«محله نابینایان» وب سایتی برای افراد نابینا و کم بینا است که با 1200 عضو، محتوای آموزشی و سرگرمی برای مخاطبان خود تولید می کند.
برای ثبت درخواست تاکسی اینترنتی، برای نقل و انتقال های مالی، برای بازی های آنلاین، برای عبور از خیابان و حتی برای خواندن همین گزارش که درباره یک وب سایت ویژه نابینایان و مطالبه آن ها از اکوسیستم فناوری است، به یک همراه نیاز پیدا خواهید کرد؛ اگر نیاز شما به عنوان فرد نابینا مورد توجه قرار نگرفته باشد.
وب سایت «محله نابینایان»، یک وب سایت با گرافیک و طراحی بسیار معمولی و یا حتی می توان گفت ضعیف است که 1200 عضو ثابت دارد. این وب سایت برای افراد نابینا و کم بینا طراحی شده است تا امکان دسترسی به برخی از نیازهای روزمره خود مثل آموزش و سرگرمی را داشته باشند و قرار است به زودی بازطراحی شود تا بتواند در دسترس نابینایان بیشتری قرار بگیرد.
«محسن صالحی»، مدیر پروژه «محله نابینایان» که بینایی اش را در 25 سالگی از دست داده است، در سال 1397 به این مجموعه اضافه شده. او درباره ویژگی های این وب سایت و مطالبات افراد نابینا از جامعه، بخش خصوصی و حاکمیت گفته است.
در نظر نگرفتن توسعه زیرساخت های همسو با نیازهای افراد معلول در جامعه بزرگ ترین آسیبی است که این افراد را به طور مدام به حاشیه می راند. اما سهم اکوسیستم نوآوری و مشاغل مبتنی بر تکنولوژی در توسعه این زیرساخت ها چیست؟ آیا کوچک بودن جامعه نابینایان آن ها را از لیست کاربران پیشاپیش حذف کرده است و دیگر نیازی به جذب آن ها به عنوان کاربر فعال دیده نمی شود؟
حاکمیت در جریان توسعه زیرساخت های فنی و فرهنگی چه گام هایی برداشته؟ آیا حاکمیت هم درگیر آسیب ها و مشکلاتی آنچنان بزرگ است که بهینه سازی خیابان و پیاده رو و حتی زیرساخت های تکنولوژی مثل اینترنت آزاد برای افراد نابینا را دیگر دغدغه نمی داند؟
نابینایان از فیلترینگ ماه های اخیر هم ضربه دیده اند و بسیاری از اپلیکیشن های مهمی که روزانه با زندگی مردم سروکار دارند، برای آن ها بهینه سازی نشده و دردسرهای بزرگی را برای این قشر ایجاد کرده است. در ادامه، مشروح مصاحبه با «محسن صالحی» را خواهید خواند و از نیازهایی که در روزمره زندگی افراد عادی حل شده و برای نابینایان بحران است، شوکه خواهید شد.
محله ای برای نابینایان در اینترنت
فعالیت وب سایت محله نابینایان از چه سالی آغاز شد؟
محسن صالحی: فعالیت رسمی وب سایت محله نابینایان از سال 1390 شکل گرفت و من ابتدا به عنوان کاربر وارد آن شدم. اما از آنجایی که این وب سایت شکلی تعاملی با کاربران خود دارد، به مرور زمان فعالیت من در آن بیشتر و بیشتر شد. جالب است که فعالیت این وب سایت در ابتدا به شکل یک وبلاگ و با ارائه آموزش هایی برای نابینایان بود و محتوای آن به مرور افزایش پیدا کرد. من سال 1396 به طور رسمی به محله نابینایان اضافه شدم. از سال 1397 هم مدیرعامل سایت محله نابینایان شدم.
چه جریانی شکل گرفت که در سال 1397 مدیرعامل مجموعه شدید؟
آقای خادمی که در ابتدا محله نابینایان را راه اندازی کرده بود، به دلیل مسائل شخصی امکان فعالیت نداشت. بعد از انجام انتخابات بین اعضا و براساس پیشنهاد مدیر قبلی، من فعالیتم را آغاز کردم.
