایش توجه کنیم که مشخصۀ لمسی (مانند شکل، جنس، مارک، جیب، دکمه، زیپ و…) داشته باشند و از یک نوع، چند دست نگیریم تا بتوانیم به تنهایی، آن ها را تشخیص دهیم؛ حتی می توانیم لباس های ست را روی یک آویز لباس بگذاریم.
قبل از مهمانی، حواسمان باشد که سر، صورت، دهان، بدن، لباس و کفشمان آراسته، تمیز، خوش بو، مرتب و اتوکشیده باشد. وسایل ضروری خود را (مانند دستمال کاغذی، دارو و لوازم آرایش) برداریم و اگر قصد داریم شب بمانیم، متناسب عادت هایمان (مانند حمام رفتن روزانه) وسایل راحتی خود را (مانند مسواک، لباس راحت، حوله و وسیلۀ اصلاح صورت) در کیفمان بگذاریم. اگر هم می خواهیم هدیه ای برای میزبان بخریم، خوب است آن را از قبل گرفته باشیم.
وقتی از مهمانی برمی گردیم، باید دستی روی لباس هایمان بکشیم و ببینیم کثیف نشده یا آسیب ندیده باشند و اگر لازم است، تمیز و تعمیرشان کنیم. لباس ها و وسایلمان را (مانند شلوار، کفش و عینک) به طور منظم بشوییم و تمیز کنیم. تیپمان را هم بعد از چند روز برای تنوع، عوض کنیم.
رفتن و برگشتن
اول باید از میزبان بخواهیم که نشانی دقیق و موقعیت مکانی(Location) مهمانی را برای ما بفرستد تا بتوانیم با کمک رهگذران، نرم افزارهای مکان یاب (مانند مسیریاب نشان) یا تاکسی های اینترنتی آنجا را پیدا کنیم. وقتی به محل مهمانی رسیدیم، اگر مراسم در یک ساختمان است، می توانیم از میزبان یا رانندۀ تاکسی و اگر مراسم در یک رستوران، تالار یا کافه است، می توانیم از یک مهمان یا گارسون بخواهیم ما را تا محل برگزاری همراهی کنند. برای متوجه شدن گذر زمان در مهمانی، می توانیم از اعلان های صوتی دوره ای ساعت های بریل، گویا و هوشمند مچی یا صفحه خوان گوشی همراه استفاده کنیم؛ حتی اگر به روند مهمانی (مانند جمع کردن سفرۀ غذا یا خستگی میزبان) توجه کنیم، می توانیم زمان را تخمین بزنیم.
اگر کمی زودتر برسیم، مهمانی هنوز شلوغ نیست و می توانیم از دیگران کمک بگیریم تا محیط را بشناسیم. به علت نبود موانع (مانند میزها و اقلام پذیرایی)، راحت حرکت می کنیم. دستمان در انتخاب محل نشستن باز است. محل مناسبی برای گذاشتن وسایل خود (مانند کفش، کیف یا کت) پیدا می کنیم و می توانیم به خوبی، محل آن ها را (مثلاً در جاکفشی یا جالباسی) نشانه گذاری کنیم. افرادی را که در مهمانی هستند یا کم کم اضافه می شوند، با یک احوال پرسی ساده می شناسیم و می بینیم کجا نشسته اند. می توانیم نقش فعال تری هم در کمک کردن به میزبان داشته باشیم؛ همچنین باید به موقع مهمانی را ترک کنیم و بدانیم چطور برگردیم تا مزاحمتی برای دیگران درست نکنیم. آدرس دقیق و موقعیت مکانی مقصدمان را (مانند خانه) داشته باشیم. زمان و مسیر حرکت وسایل نقلیۀ عمومی منتهی به مقصد را بدانیم. از قبل موقعیت مکانی اش را در اپلیکیشن تاکسی های اینترنتی (مانند اسنپ) ذخیره کرده باشیم یا به شماره تلفن 1630 تپسی زنگ بزنیم تا بتوانیم بعد مهمانی خودمان ماشین بگیریم. با کمک دیگران، تاکسی بگیریم یا به اولین ایستگاه اتوبوس و مترو برویم. در بین جمع صمیمی، افراد هم مسیر با خود را پیدا کنیم و بپرسیم آیا می توانند ما را تا جایی برسانند.
پذیرایی شدن
در مهمانی باید خودمان را به عنوان یک فرد با آسیب بینایی معرفی کنیم و نیازهایمان را به عنوان یک نابینا یا کم بینا بگوییم. این کار شرایط را برای ما راحت تر می کند و به دیگران کمک می کند تا بفهمند که چطور با ما برخورد کنند. قبل از اینکه پذیرایی شروع شود، باید بدون اینکه اطرافیان خود را اذیت کنیم و چیزی را بیندازیم، محیط و وسایل اطراف خود را آرام لمس و شناسایی کنیم و حواسمان به چیزهایی (مانند بشقاب و لیوان) باشد که جلویمان است تا با یک حرکت ناگهانی آن ها را نریزیم. وقتی چیزی را جلویمان می گیرند و تعارف می کنند، باید بپرسیم که آن چیست و بعد یک دستمان را آرام بالا بیاوریم تا لبۀ زیرین ظرف و سینی را پیدا کنیم و با دست دیگر آرام گوشه ترین، جلوترین و روترین چیز را که می خواهیم (مانند میوه و قند) برداریم و آن ها را زیاد دستمالی نکنیم. نباید کمک دیگران را برای برداشتن اقلام پذیرایی (مانند نوشیدنی) رد کنیم و باعث ایجاد تنش شویم. اگر برداشتن و انتخاب چیزی (مانند شیرینی) برای ما سخت است، باید از میزبان یا فرد کناری مان بخواهیم آن را جلویمان بگذارد و دستمان را روی آن بگذارد تا بفهمیم کجاست. وقتی به چیزی (مانند آب یا دستمال)، نیاز داریم و نمی دانیم کجاست، باید بدون رودربایستی از میزبان یا فرد کنارمان بخواهیم که آن را به ما بدهد.
