مراکز توانبخشی نابینایان در مسیر واگذاری هستند
قائم مقام انجمن نابینایان ایران گفت: با وجود تأکید رئیس جمهوری در احیای مراکز توانبخشی معلولان، بیم واگذاری برخی از مراکز ارائه دهنده خدمت به جامعه نابینایان، نگرانی هایی را در جامعه هدف ایجاد کرده است.
منصور شادکام با اشاره به شرایط دهشتناک مراکز توانبخشی دولتی ویژه نابینایان بیان کرد: سال های سال است که این مراکز وضعیت قابل تعریفی ندارند و از طرفی سازمان بهزیستی با حذف چارت نیروی انسانی برای این مراکز به نوعی حکم نابودی تدریجی آنها را امضا کرده است.
شادکام افزود: از طرفی دیگر، رسیدگی نکردن به وضعیت این مراکز، موجب تعطیلی یا کاهش کیفیت خدمات این مراکز شده است. از جمله مهم ترین این مراکز می توان به مراکز رودکی و خزانه در تهران، هفت تیر در اصفهان و شهید جلیلیان در مشهد اشاره کرد.
قائم مقام انجمن نابینایان ایران اضافه کرد: اگرچه رئیس دولت در سخنرانی امسال خود به مناسبت روز جهانی معلولان دستور احیای مراکز توانبخشی معلولان را صادر کرد، اما در واقعیت هیچ حمایتی برای تحقق این امر از سوی دولت به عمل نیامده است.
او با بیان اینکه «این روزها دوباره صدای پای واگذاری این مراکز به بخش غیردولتی شنیده می شود»، ادامه داد: مراکز مشهد و اصفهان عملا تعطیل شده اند و رودکی و خزانه در تهران به نسبت سال های قبل شاهد عدم پویایی و کاهش خدمات خود به اعضای جامعه هدف هستند.
قائم مقام انجمن نابینایان ایران درباره شرایط واگذاری مراکز توانبخشی دولتی به بخش خصوصی گفت: ارائه خدمات پایه توانبخشی وظیفه ذاتی سازمان بهزیستی است. در تمامی کشورهای دنیا دولت و حاکمیت وظیفه حمایت از گروه های توانخواه را دارد. چه مراکزی که مستقیماً زیر نظر دولت ها اداره می شوند و چه بسیار مراکز توانبخشی معلولان که به صورت خصوصی مدیریت می شوند، همگی زیرنظر دولت و با حمایت قطعی بخش دولتی است.
شادکام با اشاره به اینکه اکثر واگذاری ها در زمینه اصل ۴۴ یا شکست خوردند و یا با سوء استفاده از منابع دولتی همراه شدند، افزود: ماجرا اما در زمینه معلولان به طور کلی متفاوت است. در حوزه معلولان و خدمات توانبخشی دیگر خبری از سودهای میلیاردی نیست و سرمایه داران رغبتی برای فعالیت در این عرصه ندارند. تجربه واگذاری مراکزی مانند رودکی نیز گواه این مدعا است که واگذاری مراکز حمایتی معلولان به بخش خصوصی در ایران تجربه موفقی نبوده است.
او با تاکید بر اینکه «سازمان بهزیستی باید تصور خود از واگذاری به بخش خصوصی را تغییر دهد»، افزود: سازمان باید از تجربه واگذاری مرکز رودکی به مؤسسه ریحانه درس عبرت گرفته بگیرد، مدیران این سازمان تصور می کردند همین که رودکی به یک مجموعه ثروتمند واگذار شده نهایت مطلوبیت است و آنها تمامی هزینه های مرکز را تأمین خواهند کرد بنابراین از نقش حمایتی و نظارتی خود غافل شدند و چندسال بعد با کنار کشیدن ریحانه خدمات رودکی به شدت کمرنگ شد و در حال حاضر نیز سازمان بهزیستی با بی توجهی به این مسئله، زمینه زوال روز افزون این مرکز را فراهم کرده است.
وی گفت: شنیده ها حاکی است بهزیستی استان تهران در نظر دارد مرکز توانبخشی خزانه واقع در منطقه دوراهی قپان تهران را به بخش خصوصی واگذار کند، این در حالی است که بنا به گفته نصیری، مدیر بهزیستی استان تهران واگذاری شامل بخش های جانبی مرکز خزانه است. نصیری تاکید کرده که پس از واگذاری، مجدداً این مرکز به جامعه نابینایان خدمت رسانی خواهد کرد.
شادکام در مرور مهم ترین فعالیت های مرکز خزانه گفت: امور توانبخشی- اجتماعی، توانبخشی حرفه ای، توانبخشی چشم و تشخیص باقیمانده بینایی، سوادآموزی، آموزش های ویژه والدین نابینا و کودکان، برنامه های قرآنی و هنری از عمده ترین ماموریت های این مرکز است.