محله نابینایان هیچ درآمد یا منبع درآمد مالی ندارد و فعالیت در آن کاملاً داوطلبانه است. این روند البته براساس یک نظم گسترده پیش می رود.
تعداد افراد فعال در این وب سایت چند نفر است؟
مشخصات 1200 نفر به طور رسمی به عنوان فعال و کاربر در محله نابینایان ثبت شده. محتوای سایت به طور کاملاً رایگان در اختیار کاربران قرار دارد.
با توجه به جمعیت تقریباً نیم میلیون نفری افراد نابینا و کم بینا، چرا «محله نابینایان» فعالیت گسترده تری ندارد و تعداد کاربران رسمی و ثبت شده آن تقریباً 1200 نفر است؟
به هرحال اطلاع رسانی آن طور که باید و شاید در مورد این سایت صورت نگرفته. شاید افراد نابینای بسیاری باشند که حتی نمی دانند چنین وب سایتی وجود دارد. اما باید به این نکته توجه کنید که مهم ترین نکته درباره محله نابینایان کار گروهی است؛ افرادی از سراسر ایران در این پروژه فعال هستند که اتفاقاً برای انجام امور آن پولی هم دریافت نمی کنند.
یک سؤال مهم درباره سایت این است که چطور افراد نابینا امکان دسترسی به آن را دارند؟
افراد نابینا با نصب یک راهنمای صوتی روی کامپیوتر خود امکان استفاده از محتوا را دارند. این راهنمای صوتی برای افراد نابینا شناخته شده و در دسترس است. حتی می توانند روی گوشی های موبایل هم از این راهنما استفاده کنند. سرعت صوت این نرم افزارها خیلی بیشتر از حالت عادی سخن گفتن است و شاید یک فرد بینا متوجه صحبت ها نشود، ولی افراد نابینا به این صدا عادت کرده اند.
فیلم می شنویم، فیلم می بینیم
درباره فعالیت های مجموعه «محله نابینایان» و چگونگی ادامه فعالیت خودتان در آن توضیح دهید.
من سال 1394 در 25 سالگی بر اثر یک بیماری ژنتیکی نابینا شدم. شغل من میکس و تدوین ویدئو بود و در پی ازبین رفتن کامل بینایی، دچار شوک جدی و بزرگی شدم. درحالی که در وب سایت محله نابینایان جست وجو می کردم، با صفحه خوان ویژه نابینایان رو به رو شدم. این صفحه خوان که با نام NBDA در سایت محله نابینایان در دسترس قرار گرفته است، متن را به گفتار تبدیل می کند. نصب این برنامه روی کامپیوتر به من کمک کرد تا دوباره به دنیای استفاده از کامپیوتر و تکنولوژی برگردم. اتفاقی بزرگ و شاید یک نقطه عطف برای زندگی من رقم خورد.
در وب سایت محله نابینایان علاوه بر این برنامه، نرم افزارها و آموزش استفاده از آن ها در دسترس بود. پادکست خودم را هم بعد از یادگیری Adobe audition در محله نابینایان ساختم. در همین روند استفاده از اینستاگرام را هم یاد گرفتم و درباره پادکست در محیط اینستاگرام تبلیغات کردم.
یکی دیگر از کارهای جالب محله نابینایان کتابخانه صوتی این سایت بود که در آن اقدام به صوتی کردن کتاب ها برای افراد نابینا می شود. اهمیت توسعه این بخش از آنجایی است که آموزش و پرورش کتاب ها را صوتی نمی کند و اگر هم این کار را انجام دهد، خیلی محدود و کم است. ازهمین رو کتابخانه دانش آموزی محله نابینایان را گسترش دادیم و حالا بیش از 300 جلد کتاب درسی و کمک درسی در این بخش وجود دارد.
نتیجه توسعه این بخش، بازگشت تعداد قابل توجهی از دانش آموزان به جریان تحصیل است.
