نویسنده: امید هاشمی: فعال رسانه ای
در زمستانی که حالا وارد یک سوم پایانی خودش شده و در حق بسیاری از ما ایرانی ها کم لطف بوده و از زیبایی ها و فریبندگی هایش هیچ چیز برایمان رو نکرده مگر سوزِ خشکِ سرما، دلمان را به یک لیوان نوشیدنی داغ خوش می کنیم که روی پیشخوان کنار صفحه کلیدمان می گذاریم و شروع می کنیم به ورق زدن مجلات و وبسایت های انگلیسی زبان ویژه افراد آسیب دیده بینایی.
توقف نخست ما در وبسایت یوتیوب است؛ جایی که تعداد قابل توجهی از افراد نابینا و کم بینای انگلیسی زبان مشغول تولید محتوای صوتی و تصویری و بعضاً کسب درآمد از طریق تبلیغات هستند. «سام سیوی»، یکی از همین آدم ها است. از یازده سالگی به دلیل ابتلا به استارگاردت به جرگه کم بینا ها پیوسته و حالا تقریباً هشت سال است که به تولید ویدئو در یوتیوب مشغول است و کانالش در یوتیوب هم بیش از سی هزار دنبال کننده دارد. سام موضوع زندگی افراد نابینا و کم بینا و ترفند ها و ابزار های تسهیل کننده زندگی این گروه از افراد را دست مایه تولید محتوا کرده است. او در یکی از آخرین ویدئو هایی که منتشر کرده، مخاطبان را به یک تور در خانه اش دعوت کرده است. در این تورِ بیست و دو دقیقه ای سام تک به تکِ تغییراتی را که در خانه اش ایجاد کرده تا زندگی را برای او به عنوان یک کم بینا راحت تر کند، مرور کرده است. این تور از اتاق نشیمن خانه سام آغاز می شود و ما با او در جای جای خانه همراه می شویم و با ابزار های جالبی آشنا می شویم و از ابتکارات او برای مناسب سازی خانه اش لذت می بریم. سام این ویدئو را با توضیح نحوه تماشای تلویزیون آغاز می کند؛ توضیح می دهد که برای وقت هایی که تنها به تماشای تلویزیون می نشیند یک صندلی سبک و راحت در نظر گرفته که می تواند به سادگی آن را جا به جا کند و در هر فاصله ای که مناسب تر است قرار دهد تا تصاویر را به وضوح ببیند. او همچنین یک کابل اچ دی ام آی (HDMI) هم تهیه کرده که در زمان هایی که کنار خانواده تلویزیون می بیند و قاعدتاً به خاطر حضور دیگران امکان نشستن در مقابل تلویزیون وجود ندارد، تلویزیون را به لپ تاپ متصل کند و یک تلویزیون شخصی برای خودش دست و پا کند و همزمان که بقیه روی صفحه تلویزیون برنامه را تماشا می کنند، او همان برنامه را روی لپ تاپش ببیند.
یکی از نکات جالب توجه در ویدئوی سام، اهمیت ویژه ای است که به نور پردازی خانه اش داده است. در این ویدئو می بینیم سام، هر جا که به نور احتیاج دارد، تمهیدی را برای فراهم کردنش به کار بسته است. او همچنین از راه های گوناگونی برای هوشمند سازی نور پردازی استفاده کرده است. در بخشی از این ویدئو می بینیم سام، لامپ هایی را زیر تختخوابش نصب کرده و آن را به گونه ای تجهیز کرده که هنگام بیدار شدن، زمانی که از تخت پایین می آید، به محض قرار گرفتن پایش بر روی زمین، لامپ ها به شکل خودکار روشن می شوند. بالای کابینت های آشپزخانه، بخش دیگری از خانه است که سام برایش نور پردازی خاصی در نظر گرفته است. چراغ های آن قسمت را به بلندگوی آمازون اکو شو متصل کرده و می تواند با یک فرمان صوتی و به کمک این بلندگوی هوشمند، لامپ ها را روشن یا خاموش کند. یک روبات جاروبرقی و چند خرده ابزار دیگر، از جمله سایر چیز هایی بود که در این ویدئو نمایش داده شده است.