رئیس انجمن نابینایان ایران با بیان اینکه وظیفه و مسئولیت ذاتی بهزیستی ارائه خدمات توانبخشی است، گفت: چه مراکز توانبخشی ویژه نابینایان به بخش خصوصی واگذار شوند و چه به صورت دولتی تداوم حیات دهند سازمان بهزیستی نباید تحت هیچ شرایطی از زیر بار مسئولیت خود شانه خالی کند.
او با اشاره به اینکه واگذاری مراکز معلولان به بخش خصوصی در ایران تجربه موفقیت آمیزی نبوده است، افزود: در حال حاضر برون سپاری خدمات مراکز توانبخشی دولتی به بخش خصوصی اقدامی نسنجیده و اشتباه است، همچنین واگذاری ها به علت عدم وجود یک استاندارد مشخص و شفافیت باعث دلنگرانی بیشتر جامعه نابینایان خواهدشد.
شادکام گفت: در حال حاضر عدم وجود یک دستورالعمل مشخص برای واگذاری مراکز توانبخشی به بخش خصوصی باعث بروز بدبینی در میان نابینایان و خانواده های آنها شده و تجربه گذشته نیز بر این بدبینی ها دامن زده است. باید مشخص شود هدف از این واگذاری ها چیست. آیا کسانی که می خواهند مدیریت مراکز توانبخشی نابینایان را بر عهده بگیرند توان و تخصص آن را دارند یا خیر.
او در بیان راهکارهای مهم برای ادامه حیات مراکز توانبخشی ویژه نابینایان، گفت: در گام اول بهزیستی باید تمام تلاش خود را برای احیای ساختار نیروی انسانی این مراکز به کار گیرد و با تزریق نیروی انسانی متخصص، زمینه رشد و بالندگی این مراکز را به صورت دولتی فراهم کند.
وی افزود: اگر قرار باشد به هر دلیلی بهزیستی مراکز توانبخشی ویژه نابینایان از جمله خزانه را به بخش خصوصی برون سپاری کند، در این راه باید از الگوی کشورهای توسعه یافته مانند اروپای غربی و آمریکای شمالی استفاده کند.
شادکام در توضیح الگو و رویکرد کشورهای توسعه یافته در واگذاری مراکز معلولان به بخش خصوصی گفت: اگرچه در این کشورها اغلب اداره و مدیریت مراکز توانبخشی ویژه معلولان با بخش خصوصی است اما حمایت صددرصدی بخش دولتی را پشت سر دارند. در این رویکرد، بخش خصوصی نیروی متخصص و آموزش دیده خود را در زمینه مسائل آموزشی مانند تحرک و جهت یابی، آموزش خط بریل، مهارت های روزمره زندگی و سایر آموزش های مورد نیاز نابینایان به کار می گیرد اما هزینه مربیان و برگزاری دوره های آموزشی توسط دولت پرداخت می شود.
او ادامه داد: در زمینه تجهیزات کمک توانبخشی نیز مددکاران مراکز توانبخشی وظیفه تشخیص کارشناسی واگذاری تجهیزات به افراد توان خواه را بر عهده دارند اما هزینه تأمین تجهیزات مورد نیاز نیز با دولت و بیمه ها است.
شادکام بر آسیب شناسی واگذاری های قبلی تاکیدکرد و افزود: اگرچه اراده سازمان بهزیستی باید بر حفظ و تقویت مراکز توانبخشی موجود و احیای چارت نیروی انسانی آنها باشد اما چنانچه در وضعیت فعلی این امکان برای بهزیستی میسر نباشد باید چالش های واگذاری های پیشین دقیق بررسی شود.
وی بر لزوم مشورت با اعضای جامعه هدف، نخبگان نابینا و انجمن های ویژه نابینایان برای واگذاری به بخش خصوصی اشاره کرد و گفت: باید یک شیوه نامه و دستورالعمل مشخص و شفاف برای واگذاری ها تدوین شود که تمامی جوانب امر را بسنجد و ضمانت اجرایی داشته باشد و ساختار سازمانی مراکز و نحوه نظارت بر آنها نیز در آن دقیق مشخص شود اگر این مهم محقق شود نه تنها مرکز خزانه بلکه سایر مراکز توانبخشی ویژه نابینایان مجدداً تقویت و به سرمنزل مقصود خواهندرسید در غیر این صورت هر اقدامی بر خلاف مصلحت جامعه نابینایان خواهدبود و منفعتی را برای آنها به دنبال نخواهدداشت.
مجتمع خزانه حدود ۳۴ سال پیش از بدنه اصلی خود یعنی مرکز فعلی رودکی جدا شد و از ساختمانی واقع در خیابان سعدی به ساختمان فعلی که به صورت وقفی از طرف مرحوم محمد خزانه توسط وارث ایشان آقای فریدون خزانه در اختیار سازمان بهزیستی قرار گرفت، منتقل شد. ایشان تمام منطقه باغ خزانه که متعلق به خود و همسرشان بوده را در زمان حیات و سپس توسط وارثین برای وزارت آموزش پرورش، شهربانی وقت، سازمان بهزیستی و برخی از افرادی که برای وی کار می کردند وقف کرده است.
منبع: آتیه آنلاین