چه بخش های دیگری در این سایت فعال هستند و هدف آن ها چیست؟
بخش نشریه «جهان آزاد» مقاله های ترجمه شده ای است که آموزش چگونگی برقراری ارتباط با افراد نابینا را در اختیار کاربر قرار می دهد. در این بخش مقاله های متعددی توسط افراد نابینا و همچنین افرادی که مشکلات بینایی ندارند، ترجمه شده و در اختیار کاربران قرار گرفته است.
این بخش تمرکز بیشتری روی آموزش والدین در روند پذیرش فرزندان نابینا دارد.
کاربران وب سایت محله نابینایان در چه حوزه هایی فعال هستند؟
برای تولید محتوای این وب سایت، کاربران خودشان فعال هستند. این فعالیت به بخش های مختلف مانند ترجمه، تدوین صدا، نویسندگی، اجرا، ایده پردازی، توضیح فیلم، گرافیک و مواردی از این قبیل تقسیم شده است.
به بخش توضیح فیلم اشاره کردید؛ بیشتر درباره آن توضیح دهید.
قبلاً رادیو فیلم اقدام به توضیح دارکردن فیلم ها کرده بود، اما تعداد فیلم ها خیلی کم بود. به همین دلیل ما در محله نابینایان اقدام به انجام این پروژه کردیم. این موضوع درحالی است که در کشورهای توسعه یافته همه فیلم ها به شکل توضیح دار هم در اختیار مخاطبان نابینا قرار می گیرد.
بعضی VODها هم به این حوزه ورود کرده اند. آیا با VODها هیچ گونه همکاری در این حوزه داشته اید؟
ما قول همکاری نماوا را در این حوزه گرفته ایم و امیدواریم فیلم های بیشتری را در اختیار نابینایان قرار دهند. باید در این روند این نکته را هم مورد توجه قرار داد که کاربران نابینا با خرید اشتراک باز هم به همه فیلم ها دسترسی ندارند.
هیچ بیزینس مدلی در کار نیست، همه هزینه ها با خودمان است
قبلاً اشاره کردید که دسترسی به محتوای سایت کاملاً رایگان است. آیا این موضوع درباره دسترسی به فیلم ها هم صدق می کند؟
بله؛ این دسترسی برای همه محتواهای موجود در سایت کاملاً رایگان است.
با توجه به این موضوع، درآمد و هزینه های سایت را چطور مدیریت می کنید؟ اساساً مدل درآمدی شما چیست؟
حمایت مالی از طرف خود فعالان در سایت و براساس علاقه شخصی انجام می شود. برای مثال، ماهیانه بین 7 تا 8 میلیون تومان هزینه سرورهای سایت است که خودمان پرداخت می کنیم. البته بخشی از هزینه های سرور از طرف شاتل تخفیف داده می شود که از تلاش و مهربانی آقای نخجوانی است.
آیا تا به امروز تلاشی برای جذب سرمایه کرده اید؟
پیگیری ها درباره جذب سرمایه به دلایل مختلفی بی نتیجه مانده است. از طرف بهزیستی و انجمن های متعددی که برای نابینایان فعالیت می کنند، حمایتی واقعی صورت نمی گیرد. بهزیستی بودجه کافی ندارد و حتی پرداخت مستمری هم به همه نابینایان انجام نمی شود.
از طرفی دیگر، برنامه هایی که انجمن های نابینایان برای ما برگزار می کنند، اساساً کاربردی نیستند. نهایتاً سالانه روز جهانی نابینایان از ما برای شرکت در برنامه های مناسبتی دعوت می کنند و بعد از آن هیچ یک از مشکلات را دنبال نمی کنند. گاهی برنامه سفر به مشهد تنظیم می کنند و از بچه ها برای سفر دعوت می کنند. این درحالی است که ما نیاز داریم به مسائلمان جدی تر توجه شود.
همین موضوع باعث شده است که دیگر هیچ مطالبه ای از نهادهای حاکمیتی نداشته باشیم. شاید باور نکنید، ولی بعضی از دوستان نابینای ما برای دریافت مستمری از طریق بهزیستی اقدام کرده اند و پاسخی که شنیده اند این بوده است که بودجه نداریم و باید یک نفر از دریافت کنندگان مستمری بمیرد تا بتوانیم به شما مستمری بدهیم.