سر سفره یا میز غذا، اول باید کنار کسی بنشینیم که با او راحت هستیم و می توانیم از او کمک بگیریم. بعد آرام جلوی خود را دستی بکشیم و از کناری مان پرس وجو کنیم تا بفهمیم چه چیزهایی (مانند قاشق، چنگال یا کاسۀ ماست) مقابلمان وجود دارد و کجا هستند. برای کشیدن خوراکی ها (مانند دوغ، سالاد، سوپ یا برنج) از ظرف اصلی (مانند پارچ یا دیس) از فرد کناری مان کمک بگیریم و به او بگوییم، ظرفمان را کامل پر نکند تا چیزی را نریزیم. قبل شروع، با انگشت، قاشق و چنگال ببینیم که چه چیزهایی (مانند ته دیگ) در کجای بشقابمان است. موقع برداشتن چیزی با قاشق، پشت قاشق را به لبۀ ظرف یا چنگال بمالیم و موقع استفاده از چنگال، کمی آن را بالای ظرفمان تکان دهیم تا چیزی نریزد. حین خوردن مرغ، ماهی یا کباب، آن ها را با چنگال نگه داریم و با قاشق تکه کنیم و استخوان هایشان را با دست برداریم. اگر تکه کردن آن ها برایمان سخت است یا نمی دانیم یک غذای جدید را چطور بخوریم، بدون خجالت بخواهیم که راهنمایی مان کنند. دستمال کاغذی هم داشته باشیم تا انگشت ها، لب ها و دوروبر بشقابمان را تمیز کنیم.
حضور مؤثر
Man with congenital blindness washing dishes in his kitchen
هرکسی برای داشتن حضور فعال، توانایی های خاص خود را دارد. باتوجه به فضای کلی مهمانی، می توانیم با دیگران حرف بزنیم و شوخی کنیم. آواز بخوانیم. داستان و خاطره تعریف کنیم. شعر بخوانیم. پیشنهاد بازی های کلامی و گروهی (مانند جوکر) بدهیم. ابزارهای بازی مناسب سازی شده برای افراد با آسیب بینایی (مانند پاسور، شطرنج، منچ، دومینو) ببریم و با دیگران بازی کنیم. ساز بزنیم. به میزبان پیشنهاد بدهیم در پهن یا جمع کردن سفره، تمیزکردن و چیدن میز غذا، بردن ظرف ها، پوست و خردکردن خوراکی ها، جاروزدن، شستن و خشک کردن میوه و ظرف ها کمک کنیم.
سخن آخر
روی درخواست ها و کارهایمان (مانند کمک کردن یا برداشتن چایی) اصرار نداشته باشیم و میزبان یا دیگران را معذب نکنیم و لحن و رفتارهایشان را (مانند مکث ها و تردیدها) در نظر بگیریم؛ همچنین تیپ و ظاهر مناسب، اعتماد به نفس و پذیرش اجتماعی ما را افزایش می دهد. می توانیم تنها با تمیز و آراسته کردن قابلیت های بدن خودمان (مانند صافی یا فری مو) یک ظاهر بامزه پیدا کنیم و نیاز به آرایش و تغییر زیاد نیست. در مهمانی احتمال دارد اتفاق های ناخوشایند برای هرکسی بیفتد. نباید قضاوت سخت گیرانه داشته باشیم. اگر مسئله ای پیش آمد، هول نشویم و با بی قراری دست و بدن خودمان را تکان ندهیم تا مشکل بیشتر نشود. حتماً برای رفع اتفاق پیش آمده از دیگران کمک بگیریم. اگر هم مهارت های تحرک و جهت یابی در کنار حرکت ظریف و آرام دست و بدن خود را تقویت کنیم، بروز این مشکلات کاهش پیدا می کند. در محیط های ناشناس، دستمان را حائل صورتمان کنیم. حتماً عصای سفید همراه داشته باشیم و در راه پله ها، راهروها، رستوران و کافه از آن استفاده کنیم. وقتی وارد مهمانی شدیم از میزبان یا مهمان دیگر بخواهیم تا نواحی مختلف محیط را (مانند محل سیگارکشیدن، تلفن زدن یا خواباندن نوزاد) به ما نشان دهد. قبل از اینکه جایی بنشینیم، دستی آنجا بکشیم تا روی فردی یا چیزی ننشینیم. اگر می خواهیم به جایی برویم (مانند آشپزخانه یا دستشویی) از دیگران بپرسیم و اگر پیداکردنش سخت است، بخواهیم همراهی مان کنند تا سریع تر، بدون آسیب و جلب توجه به آنجا برسیم. اگر هم شرایط مهمانی قابل تحمل نبود (مانند نور کم یا صدای بلند موسیقی)، می توانیم از میزبان عذرخواهی کنیم و بعد از مدتی آنجا را ترک کنیم.