خرابی حافظه ذخیره سازی کامپیوتر یا لپ تاپ دارای نشانه های اولیه است که اهمیت زیادی دارند. در این مقاله به ۵ مورد از مهم ترین نشانه های خرابی حافظه های SSD و HDD اشاره خواهیم کرد.
دقیقا همانند تمام دستگاه های الکترونیکی، رایانه های شخصی امکان خرابی دارند. جایگزین کردن قطعه خراب می تواند کار ساده ای باشد؛ اما برای داده های ذخیره شده در فضای ذخیره سازی، نمی توان این حرف را مطرح کرد. در رایانه های شخصی مدرن که به فضای ذخیره سازی جامد متکی هستند، حافظه های SSD در مقایسه با HDD دوام بیشتری دارند. SSD دارای قطعات متحرک نیست و می تواند در برابر شوک، لرزش و سایر موارد مشابه، مقاومت بیشتری نشان دهد؛ اما حافظه های SSD هم امکان خرابی دارند و نباید این مسئله را به صورت کامل نادیده گرفت. در این مقاله به پنج نشانه حافظه ذخیره سازی که باید مراقب آن ها باشید، اشاره خواهیم کرد؛ این نشانه ها را می توان صداهایی خاص عنوان کرد که توجه به آن ها، می تواند هشدارهای لازم را به شما ارائه دهد و در نهایت، بتوانید کارهای تهیه پشتیبان از اطلاعات را انجام دهید.
شنیده شدن صدای غیر عادی
درایوهای ذخیره سازی مدرن، به خصوص درایوهای دیسک سخت (HDD) با قدرت و توانمندی بسیار زیادی تولید می شوند. با داشتن صفحه های بزرگ که با سرعت هزاران دور در دقیقه در حال گردش هستند و بازوهایی که بر حسب میلی ثانیه به عقب و جلو حرکت می کنند، می توان طراحی امروزی HDD را به گونه ای دانست که تقریبا بدون صدا هستند. هنگام کار کردن هارد دیسک امکان دارد چرخش ضعیف و صدای کلیک بشنوید؛ اما اگر صداهای مربوطه بلندتر از حالت عادی باشند، نشان دهنده شرایط خوبی نیست. البته با قاطعیت نمی توان احتمال خرابی را مطرح کرد؛ زیرا ممکن است هارد دیسک قدیمی باشد. همچنین اگر صدای بلند فلز به گوش برسد، احتمالا درایو از درون آسیب دیده است.
علائم ذکرشده را نباید نادیده بگیرید. شاید هارد دیسک به خوبی در حال کار باشد؛ اما خراب شدن کامل آن فقط نیازمند گذشت زمان است. البته هیچ اقدامی نمی توانید انجام دهید؛ مگر آن که از اطلاعات مهم خود که در درایو مدنظر ذخیره کرده اید، پشتیبان تهیه کنید و در سریع ترین زمان ممکن آن را با درایو جدید جایگزین کنید. درایوهای ذخیره سازی نوری همانند DVD-ROM یا درایوهای دیسک بلوری، صدای بیشتری هنگام کار در مقایسه با هارد دیسک ایجاد می کنند. هنگام چرخیدن دیسک، حتما باید صدایی بشنوید که شامل حرکت موتور و چرخش هوای ناشی از آن است؛ اما از آن جایی که موارد ذکرشده با آستانه تحمل کمتری در مقایسه با هارد دیسک تولید شده اند، سریع تر فرسوده خواهند شد.