نشریه «بریل مانیتور» این ماه در دو مطلب به صورت مبسوط به زندگی یک کنشگر حوزه افراد نابینا پرداخته که گویا ۲۹ دسامبر ۲۰۲۰ در سن ۸۵ سالگی درگذشته است. «جویس اسکَنلَن»، یک معلم کم بینای دروس زبان انگلیسی و لاتین بود که در سنین بیست و چند سالگی همان اندک بینایی را هم از دست داد. او که در شهری کم جمعیت و به دور از مراکز ویژه نابینایان زندگی می کرد، به خاطر از دست دادن باقی مانده بینایی، به سختی و در انزوا روزگار می گذراند تا اینکه در سال ۱۹۷۰ به طور اتفاقی و به اصرار یکی از دوستانش در یکی از اجلاس های سالانه فدراسیون ملی نابینایان شرکت کرد. این اتفاق، زندگی جویس را به کل زیر و رو کرد. به زندگی امیدوارش کرد و او را تا به آنجا رساند که خود به یکی از فعال ترین چهره های استیفای حقوق نابینایان در آمریکا تبدیل شد. مرگ این کنشگر بازتاب های زیادی در وبسایت های نابینایی داشت و «بریل مانیتور» هم در دو مطلب به آن پرداخته است.
اتومبیل های بدون راننده یا خودران این روز ها سوژه بسیار داغی به حساب می آید. افراد نابینا هم به علت گشایشی که توسعه چنین ابزاری می تواند در زندگی شان به وجود بیاورد، به جد اخبار حول و حوش این فناوری را دنبال می کنند. جالب است بدانید که فدراسیون ملی نابینایان آمریکا از اولین نهاد های خدمات رسان حوزه نابینایان است که به طور رسمی فعالیت در زمینه اتومبیل های خودران را پی گرفته است. این فدراسیون، درست ده سال پیش، چالشی را راه انداخته به نام چالش راننده نابینا. «مارک ریکوبونو»، رئیس فدراسیون ملی نابینایان آمریکا است که در این شماره از بریل مانیتور، طی یک یادداشت، نابینایان را به پیگیری هرچه مصرانه ترِ این چالش دعوت کرده است. ریکوبونو، ده ساله شدن این چالش را بهانه ای برای یادآوری دوباره آن قرار داده است. او که خودش به عنوان اولین راننده نابینا در سال ۲۰۱۱ پشت رول نشسته و حدود دو و نیم کیلومتر بدون کمک افراد بینا رانندگی کرده در یادداشت خود به این مسأله می پردازد که ارتباط نابینایان با توسعه دهندگان اتومبیل های خودران بسیار حائز اهمیت است؛ چه، ممکن است این اتومبیل ها به گونه ای طراحی شوند که علی رغم خودران بودن، برای نابینایان دسترسی پذیر نباشند. او همچنین معتقد است اتومبیل هایی که برای استفاده نابینایان طراحی می شوند باید به گونه ای باشند که نابینایان خودشان رانندگی کنند نه اینکه اتومبیل بدون دخالت انسانی حرکت کند. فدراسیون با طراحانی از دانشگاه ویرجینیا و چند ایده پرداز شناخته شده در زمینه طراحی این اتومبیل ها همکاری می کند. خودروی ایدئال مارک و همکارانش مجهز به انواع و اقسام حسگر ها است که از طریق لرزش و پیام صوتی، راننده نابینا را راهنمایی می کند. در حال حاضر رانندگان نابینا می توانند با حداکثر سرعتی معادل ۳۰ مایل در ساعت با این اتومبیل ها رانندگی کنند. مارک ابراز امیدواری می کند تا چند سال آینده امکان رانندگی برای نابینایان فراهم شود.