البته یکی از دلایلی هم که نتوانستیم جذب سرمایه کنیم درواقع عدم ثبت رسمی «محله نابینایان» است.
به ثبت کردن مجموعه فکر نکردید؟
در این باره هم اقداماتی انجام داده ایم. اما به دلیل چالش های پیش رو همچنان موفق به ثبت نشده ایم. البته ما برنامه هایی برای ثبت مجموعه در نظر داریم که در مسیر این موضوع امکان جذب سرمایه و البته درآمدزایی از محتوای موجود برای خود افراد نابینا فراهم شود.
با توجه به اهمیت جذب سرمایه برای توسعه فعالیت هایتان، آیا قصد همکاری با مجموعه های دیگر که برای معلولیت هایی مثل ناشنوایی، معلولیت های حرکتی یا از این دست کار می کنند، دارید؟ این امکان وجود دارد که پوشش بخش بیشتری از معلولیت ها امکان فعالیت را بیشتر و بهتر کند؟
نیازهای افراد نابینا کاملاً خاص است و جریان خدماتی که به آن ها داده می شود، بسیار متفاوت است. البته مجموعه های بسیاری هستند که خود را فعال در حوزه نابینایان معرفی می کنند، اما نوع خدمات و فعالیتشان بیشتر شکل نمایشی دارد. علاوه بر این، بهزیستی هم کمک قابل توجهی به ما نمی کند.
ما حتی به کاغذ بریل هم دسترسی نداریم. از طرفی عصاهای موجود هم حتی استاندارد نیستند. در چنین شرایطی طبیعی است که نسبت به همکاری نا امید شده ایم. حتی مستمری بسیار اندک هم به تعداد قابل توجهی از افراد نابینا پرداخت نمی شود. اگر هم قرار به پرداخت کمک باشد، این کمک نه تنها بسیار اندک است، بلکه با ادبیات نامناسبی به نابینایان اعلام می شود.
برای مثال، عید فطر برای پرداخت مبلغ 270 هزار تومان به عنوان کمک مالی پیامک داده اند که به دلیل فقر مطلق مبلغ 270 هزار تومان به حساب شما واریز شده است. این ادبیات به نظر ما اصلاً مناسب نیست و توهین آمیز است.
مطالبه گری، اصل فراموش شده
خواسته اصلی شما از بخش خصوصی و دولتی در جریان حمایت از افراد نابینا چیست؟ فکر می کنید هر کدام چه فعالیت هایی باید انجام دهند تا جامعه افراد نابینا پویاتر و موفق تر شود؟
بحث فیلترینگ واقعاً ضربه بدی به افراد نابینا زد. ما به هرحال از اینستاگرام برای برقراری ارتباط با افراد استفاده می کردیم و حال این امکان برایمان وجود ندارد. از طرفی دیگر، حتی یکی از بازی های آنلاین که صرفاً برای افراد نابینا هم بود، فیلتر شد؛ چرا که بخش چت داشت. چنین ماجراهایی واقعاً عجیب است.
از طرفی دیگر، در مورد استفاده از امکانات بانکی هم نیازسنجی درستی برای افراد نابینا انجام نشده. ما سال ها تلاش کردیم که ثابت کنیم فرد نابینا خودش امکان افتتاح حساب دارد و نیازی به حضور امین نیست. این موضوع به دلیل عدم درک و شناخت نیازهای افراد نابینا در جامعه است. ازهمین رو مهم ترین خواست و مطالبه ای که ما به عنوان جامعه نابینایان داریم، درک و شناخت توانایی افراد نابینا است.
کار، اشتغال و پذیرش در جامعه مهم ترین موضوعی است که افراد نابینا به آن نیاز دارند. ما انتظار داریم با توجه به توانمندی هایمان وارد بازار کار شویم و صرفاً به دلیل نابینایی از دایره افرادی که رزومه شان مورد بررسی قرار می گیرد، حذف نشویم.