خوشبختانه به دلیل قابلیت انتقال اطلاعات از حافظه های ذخیره سازی، می توان گفت سروصدای هارد دیسک نمی تواند باعث از بین رفتن اطلاعات شود. بر اساس اطلاعات، در صورت ادامه استفاده از هارد دیسک با شرایط ذکرشده و سروصدایی که دارد، خرابی آن به گونه ای خواهد بود که در نهایت، دیسک آسیب می بیند. اگر درایو ذخیره سازی نوری همانند HDD شروع به تولید صدای بلند یا عجیب کند، نباید آن را نادیده بگیرید و لازم است در سریع ترین زمان ممکن، اقدامات مفید را برای جایگزین کردن آن انجام دهید. البته تمام سیستم های ذخیره سازی شامل قطعات مکانیکی و متحرک نیستند. دستگاه هایی که از حافظه های فلش همانند کارت های SD، حافظه های USB و درایوهای حالت جامد (SSD) استفاده می کنند، فقط مجموعه تراشه های صفحه مدار هستند؛ شما از این موارد، نباید صدایی بشنوید.
در صورتی که SSD قدیمی شما باعث ایجاد صدا شود، احتمالا قسمت دیگری از کامپیوتر دچار مشکل شده است. هر درایو ذخیره سازی که در کامپیوتر خود دارید، نباید نسبت به صداهای غیر معمول آن بی تفاوت باشید. شاید صدایی که به گوش می رسند، ناشی از فعالیت فن یا پاور باشد؛ در غیر این صورت نباید در حل این مشکل غفلت کنید. تهیه پشتیبان از تمام اطلاعات سیستم، بهترین اقدامی است که باید انجام شود تا در ادامه، تعویض درایو را در برنامه خود قرار دهید؛ اما در انجام این کار نباید کوتاهی کنید.
ناپدید شدن ناگهانی اطلاعات
یکی دیگر از نشانه های خرابی حافظه ذخیره سازی را می توان از بین رفتن یک یا چندین فایل دانست. اطلاعات به عنوان یک جریان پیوسته ذخیره سازی نمی شوند؛ بلکه در مجموعه ای از بلاک های کوچک قرار می گیرند. این احتمال وجود دارد که بلاک ها از نظر فیزیکی در محیط درایو، کنار یکدیگر یا به صورت پراکنده وجود داشته باشند. تنها دلیل نابودی تعدادی بیت ، آسیب دیدن یکی از بلاک ها است و در صورتی که برای یافتن فایل ها، اقدامات بازیابی را انجام دهید، سیستم عامل سعی می کند تمام بلاک های تشکیل دهنده فایل را پیدا کند. بدون مجموعه کامل داده ها، فایل ناقص است و ممکن است سیستم عامل، گزارش خرابی آن را ارائه دهد یا ناتوانی در یافتن فایل ها را اعلام کند. فلش NAND هر زمان که بلاکی از اطلاعات روی آن نوشته یا پاک شود، از نظر فیزیکی نابود خواهد شد و پس از چرخه های نوشتن و پاک کردن مختلف، دیگر عملکردی از سوی بلاک مشاهده نمی شود.
تولیدکنندگان SSD برای کاهش مشکل، ترفندهای زیادی به کار می گیرند؛ اما از نظر کارایی با یکدیگر تفاوت دارند. معمولا طول عمر حافظه های USB کمتر از حافظه های SSD و خرابی آن ها بدون هشدار است. در صورتی که یک درایو شروع به از دست دادن اطلاعات کرد، باید آن را در سریع ترین زمان ممکن تعویض کنید؛ البته تهیه پشتیبان را قبل از آن که دیر شود، فراموش نکنید.
نکته: هرگز نباید از فلش مموری برای تهیه و نگه داری پشتیبان اطلاعات مهم استفاده کنید. برای تهیه و حفظ پشتیبان، بهتر است سراغ HDD و فضای ذخیره سازی ابری بروید.
کاهش سرعت دستگاه در اجرای برنامه و دستور ها
مشاهده یک اختلال کوچک در عملکرد هارد دیسک، نمی تواند نشانه خرابی آن باشد؛ اما بروز تغییر در عملکرد کلی دستگاه می تواند نشانه خرابی درایو ذخیره سازی شما به حساب آید. سخت افزار رایانه همانند رم، پردازنده گرافیکی و CPU با گذشت زمان، کند نخواهند شد؛ اما از جنبه نرم افزاری ممکن است بارگیری زیاد برنامه ها در پس زمینه و شلوغی سیستم عامل پس از سال ها به روزرسانی، موجب بروز تغییراتی جدی شود.
