نویسنده: علیرضا حیدری
منبع: بیست و نهمین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا
معلولین بخش انکار ناپذیری از هر جامعه هستند. اگرچه این افراد ممکن است به ظاهر تفاوت هایی نسبت به دیگر اقشار جامعه داشته باشند، ولی حق مسلم تمامی آنهاست که بتوانند مانند دیگران از امکانات موجود در ابعاد مختلف استفاده کنند؛ چراکه هیچ گونه معلولیت و ناتوانی نمی تواند نافی حقوق شهروندی و انسانی افراد باشد و این موضوعی است که تمامی موازین مربوط به عدالت اجتماعی بر آن صحه می گذارند.
دسترس پذیری در ابعاد مختلفش اعم از دسترس پذیری محیط فیزیکی، فضای مجازی و بستر فرهنگی و اجتماعی همواره یکی از دغدغه های زیربنایی معلولین و تمامی کسانی بوده که در ارتباط با امور مربوط به این قشر به فعالیت می پردازند.
هم معلولین و هم فعالان حوزه های مربوط به افراد معلول به خوبی می دانند که اگر قرار باشد در جامعه ای نگاه به معلولین متحول شده و نیازهای این قشر در بستری علمی و منطقی مرتفع گردد، مقولۀ دسترس پذیری باید به طور جد و به عنوان عاملی زیربنایی مدنظر قرار گیرد؛ به همین دلیل در کنوانسیون جهانی حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت و در قوانین حمایتی که کشورهای مختلف در ارتباط با افراد معلول مصوب کرده اند، به این مبحث نگاهی ویژه شده است.
خوشبختانه در کشور ما نیز اقدام خوبی در این حوزه صورت گرفته که البته تا رسیدن به سرمنزل مقصود، نیاز به پیگیری و تلاش مداوم و مجدانه دارد. کشور ما در سال 2006 به کنوانسیون جهانی حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت پیوست و بعد از آن نیز با تلاش و پیگیری معلولین صاحب نظر، نهادهای مدنی فعال در امور مربوط به این قشر و همکاری دولت و مجلس قانون حمایت از معلولین مصوب شد؛ قانونی که در زمینه های مختلف، به خصوص مبحث مناسب سازی و دسترس پذیری مواد حمایتی دارد، البته همواره باید به این نکتۀ مهم توجه کرد که صِرف تصویب قانون، به تنهایی، نمی تواند برطرف کنندۀ نیازهای اقشار مختلف باشد؛ چراکه قانون به منظور لازم الاجرا بودن به ضمانت های اجرایی قوی نیاز دارد. همچنین در راستای اجرایی شدن مفاد مختلف هر قانونی باید از سوی ذی نفعان اقدام پیگیرانه صورت گیرد تا مجریان قانون به اجرای صحیح آن ترغیب شوند.
با توجه به این نکته و نظر به ضرورت دسترس پذیری به عنوان عاملی زیربنایی به منظور رسیدن معلولین کشورمان به حقوق مسلم خود، نیاز به تشکیل مؤسسه ای که بتواند به صورت تخصصی این مقوله را پیگیری کند و ضمن رصد به موقع نیازهای جامعۀ هدف، برای رفع آنها اقدام مقتضی را انجام دهد، به خوبی ملموس بود؛ بنابراین به همت جمعی از معلولین صاحب نظر، دانش آموختگان و متخصصین رشته های مربوط به مناسب سازی و دسترس پذیری و همکاری بهزیستی، مؤسسۀ «فرصت برابر آریا سپاهان» به عنوان نخستین مؤسسۀ تخصصی مناسب سازی در اصفهان تشکیل شد.
مهم ترین چالش این مؤسسه، از بدو تأسیس، آشنا نبودن مسئولین در بخش های مختلف با مباحث مربوط به دسترس پذیری بود؛ به همین دلیل در گامی زیر بنایی، اجرای برنامه های آموزشی در سرلوحۀ اقدام اعضای مؤسسۀ فرصت برابر آریای سپاهان قرار گرفت. اقدام آموزشی که بتواند مسئولین و مجریان بخش های مختلف را با شیوۀ صحیح تعامل با شهروندان معلول آشنا و آنها را نسبت به اصول و ضوابط مناسب سازی و دسترس پذیری آگاه کند.
در کنار اجرای برنامه های آموزشی به عنوان اقدامی زیربنایی، این مؤسسه توانسته با انجام فعالیت هایی همچون ارزیابی شاخص های مناسب سازی و دسترس پذیری در دستگاه های اجرایی شهر و استان اصفهان، بازدیدهای میدانی به منظور پیگیری مصوبات مربوط به دسترس پذیری، تولید محتوای فرهنگی به منظور آشنایی آحاد جامعه با نیازهای معلولین در موضوع دسترس پذیری، حضور فعال در نمایشگاه های عمران و صنعت ساختمان، حضور فعال، مداوم و مؤثر در کمیته های مناسب سازی استانداری و فرمانداری اصفهان، برگزاری نشست های تخصصی پیرامون مباحث مربوط به مناسب سازی و دسترس پذیری با مسئولین و مجریان و ارائۀ مشاورۀ تخصصی در زمینۀ مناسب سازی و دسترس پذیری مسیرها و بناها برای تحقق هدف خود گام بردارد.
خوشبختانه درنتیجۀ پیگیری ها و اقدامی که تاکنون صورت گرفته است، با توجه روز افزون مسئولین استان و شهر اصفهان به مباحث مربوط به مناسب سازی و دسترس پذیری، امید آن می رود که در آینده در سایۀ الطاف ایزد یکتا، حمایت مسئولین، همکاری و هم افزایی جامعۀ هدف، مشارکت نهادهای مدنی مرتبط و افراد صاحب نظر، شاهد محیطی دسترس پذیر در تمامی ابعاد در سطح شهر و استان اصفهان برای معلولین باشیم.