از طرفی اگر ما در «محله نابینایان» امکان جذب سرمایه داشته باشیم، در ادامه امکان پرداخت دستمزد به افرادی که برای این سایت تولید محتوا می کنند هم خواهیم داشت. همین کسب درآمد برای افراد بسیار انگیزه بخش خواهد بود و باعث اعتماد به نفس و ورود افراد به جامعه می شود.
روند ورود افراد نابینا به جامعه را چطور باید تسریع کرد؟
جریان زیرساختی حضور افراد معلول و نیز افراد نابینا اساساً در جامعه فراهم نشده است. این موضوع از عدم مناسب سازی مسیرهای شهری و ترافیک تا حتی استفاده از اپلیکیشن های روزمره مثل اسنپ، تپسی و دیجی کالا وجود دارد. نه تنها فیلم ها در حوزه سرگرمی مناسب سازی نشده اند، بلکه حتی چراغ راهنمایی و رانندگی برای افراد نابینا گویا نشده است.
خریدهای اینترنتی تا استفاده از اپلیکیشن های روزمره که همه افراد معمولی از آن استفاده می کنند، برای افراد نابینا ممکن نیست. یک فرد نابینا حتی برای استفاده از اپلیکیشن های تاکسی اینترنتی نیاز دارد از افراد بینا کمک بگیرد؛ این درحالی است که باید امکان استفاده برای نابینایان هم ممکن شود.
به تازگی یک دورهمی با اعضای محله نابینایان داشتیم و بچه ها برای رفت و آمد نمی توانستند به راحتی اسنپ بگیرند. اپلیکیشن بدون کمک یک فرد بینا برای ما مناسب سازی نشده است. از طرفی، ما باید وارد جامعه شویم و در جامعه حضور داشته باشیم. هزینه رفت وآمد با اسنپ برای ما خیلی زیاد است.
ما انتظار داریم یک طرح تخفیف در نظر گرفته شود تا بتوانیم با هزینه کمتری از خانه خارج شویم. کسب وکارها حتی می توانند روی این طرحشان مانور تبلیغاتی دهند و بگویند به عنوان مسئولیت اجتماعی چنین طرحی را اجرا کرده اند. برای مثال، در همین دورهمی که به تازگی با حضور اعضای محله نابینایان برگزار کردیم، یکی از دوستانمان که بینا بود، باید برای همه بچه ها اسنپ می گرفت؛ چون ما خودمان نمی توانستیم از این برنامه استفاده کنیم.
به هرحال کسب وکارها باید این موضوع را در نظر بگیرند که بخشی از کاربرانشان افراد نابینا هستند و نیاز این افراد را هم باید در نظر بگیرند. از سویی دیگر، باید حداقل براساس مسئولیت اجتماعی هم امکانات مناسبی به افراد نابینا داده شود. ما حتی انتظار داریم همان طور که پیش تر اشاره کردم، در جریان جذب نیروی انسانی هم مورد توجه قرار بگیریم.
آیا کسب وکارهای مختلف مبتنی بر تکنولوژی، امکانات خاصی برای شما به عنوان افراد نابینا در نظر گرفته اند؟
هیچ امکانات یا خدمات ویژه ای ارائه نمی شود؛ البته نماوا قول همکاری برای توضیح دارکردن فیلم ها داده است. ما انتظار داریم برنامه های پرداختی، خریدهای اینترنتی و خدمات اینترنتی شرایط استفاده برای افراد نابینا را فراهم کنند.
با توجه به همه مسائل و مصائبی که توضیح دادید، بزرگ ترین مشکلی که فکر می کنید نابینایان برای استفاده از فناوری و تکنولوژی روز با آن درگیر هستند، چیست؟
دسترس پذیری به وب سایت هایی مثل دیجی کالا، اسنپ و تپسی، کپچا، کد امنیتی و کدهای تصویری یکی از مشکلاتی است که افراد نابینا به طور مستمر و مدام با آن درگیر هستند. ثبت کد امنیتی برای خریدهای اینترنتی تا حتی ورود به برخی سایت ها، از معضلات جدی نابینایان در جریان استفاده از تکنولوژی است.
منبع: دیجیاتو.