در صورتی که کامپیوتر شما پس از مدت ها کار، دیگر سرعت خوبی از خود نشان ندهد یا مدت زمان زیادی برای راه اندازی یا دسترسی به فایل ها صرف کند، مشکلی وجود دارد که باید مورد بررسی قرار بگیرد. هارد دیسک ها خراب می شوند و احتمال خرابی SSD هم وجود دارد. علائم خرابی هارد دیسک به شکل های مختلف نمایش داده می شود. خطاهای مربوط به بلاک های بد در هر دو نوع درایو ذخیره سازی نمایش داده می شود و این معمولا زمانی است که برای خواندن یا نوشتن فایل، به زمانی غیر معمول نیاز است و در نهایت فرایند با شکست مواجه می شود.
همان طور که قبلا اشاره شد، این مشکل می تواند به دلیل خطای نرم افزاری رخ دهد. ممکن است یک به روزرسانی در سیستم عامل موجب بروز خطا شود و درنتیجه، پردازنده در پس زمینه بیش از حد کار کند؛ اما اگر به تازگی به روزرسانی انجام نداده اید و از رایانه خود به خوبی محافظت کرده اید، امکان دارد تغییرات غیر منتظره نشان دهنده خرابی حافظه ذخیره سازی اصلی دستگاه باشد. بررسی این مورد کار ساده ای نیست و نمی توان فقط به دلیل کند شدن سرعت دستگاه، تعویض HDD یا SDD را توصیه کرد. از طرف دیگر، اگر درایو قابل جابه جایی است (همانند فلش مموری)، کاهش سریع سرعت می تواند نشانه ی خوبی برای وضعیت نامطلوب حافظه ذخیره سازی باشد.
بوت شدن درایو
بیشتر کاربران با این مسئله آشنا هستند و می توان آن را به عنوان یک حالت عادی برای رایانه ی شخصی توصیف کرد. یک روز به خوبی از سیستم استفاده می کنید و در روز بعد، ناگهان با پیغام وحشتناک «دیسک بوت را وارد کنید و یک کلید را فشار دهید» (insert Boot Disk and Press any Key)، مواجه می شوید.
به جای مشاهده لوگوی سیستم عامل، ناگهان یک جمله تیره رنگ نظر شما را به خود جلب خواهد کرد. ممکن است توضیحات دیگری برای این مسئله وجود داشته باشد. به عنوان مثال، این پیغام می تواند هنگامی نمایش داده شود که بایوس جدیدی نصب شده باشد؛ اما در صورتی که هیچ تغییر یا به روزرسانی انجام نشده باشد، احتمالا با خرابی حافظه ذخیره سازی مواجه شده اید. حداقل این اتفاق را می توان بروز نشانه های خرابی دانست. شما می توانید اطلاعات خود را بازیابی کنید؛ اما بهتر است وقت خود را برای تهیه پشتیبان و خرید یک حافظه ذخیره سازی جدید صرف کنید. قبل از آن که بوت شدن به صورت کامل از بین برود، امکان دارد شاهد خرابی رایانه شخصی خود باشید، آن هم هنگام بوت شدن به صورت تصادفی؛ این علامت می تواند بروز مشکلات جدی را نمایش دهد.
در صورتی که خطای مدنظر در مورد خرابی بخشی از داده های درایو است، توصیه می کنیم حافظه ذخیره سازی را جدا و به عنوان حافظه ذخیره سازی ثانویه در یک دستگاه دیگر نصب کنید. در صورتی که دستگاه بتواند حافظه ذخیره سازی را تست کند یا محتوای آن را به خوبی بخواند، امکان دارد درایو برای استفاده مجدد مناسب باشد. همچنین ممکن است اطلاعات بوت دستگاه تحت تأثیر بدافزار قرار گرفته باشد؛ در این حالت قرار دادن حافظه ذخیره سازی در دستگاه دیگر، می تواند سلامت آن را هم به چالش بکشد.