شورای نابینایان آمریکا (ACB) هم از دیگر سازمان های مردم نهادی است که اقدام به انتشار نشریات تخصصی برای نابینایان می کند. اگر دنبال کننده حرفه ای نشریات ویژه نابینایان باشید حتماً اسم «تالار بریل» (Braille Forum) به گوشتان خورده است. این نشریه که به شکل ماهنامه منتشر می شود، نگاهی موضوع محور دارد؛ به این ترتیب که در هر ماه، یک سوژه خاص را به عنوان موضوع اصلی بر می گزیند و در قالب یک پرونده آن سوژه را از زوایای گوناگون بررسی می کند. در ماه فوریه، «بریل فروم» به موضوع توضیح دار کردن ویدئو ها برای نابینایان پرداخته است. این شورا پروژه ای را مختص توضیح دار کردن ویدئو ها و تدوین استاندارد های این کار تعریف کرده که «کارل ریچاردسون» آن را مدیریت می کند. او در این شماره از بریل فروم یادداشتی نوشته و در آن به گسترش روز افزون توصیف صوتی اشاره کرده و ضمن مرور آنچه گذشته و تبیین وضعیت حال حاضر، منابعی را که نابینایان می توانند از طریقشان به انواع ویدئو های توضیح دار با موضوعات گوناگون دسترسی داشته باشند، فهرست کرده است. دسترسی نابینایان انگلیسی زبان به ویدئو های توضیح دار آن قدر آسان شده که «کیم چارلسون»، دیگر نویسنده بریل فروم در یادداشتی به موضوع توضیح دار کردن تبلیغات تلویزیونی اشاره کرده و پیشنهاد ها و راهکار هایی به این منظور ارائه داده است.
این شماره از پیشخوان را با توقفی کوتاه در وبسایت «آیز آن ساکسس» به آخر می رسانیم. گردانندگان این پادکست هفتگی در یکی از آخرین اپیزود هایشان از «دین هادسن» برای حضور در پادکستشان دعوت کرده اند. دین، یکی از کارمندان شرکت اپل است و وظیفه اش ترویج گری در حوزه دسترسی پذیری و سر و سامان دادن به وضعیت دسترسی پذیری محصولات اپل است. او که پیش تر مقداری بینایی داشته و به تدریج به جمع نابینایان پیوسته، در این اپیزود درباره روز هایی صحبت می کند که اپل برای اولین بار قدم در میدان دسترسی پذیری گذاشته است؛ روز هایی که اتفاقاً دین تازه به جمع کارمندان اپل پیوسته و همزمان روند نابینا شدنش هم سرعت گرفته بود. او از اولین مواجهه اپل با دسترسی پذیری در سال ۲۰۰۶ خاطراتی را نقل می کند. همچنین دین در این اپیزود به نحوه کار خودش هم اشاره ای می کند؛ او وظیفه اش را این طور توصیف می کند: «هرگاه تیمی از توسعه دهنده ها در اپل کاری صورت می دهند، من وارد عمل می شوم و آن محصول تازه را بررسی می کنم و پیشنهاد هایی درباره چگونگی رعایت استاندارد های دسترسی پذیری به آنها می دهم.» دین علاوه بر اینها درباره اقدامات اخیر اپل در زمینه دسترسی پذیری هم توضیحاتی ارائه می کند؛ از جمله اینکه در سال گذشته توانسته اند کتابخانه لویی را به آی او اس اضافه کنند و این باعث شده زبان های بیشتری از سوی نمایشگر های بریل در هنگام اتصال به محصولات اپل پشتیبانی شود. او ضمن اشاره به امکانات تازه در حوزه مسیریابی و تشخیص عکس و شناسایی اشیا و محیط، توضیحاتی را هم درباره یک طرح تازه در اپل ارائه می کند که قرار است امکان استفاده کودکان نابینا را از اپلیکیشن های مخصوص یادگیری برنامه نویسی فراهم کند. پروژه ای که در آن چند مدرسه ویژه نابینایان هم پا به پای اپل ایفای نقش می کنند.
در ادامه، پادکست پیشخوان را به مدت 35 دقیقه از اینجا دانلود و گوش کنید.
منبع: ماهنامه ی مانا.