نویسنده: دفتر فرهنگ معلولین
منبع: سی و دومین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
تا کنون هیچ دائرة المعارفی درباره نابینایان به زبان فارسی یا عربی منتشر نشده؛ سه دائرة المعارف به زبان انگلیسی در اروپا و آمریکا و یک دائرة المعارف به زبان آلمانی در آلمان منتشر شده است. این چهار دائرة المعارف، اولاً با گرایش پزشکی و توان بخشی تألیف شده، دوم اینکه فاقد اطلاعات درباره فعالیت های نابینایان ایران است و سوم اینکه حتی همه جوانب و ابعاد توان بخشی و پزشکی نابینایان را پوشش نمی دهند.
فقدان دائرة المعارف ویژه موضوعات و مسائل نابینایان به زبان فارسی و در ایران باعث مشکلات و پیامدهای بسیار برای این جامعه، پژوهشگران و دیگر افراد علاقه مند به مسائل نابینایی شده بود. تألیف و آماده سازی نهایی «دائرة المعارف نابینایی و نابینایان» مطابق ضوابط دائرة المعارف نگاری، شامل شناسایی مدخل ها، جمع آوری اطلاعات، تدوین مقالات، ویرایش علمی و فنی در مدت پنج سال انجام شد. این مجموعه با تأمین اطلاعات لازم برای نابینایان، مدیران جامعه و مسئولان نهادها و مراکز جهانی و عموم مردم، آنان را جذب اقتضائات و ضرورت های این جامعه می کند و راه های تغییر و تحول و پیشرفت را هموار می نماید.
از نظر گستره جهانی و شمول حوزه های مختلف فرهنگی و اجتماعی نابینایان و نیز از نظر تاریخی همه موضوعات و زمینه های نابینایی را شامل است؛ از این رو تا کنون چنین دائرة المعارفی که شامل شخصیت ها از ملیت های مختلف، کتاب ها، نشریات، رخدادها، فناوری های مدرن، نهادها و مفاهیم علمی درباره نابینایی و نابینایان باشد در جهان سراغ نداریم و این اثر، اولین اقدام در این زمینه است.
دائرة المعارف نابینایی و نابینایان توسط آقایان محمد نوری و منصور شادکام تألیف و توسط انتشارات توانمندان در سال 1402 منتشر شده است. این دائرة المعارف در سه جلد و دو هزار و صد صفحه در قطع وزیری و با جلد سخت چاپ شده است.
این مجموعه شامل پنج هزار و هفتصد مدخل با ترتیب الفبایی است که شامل زندگینامه مختصر یک هزار شخصیت نابینا نخبه و موفق ایرانی، معرفی پانصد انجمن و شرکت نابینایی و معرفی تجهیزات، مراکز، اماکن، توان بخشی، نشریات و کتاب های مختلف در موضوعات نابینایان می باشد.
هدف از تألیف این دائرة المعارف، ارائه اطلاعات عمومی درباره موضوعات و آثار نابینایان و کم بینایان بوده است. از این رو مدخل ها به گونه ای انتخاب شده که اولاً بسامدی اجتماعی بیشتر داشته باشد، دوم اکثر موضوعات بومی و برای یکصد سال اخیر جامعه ایران باشد.
چاپ اول دائرة المعارف نابینایی و نابینایان در تیراژ پانصد دوره به صورت افست چاپ شده است.