می توان مدعی شد اسکن HDD یا SDD در یک رایانه دیگر برای یافتن خطا، فقط در صورتی انجام خواهد شد که نسبت به آلوده نشدن دستگاه دوم یا در معرض خطر قرار نگرفتن آن، اطمینان داشته باشید. پیشنهاد می کنیم قبل از انجام این کار، وضعیت سلامت و نبود هرگونه بد افزار در هارد دیسک را مورد بررسی قرار دهید. از بین رفتن غیر قابل توضیح یک درایو بوت می تواند نا امیدکننده باشد و می توان گفت یک مشکل نادر به حساب نمی آید. بهترین راه برای مقابله با آن، انجام اقدامات پیشگیرانه است؛ در حقیقت باید سیستم عامل را در یک درایو داشته باشید و کلیه فایل های مهم را در یک بخش دیگر و به صورت جداگانه ذخیره سازی کنید. البته می توانید یک نسخه پشتیبان از فایل های خود تهیه کنید.
بروز خطا در ماتریس
آخرین نشانه ای که در مورد خرابی هارد دیسک یا حافظه ذخیره سازی کامپیوتر مطرح خواهیم کرد، شاید نتواند علت محکمی به حساب آید. به عبارت دیگر، در صورتی که خطای مربوطه را مشاهده کردید، ابتدا باید دلایل زیادی برای شکل گیری آن از لیست گزینه ها خارج شوند تا در نهایت بتوان احتمال خرابی هارد دیسک را مطرح کرد. در ویندوز، صفحه آبی مرگ (BSOD) زمانی نمایش داده خواهد شد که دستگاه به صورت عادی، توانایی ادامه کار نداشته باشد.
آخرین نسخه ویندوز با نمایش یک کد QR که قابلیت اسکن با گوشی هوشمند دارد، سعی می کند کار شما را اندکی راحت کند. سپس یک صفحه وب بارگیری می شود که در مورد منبع مشکل و روش حل آن، راهنمایی هایی ارائه می دهد. بیشتر توصیه ها شامل انجام تغییرات نرم افزاری همانند حذف برنامه های جدید یا درایورها می شود؛ زیرا آن ها را می توان به عنوان مهم ترین دلایل نمایش BSOD عنوان کرد. در صورتی که علت اصلی نمایش این صفحه، خرابی هارد دیسک یا حافظه ذخیره سازی باشد، هیچ کدام از روش ها نمی توانند موجب حل مشکل شوند. دقیقا مشابه درایوهای بوت ناپدیدشده، تجزیه و تحلیل خرابی های سیستم می تواند کار سختی باشد. این خطا می تواند نشان دهنده وجود یک فضای ذخیره سازی خراب باشد؛ اما شما می توانید سایر احتمالات را هم بررسی کنید.
جمع بندی
رایانه های مدرن به صورت شگفت انگیزی مهندسی شده اند و به صورت حیرت انگیزی پیچیده هستند و جالب آن که در طولانی مدت می توانند بدون مشکل کار کنند. البته این مسیر هموار، پایانی هم دارد؛ تمام حافظه های ذخیره سازی دارای طول عمر محدود هستند. امیدواریم قبل از خرابی کامل HDD یا SDD، نشانه هایی که ذکر کرده ایم، مشاهده کنید تا بتوانید قبل از نابودی کامل اطلاعات از آن ها پشتیبان بگیرید. آماده بودن در تمام زمان ها، می تواند خسارت های احتمالی را کاهش دهد. هدف ما این است که مفهوم تهیه پشتیبان در تمام زمان ها را به شما نشان دهیم تا بدین ترتیب، بتوانید از اطلاعات حساس خود به خوبی محافظت کنید؛ امکان جابه جایی و جایگزین کردن درایوهای ذخیره سازی وجود دارد؛ اما نمی توان درباره اطلاعات با این اطمینان صحبت کرد.
منبع: زومیت.